«ایران»: شانزدهم بهمن ماه اهالی کتاب در حالی شاهد برگزاری مراسم اختتامیه سی و ششمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به میزبانی تالار وحدت خواهند بود که سایه نوسانات ارزی براین رویداد علمی-فرهنگی هم گسترانده شده، آنچنان که برخلاف دوره‌های قبل خبری از اعطای سی سکه طلا به نفرات برگزیده نیست و قرار شده از امسال جایزه به شکل نقدی و با توجه به شرایط اقتصادی حاکم برکشور اعطا شود.
درصدد جلب مشارکت تشکل‌های صنفی هستیم
نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب ضمن تأکید براین که این جایزه جایگاه قابل قبولی در محافل فرهنگی پیدا کرده گفت: «جایزه کتاب سال طی سی و شش سال برگزاری فراز و فرودهای مختلفی را از سرگذرانده، آنچنان که امروزه بسیاری از نویسندگان به دنبال حضور در این رویداد علمی-فرهنگی هستند.»
به گفته حسینی‌پور روند جمع‌آوری آثار دراین دوره جایزه کتاب سال براساس فراخوان انجام شده و اهالی کتاب و ناشران شش ماهه نخست سال‌جاری را برای معرفی آثار خود به دبیرخانه فرصت داشته‌اند.به همین واسطه هم 6 هزار اثر به دبیرخانه ارسال شده که داوری آنها را بیش از 580 داور در بخش‌ها و موضوعات مختلف برعهده داشته‌اند.آن طور که مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب تأکید کرده بیش از یکصد داور نیز بررسی آثار رسیده در بخش جایزه جهانی کتاب سال را برعهده داشته‌اند.
مدیر عامل مؤسسه خانه کتاب درباره نقش ناشران در برپایی این رویداد کشوری ادامه داد:«بسیاری از ناشران کشور با ایده‌پردازی به مؤلفان در حوزه تألیف فعالیت دارند. بنابراین تأکید دارم که باید ناشران در رویداد کتاب‌سال جمهوری اسلامی ایران دیده شوند. نکته دیگری که درباره برگزاری این جایزه باید به آن اشاره کنم این است که درصد جلب مشارکت و همکاری انجمن‌های علمی و صنفی در روند داوری دوره آینده این رویداد علمی- فرهنگی هستیم. در همین زمینه مکاتباتی هم انجام شده تا در دوره آینده شاهد تحقق این برنامه‌ریزی باشیم.»
بر اساس آماری که حسینی‌پور در خصوص برگزیدگان جایزه کتاب سال طی سال‌های برگزاری‌اش اعلام کرد، طی ۳۶ سال گذشته، جایزه کتاب سال ۶۳۱ برگزیده و ۹۳۰ شایسته تقدیر داشته است که از این ۶۳۱ نفر که برگزیده جایزه کتاب سال بودند، ۱۱۰ نفر که افراد شاخصی هستند درگذشته‌اند.
وی یکی از کارکردهای مهم برپایی جوایزی از این دست را تلاش برگزارکنندگان آنها برای مزیت‌سازی اعلام کرد و گفت:«تسهیلات ویژه‌ای در کنار مبلغ مالی جایزه کتاب سال در اختیار برگزیده‌های این جایزه قرار می‌گیرند، به عنوان مثال اولویت برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی با این نویسنده‌ها است، همچنین کتاب‌های آن‌ها توسط نهادهای مختلف خریداری می‌شود. علاوه بر این صحبت‌هایی با بنیاد ملی نخبگان و مراکز دانشگاهی شده تا آن دسته از برگزیدگانی که عضو هیأت علمی دانشگاه‌ها هستند ارتقای رتبه‌ای پیدا کنند.»
یکی دیگر از مباحث مطرح شده جایزه‌ای ست که تحت تأثیر شرایط اقتصادی کشور از شکل اعطای سکه به مبلغ نقدی تغییر کرده است. حسینی‌پور درهمین رابطه گفت:«کشور در شرایط اقتصادی نامطلوب اقتصادی به سرمی برد که ما هم از آن مستثنی نیستیم، از همین رو تصمیم گرفتیم جایزه کتاب سال را از سکه به سمت نقدی شدن ببریم. روز مراسم پایانی جایزه کتاب سال رقمی که مصوب شده اعلام می‌شود. با توجه به این‌که ما در کشورمان با نوسان قیمت سکه مواجه هستیم و هر ساله نیز این نوسان وجود دارد به نظر می‌رسد باید به سمت نقدی شدن پیش برویم. اصلاحاتی در آیین‌نامه کتاب سال انجام داده‌ایم که مبلغ جایزه به صورت نقدی مصوب شود.»
همان طور که در ابتدا هم اشاره شد، اختتامیه سی و ششمین دوره جایزه کتاب سال شانزدهم بهمن ماه به میزبانی تالار وحدت برگزار می‌شود و افراد برگزیده لوح تقدیر و جایزه خود را طبق روال سال‌های گذشته از دست رئیس جمهوری دریافت خواهند کرد، آن طور که این مسئول فرهنگی تأکید کرد در این دوره 14 اثر موفق به کسب عنوان برگزیده و 41 اثر هم به عنوان تقدیری معرفی خواهند شد.
بررسی 6 هزار اثر
حجت‌الاســــــــلام محمدعلـــــی مهدوی راد که امسال دبیری بخش علمی جایزه کتاب سال را برعهده دارد هم ضمن ارائه توضیحات بیشتری در این نشست خبری گفت: «گذشت سی و شش دوره از جایزه کتاب سال تاریخ بزرگی را درپس خود دارد، نه تنها در ایران، بلکه در دیگر کشورهاهم شاهد این مسأله هستیم که حتی در بحرانی‌ترین شرایط هم جایزه کتاب سال و دیگر جشنواره‌های خود را برگزار می‌کنند، این مسأله نشان از جایگاهی دارد که آنان برای فرهنگ و هنر خود قائل هستند.»
به گفته مهدوی راد از حدود 6هزار اثری که به دبیرخانه ارسال شده ۷۲۲ اثر به مرحله نهایی داوری راه یافته‌اند. دبیرعلمی جایزه کتاب سال درباره داوری آثار نیز گفت:«معیارمان برای بررسی آثار، کتاب‌هایی بوده که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجازه نشر پیدا کرده‌اند. طی این سال‌ها که کتاب‌ها در سه حوزه اصلی تألیف، ترجمه و تحقیق بررسی شدند ما به این نکته پی بردیم که برخی از این آثار در عین این که ترجمه هستند اما با مقدمه‌ای که مترجم برای آنها نوشته یا برخی فصولی که به آن اضافه شده که کتاب چهره تألیف هم پیدا می‌کند. این موضوع در برخی از کتاب‌های تحقیقی هم وجود دارد که در دایره هیچ‌کدام از حوزه‌ها نمی‌گنجد.»
او با اشاره به این نکته از اهالی کتاب درخواست کرد تا مؤلفه‌های پیشنهادی خود برای ارزیابی چنین کتاب‌هایی را اعلام کنند، مهدوی‌راد گفت: «البته برای مقدمه کتاب‌های ترجمه امتیاز ویژه‌ای اختصاص داده‌ایم، زیرا این موضوع زمینه رشد را ایجاد می‌کند. نکته دیگری که در بررسی آثار جشنواره این دوره به آن پی برده‌ایم رشد کمی آثار است که سطح قابل توجهی دارد، اما در بحث کیفی متأسفانه نه تنها با رشد مواجه نبوده‌ایم بلکه افت کیفی هم داشته‌ایم.»
به گفته مهدوی راد این ضعف نه تنها در رشته‌های علوم انسانی، بلکه در ارتباط با رشته‌های علوم پایه و محض نظیر مهندسی مکانیک و برق هم دیده می‌شود. اختتامیه جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی در حالی برگزار می‌شود که همزمان با معرفی برگزیدگان آن، از نفرات برگزیده و شایسته تقدیر بیست و ششمین دوره جایزه جهانی کتاب سال هم قدردانی می‌شود، امسال محققان و مؤلفانی از کشورهای مختلف در بخش جهانی شرکت کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به کشورهای امریکا، ایتالیا، ترکیه، فرانسه و لبنان اشاره کرد.
محدودیتی در خرید آثار نداشتیم
جایزه جهانی کتاب سال با تکیه بر بررسی آثار منتشر شده در حوزه‌های ایران شناسی و مطالعات اسلامی برگزار می‌شود، آن طور که حسینی‌پور در پایان گفته هایش تأکید کرد مقدمات حضور مهمانان خارجی انجام شده است. احمد علی حیدری، دبیرعلمی جایزه جهانی کتاب سال نیز با تأکید بر گذشت بیست و شش دوره از عمر بخش جهانی این جایزه گفت:«جمع‌آوری کتاب‌های این بخش را از طریق حوزه‌های مختلفی انجام داده‌ایم، بخشی را از سوی نمایندگان فرهنگی ایران در کشورهای دیگر و تعدادی هم از راه خریداری آثار عرضه شده در نمایشگاه‌های مختلف کتاب جمع‌آوری و بررسی کرده‌ایم.»
از آنجایی که بخش عمده‌ای از آثار بررسی شده در بخش جهانی جایزه کتاب سال ازسوی دبیرخانه خریدار شده‌اند حیدری تأکید کرد به واسطه جایگاه خاصی که مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد برای این جایزه قائل هستند محدودیت چندانی در بحث اختصاص بودجه آن درنظر نگرفته‌اند. آن طور که در این نشست اعلام شده بیش از یکصد میلیون تومان برای خرید کتاب‌های بخش جهانی این جایزه در نظر گرفته شده است. گفتنی است که در پایان این مراسم از پوستر سی و ششمین دوره «جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» رونمایی شد.