مشکلاتی که در ماه های اخیر دامن‌گیر مردم و کشور شده است، باعث برانگیختن انتقادات برخی بزرگان از شیوه مدیریت در کشور شده تا جایی که اخیرا آیت الله عبدالله جوادی آملی، از مراجع عظام تقلید و از بزرگان حوزه علمیه قم نیز بر لزوم تقویت کارآمدی در مدیریت بخش های مختلف تأکید کرده و انتقاداتی را به مشکلات موجود با واژه «بی عرضگی و بی مدیریتی» وارد ساخته است.

به گزارش «تابناک»؛ آیت الله جوادی آملی در دیدار با بهرام سرمست، استاندار تازه منصوب قم، با تأکید بر تقویت مدیریت کارآمد در کشور، اظهار کرد: ما همواره به‌ خصوص در شرایط کنونی به یک مدیریت کارآمد نیازمندیم، داشتن رهبر خوب اگر با همراهی و تدبیر کارگزاران همراه نباشد، شکست قطعی است، ما به لطف الهی همه چیز در این مملکت داریم و همه منابع در اختیار ماست و از این حیث مشکلی نداریم. مشکل ما بی عرضگی و بی مدیریتی از یک سو و اختلاس نجومی و احتکار از سوی دیگر است.

وی با اشاره به روایتی از نهج البلاغه بیان کرد: حضرت امیر ـ علیه السلام ـ کمیل را مسئول منطقه ای کرد. سربازان اموی به این منطقه حمله بردند و آنجا را غارت کردند، حضرت نامه ای به کمیل نوشت که این نامه در نهج البلاغه آمده است. ایشان در آن نامه می فرماید: برخی تنها به درد دعای کمیل می خورند و این توان را ندارند که مسئولیت های اجرایی داشته باشند.

این مرجع تقلید ادامه داد: آلمان بعد از جنگ جهانی دوم خاکستر شد، اما کار و تلاش خود را پشتوانه پول خود قرار داد و ظرف چند سال کشور خود را احیا کرد. اگر ما با داشتن سرمایه هایی همچون قرآن و عترت نتوانیم کشور خود را آباد کنیم حقیقتاً مسئولیم.

جوادی آملی خاطرنشان کرد: هرگز در حفظ بیت المال از خود رفع مسئولیت نکنیم، وقتی در این خصوص احساس مسئولیت کردیم، خدا هم آبروی ما را حفظ خواهد کرد و بدانیم ممکن نیست کسی کار خیری انجام بدهد و خدا فراموش کند؛ لذا زیرمجموعه خود را با عقل، ادب و پاکدستی مدیریت کنیم تا زیر مجموعه ما هم به تبع ما این گونه باشند.

وی افزود: ما تنها باید به یک جا تکیه داشته باشیم و آن «دین» است. الان در میدان مین به برکت قرآن و عترت در امنیت هستیم، پس معلوم می شود حساب و کتابی در کار است اما اگر ضعف مدیریت، ضعف عقل، ضعف دین و ضعف ادب و اخلاق را از خود دور نکنیم، خدای نکرده خداوند نظر خود را از ما برمی‌گرداند.

این مرجع تقلید بیان کرد: بخش دولتی باید کوچک شود و کارها را به دست خود مردم واگذار کند و خود، امر نظارت را بر عهده داشته باشد. بحمدالله کارهای بسیار خوبی در این ممکلت شده که بی سابقه است، ولی همه ما دلمان می خواهد ایران اسلامی با داشتن این همه امکانات و جوانان باهوش، بیش از گذشته پیشرفت کند که امیدواریم آنچه خواسته قرآن و عترت است به دست شما انجام شود.

اینکه آیت الله جوادی آملی تاکید دارد در کشور منابع کافی داریم اما مشکل ما بی عرضگی و بی مدیریتی از یک سو و اختلاس نجومی و احتکار از سوی دیگر است، نشان می دهد که بخش زیادی از مشکلات نه به واسطه نبود منابع و امکانات بلکه به واسطه نداشتن مدیریت و برخی سوء استفاده هایی است که افراد از موقعیت، شغل و کالایی که در اختیارشان است صورت می دهند تا پول بیشتری به جیب بزنند؛ حال آنکه این افراد به هیچ عنوان منفعت عمومی را مورد نظر خود قرار نمی دهند.

این وضعیت وقتی بدتر می شود که کشور تحت فشارهای خارجی و شرایط نامطلوب قرار گرفته است. طبیعتا در چنین موقعیتی، یکی از مهمترین مؤلفه ها در کشورها و حکومت های مختلف عنصر «مدیریت کارآمد، توان یا به تعبیر آیت الله جوادی آملی عرضه داشتن جهت انجام مسئولیت» است. متأسفانه بسیاری از سوء استفاده ها اتفاقا در شرایطی صورت گرفته که کشور نیاز به همدلی، هماهنگی و مدیریت قوی داشته و همین باعث افزایش مشکلات نیز شده است.

مثلا در مجلس، دولت و قوه قضائیه باید همزمان با افزایش فشارهای خارجی بر کشور، وحدت رویه بیشتر، همدلی و هماهنگی به مراتب جدی تری نسبت به گذشته صورت می گرفت، اما در بسیاری از مواقع منهای آنچه به عنوان شورای تصمیم گیری و هماهنگی قوای سه گانه با اختیارات خاص از سوی رهبر انقلاب مشخص شد، شاهد اختلافات و همچنین نقطه نظرات متفاوت در ارتباط با موضوعات روز کشور ـ که اتفاقا باید خیلی جدی، هماهنگ و سریع نسبت به آنها تصمیم گیری می شد ـ بودیم.

دولت به سهم خود، یکی از ضعیف ترین عملکردها را در مقابل مشکلات ماه های اخیر داشت، تا جایی که بسیاری از کارشناسان تأکید کردند، یکی از راه هاف انجام تغییرات سریع در تیم اقتصادی است، اما قوه مجریه و رئیس جمهور چنان در این زمینه کند و بدون برنامه عمل کردند که دارایی های مردم به واسطه افزایش قیمت ها کاهش چشمگیری را تجربه کرد؛ حتی خیلی بیشتر از آنچه در سال 91 اتفاق افتاد.

دولت در ماه های اخیر ـ منهای تغییرات و هماهنگی که بعد از شدت گرفتن مشکلات ایجاد شد ـ به شدت ضعیف عمل کرد؛ تا جایی که حامیان سیاسی قوه مجریه نیز به واسطه ایجاد این شرایط، تلاش زیادی برای جدا کردن حساب خود از دولت و رئیس جمهور کردند؛ هرچند تا پیش از بروز این مشکلات، اعضای قوه مجریه ادعاهای زیادی در ارتباط با داشتن برنامه و قدرت حل مشکلات در صورت بروز داشتند.

مجلس نیز به سهم خود در ارتباط با مشکلات کشور کم کاری هایی داشت. از عدم تعیین تکلیف و ورود به برخی بازارها نظیر بازار خودرو، ارز و ... گرفته تا عدم اقدام بموقع درباره برخی اعضای کابینه و وادار کردن دولت به تغییرات. اگرچه طرح های زیادی در مجلس برای سامان دهی بازارهای مختلف آماده شد، این مسائل صرفا در حد طرح ماند و البته هیچ وقت هم جنبه عملی به خود نگرفت.

در خصوص اقدام بموقع درباره وزیران کابینه و وادار کردن دولت به انجام تغییرات نیز قوه مقننه خیلی دیر عمل کرد و بعضا بدون اولویت. مثلا به سراغ استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقت رفت، در حالی که اولویت کشور مسائل اقتصادی و لزوم انجام تغییرات در تیم اقتصادی دولت بود. عده ای از منتقدان که برخی نمایندگان مجلس نظیر «مسعود پزشکیان» نایب رئیس مجلس هم در بین آنها دیده می شود، لابی ها در مجلس را دارای اولویت بیشتر نسبت به رسیدگی فوری برای حل مشکلات مردم و کشور می دانند.

اکنون رویه خوبی در قوه قضائیه مبنی بر برخورد با عوامل اخلال در نظام اقتصادی کشور طی ماه های اخیر آغاز شده است، اما در حقیقت این برخورد جدی باید با ورود دستگاه های نظارتی به بازارهای مختلف اقتصادی کشور و شناسایی و برخورد با عوامل به هم ریختن بازار در ماه های ابتدایی سال هم صورت می گرفت. شاید این مسأله می توانست از شدت بسیاری از موضوعاتی که اکنون مراجع هم از آن تحت عنوان «اختلاس های نجومی و احتکار» یاد می کنند، بکاهد.

همین هماهنگی اقتصادی و مدیریتی باید در نهادهای متمول اقتصادی زیر نظر رهبری با سایر ارکان نظام از جمله قوی سه گانه به منظور کاستن از مشکلات کشور و مردم باید صورت می گرفت تا بار فشارها و مشکلات به حداقل ممکن برسد و مردم بتوانند با شرایط بهتری زندگی خود و معیشتشان را ادامه دهند؛ کما اینکه ما در این زمینه بی تجربه نبودیم و سابقه چهل سال تحمل فشار تحریم را هم داریم.

طبیعتا کشوری بزرگ با همسایگان فراوان (چهارده همسایه دارای مرز آبی و خاکی) و سابقه چهل ساله در تحمل فشار تحریم های ظالمانه و یکجانبه آمریکا نباید تا این اندازه تحت تاثیر اعمال تحریم قرار بگیرد؛ تا جایی که در هفت سال ارزش دارایی های مردم دوبار کاهش چندبرابری را تجربه کند. کشوری که 8 درصد منابع دنیا و تنها یک درصد جمعیت جهان را دارد، شایسته نیست، دچار چنین وضعیتی بشود.

بسیاری از کارشناسان حتی در خارج از کشور هم نظر با تحلیلگران داخلی اعتقاد دارند که مشکل اصلی ما بحث مدیریتی است و همانطور که آیت الله جوادی آملی هم با ذکر یک مثال تاریخی اشاره کرده، بهتر است، برخی مدیران فقط «در دعای کمیل» حضور پیدا کنند و دنیای مردم و آخرت خود را به واسطه میل برای پذیرش مسئولیت در عین حال که توانی برای مدیریت ندارند، خراب نکنند.