خرداد: گرچه شاه عربستان مجموعه برکناری‌ها در سرویس اطلاعات را با پرونده ترور جمال خاشقجی مرتبط کرده، اما به‌نظر می‌رسد هدف اصلی بازسازی ساختار سرویس‌های اطلاعاتی برای پذیرش هرچه بیشتر ملک سلمان و نجات فرزندش در این پرونده بوده است.
اذعان عربستان سعودی به کشته شدن جمال خاشقجی روزنامه‌نگار معارض سعودی داخل کنسولگری این کشور در استانبول ترکیه با روایتی رسمی از سوی ریاض همراه بود که بر اساس آن درگیری و مشاجره بین وی و تعدادی از عناصر سعودی حاضر در کنسولگری همراه بوده است.
آل‌سعود در راستای بدون برنامه‌ریزی نشان‌دادن عملیات ترور این روزنامه‌نگار سعودی و متهم نشدن سران این کشور از جمله محمد بن سلمان سعی کرد تعدادی از عناصر ارشد سرویس‌های اطلاعاتی و مسئولان نیروهای امنیتی را از مناصب خود برکنار کند. دادستانی عربستان سعودی نیز از بازداشت ۱۸ نفر در خصوص این پرونده خبر داده است.
در این مقاله نگاهی جزئی به زندگینامه عناصری می‌پردازیم که دیروز از سمت خود برکنار شده‌اند:
الف: احمد العسیری
«احمد بن حسن محمد عسیری» معاون برکنارشده رئیس سازمان اطلاعات عربستان چندین پست داشته است که مهم‌ترین آن، سخنگوی رسمی ائتلاف متجاوز عربی به‌سرکردگی عربستان در جنگ علیه یمن و معاون رئیس دستگاه اطلاعات سعودی بوده است.
العسیری، نقشی مهم را در سرکردگی ائتلاف متجاوز علیه یمن و کشتار غیرنظامیان در این کشور ایفا کرد و در مسیر فعالیت خود در این سمت، جوایز و مدال‌های بسیاری گرفت و مدال شایستگی را از دربار کشورش و کشورهای هم‌پیمان عربستان گرفت.
وی در سال 2002 به‌عنوان فرمانده ستون رژه نظامی انتخاب شد. وی در سال 2010 به‌عنوان رئیس دفتر شاهزاده خالد بن سلطان آل‌سعود انتخاب شد. العسیری در سال 2014، به سمت مشاور در دفتر وزیر دفاع عربستان منصوب شد. این نظامی سعودی در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان سخنگوی رسمی ائتلاف متجاوز به یمن به‌سرکردگی عربستان در جنگ علیه یمن منصوب شد. او در سال ۲۰۱۷ به‌عنوان معاون رئیس سازمان اطلاعات سعودی منصوب شد.
احمد عسیری، ۲۰ اکتبر ۲۰۱۸ به‌دستور شاه عربستان و در ارتباط با کشته شدن جمال خاشقجی روزنامه‌نگار معارض سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه از سمت خود برکنار شد.
العسیری افسر خلبان سعودی است که به‌زبان‌های عربی و انگلیسی و فرانسوی به‌خوبی صحبت می‌کند. او داخل عربستان سعودی به‌عنوان یکی از ماهرترین و معروف‌ترین خلبانان این کشور شناخته می‌شود.
ب: سعود القحطانی
«سعود بن عبدالله بن سالم بن محمد بن قاسم الوهابی القحطانی»، متولد هفتم جولای 1978، مشاور دیوان سلطنتی با درجه وزیر، سرپرست پیشین مرکز مطالعات و امور رسانه‌ای دربار سعودی بود که روز شنبه از این مناصب کنار گذاشته شد.
سعود پیش از آن هم در سال 2003 مشاور حقوقی دفتر ولیعهد (عبدالله بن عبدالعزیز) و مشاور دفتر چندین رئیس دربار سعودی بوده است.
سعود القحطانی لیسانس دانشکده حقوق از دانشگاه ملک سعود، فوق‌لیسانس عدالت قضایی از دانشگاه عربی علوم امنیتی نایف و چندین مدرک دیگر در حقوق و مدیریت دارد.
خاشقجی چند ماه قبل از ناپدید شدن به بقیه دوستان خود گفته است که تماس‌هایی را از یک مسئول عالی‌رتبه سعودی دریافت کرده است مبنی بر اینکه به تبعید اختیاری خود پایان داده و به ریاض بازگردد. وی تضمین داده بود که خاشقجی بتواند شغلی نزدیک به محمد بن سلمان به‌دست بیاورد. این فرد عالی‌رتبه سعود القحطانی بوده است.
واشنگتن پست در خصوص وی می‌نویسد که قحطانی گرچه نسبت به سایر مشاوران بن‌سلمان برای غرب چهره‌ای شناخته‌شده نیست، اما میان کشورهای حاشیه خلیج فارس یکی از شناخته‌شده‌ترین مسئولان سعودی است. او یکی از سعودی‌هایی است که به‌دنبال منتقدان حاکمیت عربستان سعودی است تا آنها را به لیست سیاه خود اضافه کند.
قحطانی یکی از سرسخت‌ترین مدافعان محمد بن سلمان ولیعهد عربستان است و از سال ۲۰۰۳ در خدمت خاندان پادشاهی آل‌سعود بوده است. او به‌شدت پروژه‌های محمد بن سلمان برای ایجاد تمدن در کشور را قبول دارد و تلاش دارد موانع زیادی در مسیر آزادی بیان و انتقاد از ولیعهد عربستان ایجاد کند. خاشقجی معتقد بود که قحطانی یکی از عاملان اصلی تلاش محمد بن سلمان برای کنترل کامل رسانه‌های سعودی است.
قحطانی در مقاله‌ای که آوریل گذشته در شبکه العربیه منتشر کرده، خود را خادم محمد بن سلمان معرفی می‌کند و می‌گوید که شیفته چشم‌انداز وی برای ایجاد نوآوری در عربستان است. او تأکید کرده است که شخصاً از سوی ولیعهد عربستان مأمور شده تا نحوه اصلاح بوروکراسی اداری در عربستان را بررسی کند.
وی یکی از مقامات سعودی است که غالباً نظرات خود را به‌صورت کامنت در توئیتر منتشر می‌کند. توئیتر وی بالغ بر یک میلیون دنبال کننده دارد. القحطانی رئیس شورای اداری اتحادیه عربستان سعودی در امنیت فضای مجازی و برنامه‌ریزی بوده است.
بر اساس گزارش واشنگتن‌پست خاشقجی معتقد بود، بن‌سلمان با سعود القحطانی، رسانه‌های سعودی را تحت کنترل دارد. به‌گفته خاشقجی، سعود القحطانی به‌دلیل آشنایی کامل با رسانه‌های فضای مجازی «ارتشی کوتوله» در اینترنت به‌راه انداخته که وظیفه‌اش بزرگنمایی کردن قدرت عربستان در منازعات منطقه‌ای با ایران، قطر و در جنگ پرهزینه یمن است... آنها دنیایی مجازی درست کرده و عربستان را در آن ابرقدرت و محمد بن سلمان را رهبری با محبوبیت بالا معرفی می‌کنند و طبعاً همه این اقدامات با موافقت بن‌سلمان است.
پادشاه سعودی همچنین سه تن از افسران ارشد دستگاه اطلاعاتی این کشور را نیز از سمت خود برکنار کرد. این افراد عبارتند از: خلبان محمد بن صالح الرمیح معاون اطلاعاتی رئیس سرویس اطلاعات عمومی، سرتیپ عبدالله بن خلیفة الشایع معاون منابع انسانی رئیس سرویس اطلاعاتی عربستان و رشاد بن حامد المحمادی مدیر کل امنیت و حفاظت در ریاست سرویس اطلاعات عمومی عربستان.
گرچه به‌علت سابقه امنیتی این افراد اطلاعات دقیقی از زندگینامه و رویکرد فکری آنها در دست نیست، اما به‌نظر نمی‌رسد که این برکناری‌ها برای دست داشتن این افراد در ترور خاشقجی صورت گرفته باشد، بلکه بیشتر به‌نظر می‌رسد ترور خاشقجی بهانه‌‌ای برای پاکسازی سرویس اطلاعات عربستان از عناصری شده است که احتمالاً اختلافات جزئی با محمد بن سلمان داشته‌اند.