اما در روزی که سراسر جهان این اعتراف دیرهنگام با آن «سناریوی از پیش طراحی شده و غیرقابل باور» را در صدر اخبار و واکنش‌ها قرار داده بود، هموطنان خاشقجی در ریاض، جده و دیگر شهرها جرأت آوردن اسم او را هم نداشتند زیرا حرف زدن درباره خاشقجی به ضرر «امنیت ملی» عربستان است و مجازات‌هایی نظیر 5 سال حبس و 610 هزار و 500 پوند جریمه نقدی دارد.
به گزارش سایت شبکه خبری الجزیره، خبرگزاری رسمی عربستان سعودی (واس) بامداد دیروز شنبه با اشاره به اظهارات سعود بن عبدالله المعجب، دادستان کل عربستان ادعا کرد، نتایج اولیه تحقیقات نشان می‌دهد، «نویسنده معاند» مدت زمان کوتاهی پس از ورود به داخل کنسولگری با مقامات درگیر و در این درگیری کشته شده است. واس هیچ اشاره‌ای به اینکه جسد خاشقجی کجاست نکرد اما در روزهای گذشته یا به بیان بهتر در دو هفته نخست ناپدید شدن خاشقجی، کشته شدن او در کنسولگری را انکار می‌کرد و حتی به دروغ ادعا می‌کرد که او از کنسولگری خارج شده است. پس از آنکه ترکیه از وجود فایل‌های صوتی و تصویری مربوط به کشته شدن خاشقجی خبر داد، عربستان سناریونویسی درباره این اتفاق را آغاز و با کمک رئیس جمهوری امریکا تئوری «قاتلان خودسر» و احتمال کشته شدن خاشقجی زیر شکنجه را مطرح کرد تا با این کار دست کم از شدت پیامدهای بین‌المللی این قتل بکاهد. حالا هم که با سناریوی درگیری فیزیکی، به قتل روزنامه نگار 60 ساله اعتراف کرده، ادعا می‌کند، از سرنوشت جنازه خاشقجی اطلاعی ندارد.
به‌گفته دادستان کل عربستان، مشاجره‌ها بین خاشقجی و افرادی که در داخل کنسولگری عربستان در استانبول بودند، به یک درگیری فیزیکی بسیار شدید و بی‌رحمانه بدل می‌شود و در جریان این درگیری خاشقجی می‌میرد و حاضران در کنسولگری می‌کوشند، این اتفاق را مخفی نگه دارند.
دادستان کل عربستان با بیان این مطلب که تحقیقات در این زمینه هنوز ادامه دارد، از بازداشت شدن 18 نفر شامل 15 نفری که همزمان با گم شدن خاشقجی با دو هواپیما به ترکیه سفر کرده بودند، یک راننده شاغل در کنسولگری و دو کارمند کنسولگری خبر داد و گفت، سعود القحطانی، مشاور دفتر سلطنتی، ژنرال احمد العسیری، معاون رئیس اطلاعات عربستان، سرتیپ رشاد بن حامد المحمادی، مدیر اداره کل امنیت و حمایت سازمان اطلاعات، سرتیپ عبدالله بن خلیف الشایع، معاون رئیس سازمان اطلاعات در امور منابع انسانی و سرتیپ خلبان محمد بن صالح الرمیح هم از سمت‌های خود برکنار شده‌اند.
این مقام قضایی سعودی هیچ اشاره‌ای به اینکه 18 مقام بازداشت شده و 5 مقام برکنار شده به دستور چه کسی به استانبول رفته بودند و در کنسولگری چه کار می‌کردند و اشاره‌ای به نقش محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در قتل خاشقجی نکرد، در حالی که ولیعهد با ژنرال العسیری و سعود القحطانی، دو مقام ارشد برکنار شده، رابطه بسیار نزدیکی داشت. خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع مطلع مدعی شد، محمد بن سلمان اطلاعی از این حادثه نداشته، و هیچ دستوری مبنی بر کشتن یا ربودن خاشقجی صادر نشده و همواره دستوراتی درباره بازگرداندن مخالفان به عربستان صادر می‌شود. این منبع افزود: راننده کنسولگری عربستان از جمله کسانی بود که جسد خاشقجی را به یک همدست محلی تحویل داد اما نمی‌داند چه اتفاقی برای جسد افتاده است.
برخی منابع نیز ژنرال العسیری را به‌عنوان فردی که تمام دستورات را درباره خاشقجی صادر کرده، معرفی کردند؛ ادعایی عجیب در داخل سناریویی از قبل نوشته شده و غیرقابل باور که نه تنها به ابهامات درباره 18 روز بی‌خبری جهانی از خاشقجی پایان نداد بلکه سؤالات بی‌شماری را در این زمینه به وجود آورد. البته تنها کسی که بی‌چون و چرا اعتراف دیرهنگام عربستان به قتل خاشقجی در جریان یک «درگیری فیزیکی ناخواسته و بدون برنامه قبلی» را پذیرفت و از آن به‌عنوان «یک گام مهم» در این پرونده یاد کرد، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا بود.
دفاع یک تنه ترامپ از متحد پولدار
به گزارش سایت شبکه خبری الجزیره، ترامپ که در جمع خبرنگاران در پایگاه هوایی آریزونا صحبت می‌کرد، گفت: توضیحات عربستان سعودی درباره اینکه خاشقجی چگونه کشته شده، معتبر است. هرچند که آنچه در داخل کنسولگری اتفاق افتاده یک «رویداد وحشتناک» و «غیرقابل قبول» است. او عربستان را «یک متحد عالی» برای امریکا نامید و افزود، اعلام رسمی چگونگی مرگ این روزنامه نگار «یک گام اول خوب» بود. در 18 روز اخیر این نخستین بار نیست که رئیس جمهوری امریکا از عربستان دفاع می‌کند. ترامپ در روزهای نخست ناپدید شدن خاشقجی با سکوت کردن یا موضع‌گیری‌های بسیار ضعیف، این پیام را به دولت ریاض داد که نگران واکنش امریکا نباشند. او سپس با اعلام رسمی این مسأله که علی‌رغم افزایش نگرانی‌های جهانی درباره خاشقجی حاضر نیست از قراردادهای تسلیحاتی 110 میلیارد دلاری با عربستان بگذرد و همچنین بیان این مطلب که رسانه‌ها دارند سیاه نمایی می‌کنند و آبروی عربستان را می‌برند در حالی که هنوز نتایج تحقیقات اعلام نشده و هیچ چیز مشخص نیست، تعجب جامعه جهانی را برانگیخت. این همراهی رئیس جمهوری امریکا با عربستان سعودی در حالی است که بسیاری از ناظران عقیده دارند، پس از گفت‌و‌گوی تلفنی هفته گذشته ترامپ با ملک سلمان و سفر مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا به عربستان و ترکیه، مقامات ریاض سناریونویسی درباره اعتراف به قتل خاشقجی را آغاز کرده‌اند و در واقع با چراغ سبز دولت واشنگتن، عربستان رسماً قتل خاشقجی در کنسولگری را پذیرفته است. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه اما دیروز شنبه گفت: «این کار [پرونده خاشقجی] را نیمه کاره رها نمی‌کنیم و وظیفه خود را برای روشن شدن رویداد انجام می‌دهیم.» روزنامه امریکایی واشنگتن پست نیز دیروز در مقاله‌ای از نقش ترکیه در روند کشف حقیقت پرونده خاشقجی تقدیر و تلاش‌های این کشور را فراتر از تحقیق صرف توصیف کرد.
البته امارات، اصلی‌ترین متحد عربی عربستان نیز همان طور که انتظار می‌رفت، از عربستان حمایت کرد و عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر خارجه این کشور گفت: «ملک سلمان با تصمیماتش [برکناری و بازداشت 23 مقام سعودی به بهانه قتل خاشقجی] بار دیگر بر این ارزش‌ها و اصولی استوار در راستای اجرای قانون و تحقق عدالت تأکید کرد. عربستان با رهبری خود نمونه عدالت و انصاف بوده و هست.» مصر، فلسطین و بحرین نیز در بیانیه‌هایی از عربستان حمایت کردند.
سپرهای بلا یا قربانیان پاکسازی
برکناری و بازداشت 23 مقام سعودی در حالی از دید امارات تصمیمی توأم با عدالت است که بسیاری از ناظران بین‌المللی معتقدند، احمد العسیری و 22 تن دیگر سپر بلای محمد بن سلمان شده‌اند. نیویورک تایمز پنجشنبه گذشته با استناد به اظهارات یک مقام امریکایی نزدیک به کاخ سفید که نخواسته بود نامش فاش شود، نوشت، طرح سعودی‌ها برای فیصله دادن به پرونده خاشقجی این است که العسیری سپر بلای این پرونده شود زیرا او به‌دلیل نقشی که در جنگ یمن به‌عنوان سخنگوی ائتلاف عربی داشت، در رسانه‌ها کاملاً شناخته شده است و می‌تواند بهترین فرد باشد که تمام دستورات درباره خاشقجی را صادر کرده، بدون آنکه محمد بن سلمان در جریان امور باشد. شبکه سی‌ان‌ان نیز پنجشنبه گذشته نوشته بود، اینکه عربستان می‌کوشد در مسأله خاشقجی پرونده را به گردن یک نفر بیندازد و او را سپر بلا کند، بعید نیست.
علاوه بر این، بعید نیست، دولت ریاض و در رأس آن ولیعهد
33 ساله جاه طلب به بهانه مجازات کردن عاملان قتل خاشقجی در پی پاکسازی‌های جدید باشد زیرا بامداد دیروز شنبه دادستان عربستان اعلام کرد، ملک سلمان همچنین دستور تجدید نظر در فرماندهی سازمان اطلاعات عربستان را داده و محمد بن سلمان را مسئول این کار کرده است.
گزارش
نگاه تردیدآمیز جهان به یک اعتراف
اگرچه دو هفته است که خبر ناپدید شدن جمال خاشقجی تمامی رسانه‌های جهان را دربر گرفته است، اما با اعتراف حکومت آل سعود به قتل او در کنسولگری‌اش در ترکیه، بار دیگر آتش این پرونده شعله‌ور شد. پس از انتشار بیانیه عربستان، سازمان‌ها و شخصیت‌های سیاسی بسیاری زبان به انتقاد گشودند. رجب طیب اردوغان که از ابتدای ناپدید شدن خاشقجی، همواره عربستان را برای روشن شدن ابعاد این پرونده تحت فشار گذاشته بود، پس از اعتراف این کشور به کشته شدن او گفت: «وظیفه خود را برای روشن شدن این پرونده انجام می‌دهیم و تا به دست نیامدن نتایج قانع‌کننده از آن دست نمی‌کشیم.» آنتونیو تایانی، رئیس پارلمان اروپا نیز در صفحه رسمی توئیتر خود نوشت: «کمیته تحقیقاتی بین‌المللی و دقیقی فوراً باید شواهد را بررسی کند و مسائل پیرامون مرگ جمال خاشقچی را شفاف کند. توضیحات این قتل قانع‌کننده نیست.» آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل هم شدیداً ابراز تأسف کرد و خواستار انجام تحقیقاتی شفاف و مستقل شد و گفت دولت عربستان باید پاسخگوی این قتل باشد. سازمان گزارشگران بدون مرز در همین باره در بیانیه خود نوشت: «جامعه جهانی باید به عربستان سعودی فشار بیاورد. ریاض باید مسئولیت خود را در برابر قتل خاشقجی و زندانی کردن روزنامه‌نگاران دیگر بپذیرد. پس از اعتراف به کشتن خاشقجی، ما انتظار استمرار فشار روی عربستان سعودی را داریم تا تمامی ابعاد این پرونده سیاه مشخص شود. بیانیه اعترافی آل سعود کمتر کسی را قانع کرد.» سازمان عفو بین‌الملل نیز با اشاره به اینکه همچنان سؤال‌ها پیرامون قتل خاشقجی پابرجا هستند، گفت: «صحت تحقیقات عربستان در پرونده خاشقجی همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری خیلی واضح مشخص کردند که در این باره باید تحقیقاتی شفاف و مستقل، تحت نظارت سازمان ملل، صورت بگیرد تا اطمینان حاصل شود که عدالت برقرار می‌شود. گروه‌های حقوق بشری نگرانند که تحقیقات ماستمالی شود.»
وزارت خارجه انگلیس نیز ضمن ابراز همدردی با خانواده خاشقجی، اعلام کرد عربستان باید در جهت این پرونده گام‌های دیگری بردارد و عاملان این قتل باید مجازات شوند. پس از اعتراف عربستان به قتل خاشقجی، استرالیا اعلام کرد در کنفرانس طرح سرمایه‌گذاری آینده (داووس صحرا) در عربستان به دلیل اخبار بازداشت 18 شهروند سعودی که در قتل خاشقجی دست داشتند و برکناری مقامات ارشد اطلاعاتی عربستان مشارکت نمی‌کند. لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه نیز با انتقاد از نحوه عملکرد عربستان سعودی، روایت عربستان از قتل او را «باورنکردنی» ارزیابی کرد و گفت به سخنان آل سعود مشکوک است. اما باب مندز سناتور دموکرات در موضعی تندتر، خواستار تحریم عوامل قتل خاشقجی توسط ایالات متحده شد. ریچارد بلومنتال، سناتور امریکایی نیز گفت دنیا نباید به عربستان فرصت «ماستمالی» کردن این پرونده را بدهد. جان ساورز رئیس سابق اداره ضد اطلاعات ارتش انگلیس هم تأکید کرد، قتل خاشقجی به دستور افراد نزدیک به ولیعهد عربستان صورت گرفته و شواهد می‌گویند که او مسئول این قتل است. به گزارش ایسنا، او در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی تأکید کرد: «معتقدم که اگر او از مجوز دولت امریکا برای انجام این رفتار اطمینان نداشت، دست به چنین کاری نمی‌زد. قتل خاشقجی نشان‌دهنده وضعیتی خطرناک است که در آن افرادی با حس مصونیت در روابط‌‌شان با ایالات متحده عمل می‌کنند.»
