بالاخره عربستان به قتل جمال خاشقجی اعتراف کرد اما مدعی شد که در پی مشاجره با افرادی که در کنسولگری با او ملاقات داشتند، کشته شده است اما معمای جسد او هنوز حل نشده و معلوم نیست چه بر سر جسدش آمده است.
به گزارش ایسنا، شبکه الجزیره در گزارشی نوشت، دادستان کل عربستان صبح امروز (شنبه) اعلام کرد که تحقیقات اولیه نشان می‌دهند جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستان کشته شده و بازجویی از ۱۸ نفری که در ارتباط با این پرونده هستند، ادامه دارد.
به نظر می‌رسد بسیاری از طرف‌های بین‌المللی و فعالان پایگاه‌های اجتماعی به این تفسیر و سناریوی عربستان تردید دارند و قانع نشده‌اند چراکه قبلا عربستان گفته بود که خاشقجی از ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول خارج شده است. پیدا نشدن جسد خاشقجی بر تردیدها در این باره می‌افزاید. به رغم اینکه مقامات ترکیه تأکید دارند که تحقیقات همچنان ادامه دارد اما به احتمال زیاد تیم ۱۵ نفره عربستان جسد وی را قطعه قطعه و مخفی کرده‌اند.
در این راستا روزنامه واشنگتن‌پست نوشت که مسؤولان آژانس اطلاعات مرکزی در جریان فایل صوتی قرار گرفته‌اند که ثابت می‌کند خاشقجی به دست مزدوران عربستانی در داخل کنسولگری کشته و قطعه قطعه شده است.
این روزنامه نوشت که اگر صحت این نوار ضبط شده ثابت شود برای کاخ سفید سخت خواهد بود که داستان عربستان درباره کشته شدن خاشقجی در پی مشاجره را بپذیرد.
اخبار زیادی درباره مخفی کردن جسد خاشقجی وجود دارند. یک فرضیه وجود دارد مبنی بر اینکه جسد را در داخل منزل کنسول عربستان یا کنسولگری مخفی کرده‌اند. بازپرسان ترکیه وارد این دو مکان شده‌اند اما هنوز جزئیات رسمی درباره تحقیقات‌شان را اعلام نکرده‌اند.
برخی منابع می‌گویند، نیروهای پلیس ترکیه دنبال یافتن آثار جسد وی در جنگل‌های حومه استانبول و منطقه بندک و شهر ساحلی مشرف بر دریای مرمره هستند.
پلیس ترکیه بعد از اینکه مشخص شد ۱۶ خودروی کنسولگری عربستان روز ربوده شدن خاشقجی به این سه منطقه رفته بودند، مشغول جستجو در این مناطق شده است.
فرضیه دوم این است که جسد خاشقجی با هواپیمای تیم ۱۵ نفره به عربستان منتقل شده است اما این احتمال بعید است چراکه سازمان اطلاعات ترکیه اعلام کرده که این هواپیما را تفتیش کرده و به چیزی دست نیافته است.
فرضیه سومی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه تیم “جوخه مرگ” عربستان جسد خاشقجی را در اسید حل کرده باشند که این فرضیه نیز ضعیف به نظر می‌رسد. به گفته منابع تا زمان پایان تحقیقات رسمی ترکیه، نمی‌توان هیچ کدام از این فرضیه‌ها را واقعی تصور کرد.
خبرگزاری رویترز به نقل از یک شخص آگاه اعلام کرده که راننده کنسولگری جزو کسانی بوده که جسد را به یک “همدست محلی” تحویل دادند.
به گفته منابع آنکارا به دلیل سه مساله برای پیدا کردن جسد تلاش زیادی می‌کند. یکی از نظر جنائی تا بتواند جسد را معاینه و از شرایط کشته شدن قبل از پایان تحقیقات اطلاع حاصل کند. دوم از نظر انسانی تا خانواده وی حق دفن جسدش را در مکانی مشخص داشته باشند و سوم مربوط به حق مردم برای اطلاع یافتن از پایان این پرونده است.
دادستانی کل ترکیه در استانبول روز جمعه اظهارات ۲۰ کارمند کنسولگری عربستان را در قالب اظهارات شاهدان جمع‌آوری کرد. یک منبع امنیتی ترکیه نیز اظهار داشت: بخش تحقیقات جنایی به مکانی که خاشقجی در آنجا کشته شده بود رسیده و به نوارهای صوتی ضبط شده گوش داده است.
به گفته این منبع، اتاقی که خاشقجی در آنجا کشته شده از قبل مجهز به وسایل لازم شده بود و خاشقجی قبل از ورود به اتاق کنسول مورد حمله چندین تن قرار گرفته بود. بعد از آن صلاح الطبیقی پزشک پزشکی قانونی بعد از کشته شدن خاشقجی اقدام به مثله کردن جسد او کرده است.
به گفته این منبع، الطبیقی در عرض ۱۵ دقیقه جسد خاشقجی را مثله کرده و دستیارانش بعد از تکه تکه کردن خاشقجی، اعضای بدن او را بسته بندی کردند.
***
خاشقجی، از مَحرم تا مقتول خاندان سعودی
«جمال خاشقجی، مردِ پیچیده تناقضات که روزی محرم خاندان سلطنتی سعودی بود، به منتقد رُک‌گوی حاکمیت فوق‌محافظه‌کار عربستان تبدیل شد و سرانجام در کنسولگری کشورش در استانبول کشته شد.»
به گزارش ایسنا، با تایید مرگ جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی از سوی دولت عربستان، خبرگزاری فرانسه به دوران مختلف زندگی و فعالیت‌های او و جایگاه و تاثیر موضع‌گیری‌هایش بر سیاست عربستان پرداخته است. این خبرگزاری می‌نویسد: جمال خاشقجی در آخرین ستونی که برای روزنامه واشنگتن پست نوشت، خواستار آزادی بیان بیشتر در خاورمیانه شد. او در مطلب خود نوشته بود؛ جهان عرب با نسخه خودش از پرده آهنین روبه‌رو است که نه از سوی بازیگران خارجی، بلکه از سوی نیروهای داخلی رقابتگر برسر قدرت، ایجاد شده است.
خاشقجی در این مطلب افزود: جهان عرب به نسخه‌ای مدرن از رسانه فراملیتی قدیمی نیاز دارد تا شهروندانش بتوانند از اتفاقات جهانی آگاه شوند و مهم‌تر از آن، باید چارچوبی را برای صدای عرب‌ها ایجاد کنیم.
حالا اما صدای او برای همیشه خاموش شده است.
این روزنامه‌نگار عربستانی که پس از ورود به کنسولگری کشورش در استانبول در ۲ اکتبر برای دریافت اسناد مرتبط با ازدواجش ناپدید شد، در سال ۲۰۱۷ و پس از به چالش کشیده شدن روابطش با محمد بن سلمان، ولیعهد قدرتمند سعودی، در تبعیدی خودخواسته به آمریکا رفت.
ناپدید شدن او پشت پرده‌ای مرموز پنهان شده بود و مطرح شدن اتهام قتل او توسط دولت عربستان از سوی مقامات ترکیه، هم ریاض و هم واشنگتن را دچار بحرانی بین المللی کرد.
ریاض سر انجام پس از گذشت بیش از دو هفته از ناپدید شدن خاشقجی و تاکیدهایش بر خارج شدن او از کنسولگری، اذعان کرد که او در پی نزاع با افرادی که در کنسولگری با آنان دیدار کرده، کشته شده است.
از اخوان المسلمین تا بن لادن
خاشقجی از یک خانواده سرشناس عربستانی با ریشه ترکیه‌ای است. محمد خاشقجی، پدربزرگ او پزشک شخصی شاه عبدالعزیز، بنیانگذار عربستان سعودی بود. عدنان خاشقجی، عموی او نیز دلال بدنام تسلیحات بوده است.
دوست دوران جوانی اسامه بن لادن، هوادار اخوان المسلمین، مشاور خانواده سلطنتی سعودی، منتقد حکومت عربستان و آزادی‌خواه؛ همه این توصیفات متناقض، عباراتی هستند که به جمال خاشقجی نسبت داده می‌شوند.
او پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه ایندیانا در سال ۱۹۸۲، همکاری خود را با روزنامه‌های عربستانی از جمله «سعودی گازت» و «الشرق الاوسط» آغاز کرد.
او برای پوشش خبری درگیری‌های افغانستان به این کشور سفر کرده بود که تصویری از خاشقجی جوان با سلاح و لباس افغانی در ابعاد وسیعی منتشر شد.
خاشقجی در این کشور مبارزه نکرد اما در جنگ دهه میلادی ۱۹۸۰ شوروی و افغانستان و اشغال این کشور از سوی شوروی، هوادار مجاهدین افغان بود که تامین مالی آنان توسط عربستان و سازمان سیا صورت می‌گرفت.
همچنین گفته می‌شود که او به سمت سیاست‌های اخوان‌المسلمین کشیده شد تا «باقی‌مانده‌های استعمار غرب را از جهان عرب پاک کند» و همین تفکر مشترک بود که او را اسامه بن لادن جوان نزدیک‌تر کرد؛ فردی که القاعده را تاسیس کرد و حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و حمله به برج‌های دوقلوی آمریکا را رقم زد.
خاشقجی در مقام یک روزنامه‌نگار جوان بارها با اسامه بن لادن مصاحبه کرد که توجه‌های بین‌المللی بسیاری را بر او متمرکز کرد اما بعدها و در دهه ۱۹۹۰ میلادی خود را از مردی که خواستار خشونت علیه غرب بود، دور کرد.
به شدت مترقی
خاشقجی که زاده ۱۳ اکتبر ۱۹۵۸ در شهر مقدس مدینه است، دوران جوانی خود را صرف مطالعه تفکرات اسلامی و هواداری از تفکرات آزادی‌خواهانه کرده است.
مسئولان عربستانی اما خاشقجی را به شدت مترقی می‌دانستند و او را وادار کردند که در سال ۲۰۰۳ و پس از تنها ۵۴ روز بر عهده داشتن سردبیری روزنامه عربستانی «الوطن»، از سمت خود استعفا کند.
طی سالیان طولانی او روابط دوپهلوی خود با مقامات سعودی را حفظ کرد و در ریاض و واشنگتن برای افرادی نظیر ترکی الفیصل که بیش از دو دهه ریاست نهاد اطلاعاتی عربستان را در دست داشت، در مقام مشاور حاضر شد.
هنگامی که فیصل در سال ۲۰۰۵ سفیر عربستان در واشنگتن شد، خاشقجی به همراه او به آمریکا رفت. او در سال ۲۰۰۷ به روزنامه الوطن بازگشت و حدود سه سال در این روزنامه فعالیت کرد تا اینکه همانطور که در وبسایت او آمده، به خاطر “سبک سردبیری‌اش که حد و مرزهای مناظره و بحث را در داخل جامعه عربستان جابه‌جا می‌کرد”، اخراج شد.
او به ولید بن طلال، شاهزاده میلیاردر سعودی نزدیک شد و با هم در منامه شبکه خبری «العرب» را به راه انداختند. با این حال بحرین که یکی از متحدان وفادار عربستان است، این شبکه را در سال ۲۰۱۵ و کمتر از ۲۴ ساعت پس از پخش مصاحبه‌ای با یک مقام اپوزیسیون، تعطیل کرد.
هراس و ارعاب
خاشقجی در سپتامبر ۲۰۱۷ و تنها چند ماه پس از ولیعهدی محمد بن سلمان از عربستان گریخت. چند ماه بعد و در نوامبر ۲۰۱۷، ولید بن طلال و صدها تن از مقامات و تاجران عربستانی به دنبال آنچه که حکومت سعودی “کمپین ضدفساد” خواند، دستگیر شدند.
خاشقجی در مطلبی که سال گذشته در واشنگتن پست منتشر کرد، نوشت، عربستان تحت رهبری محمد بن سلمان، حاکم دوفاکتوی سعودی به دوران جدیدی از «هراس، ارعاب، بازداشت و ننگ اجتماعی» وارد می‌شود. او اظهار کرد که به اتهام دفاع از اخوان المسلمین که ریاض آن را سازمانی تروریستی می‌داند، از نوشتن برای روزنامه «الحیات» منع شده است و پس از آن که در توییتر نوشت، کشورش باید «از ریاست جمهوری ترامپ نگران باشد»، مقامات عربستانی استفاده از حساب توییترش را هم برای او ممنوع کردند.
ترامپ از ولیعهد سعودی حمایت کرده و جارد کوشنر، داماد و مشاورش روابط نزدیکی با محمد بن سلمان دارد.
خاشقجی که در آستانه ازدواج با نامزد ترکیه‌ای خود بود همچنین از نقش عربستان در درگیری یمن انتقاد و با بایکوت قطر مخالفت می‌کرد.
او در ماه مارس در روزنامه انگلیسی گاردین نوشت: محمد بن سلمان برای برنامه اصلاحات داخلی خود شایسته تحسین است اما این جوان نوآور گستاخ در عین حال اجازه هیچ بحثی را درباره ذات تغییرات بسیاری که صورت داده، نمی‌دهد و از آن استقبال نمی‌کند. به نظر می‌رسد که او کشور را از افراطگرایی دینی عقب‌مانده به سبک افراطگراییِ “باید اصلاحاتم را بپذیری” انتقال می‌دهد.
∎