به گزارش ایکنا؛ عبدالواحد محمد الوکیل، معمار مصری در هفتم آگوست 1943 میلادی در منطقه «گاردن سیتی» قاهره، پایتخت مصر متولد شد، او با درخشش در هنر معماری اسلامی و کارهایی فاخر در این حوزه در جهان، تقدیرنامههای زیادی را از سازمانها و مؤسسات بینالمللی معماری دریافت کرده است.
این معمار مصری از سال 1980 میلادی تاکنون در لندن، پایتخت انگلیس اقامت دارد و از او به عنوان یک معمار و مهندس مسلمان و طراح مساجد «کورنیش» در جده، مسجد «قبلتین» در مدینه، مسجد قبا در مدینه و مسجد «ملک سعود» در جده یاد میشود.
عبدالواحد الوکیل اکنون 75 سال دارد و عضو شورای آکادمیک مدرسه مهندسی معماری «شاهزاده ولز»، کمیته داوری بازسازی بازارهای قدیمی بیروت، کمیته داوری جایزه معماری آقا خان، برترین جایزه معماری در جهان، مشاور یونسکو در توسعه روستاهای شهر «پترا» در اردن و عضو کمیته داوری مسابقه توسعه عمرانی مرکز تاریخی سمرقند بوده است.
تحصیلکرده ویکتوریا
دانشنامه آزاد اینترنتی «ویکیپدیا» با معرفی عبدالواحد الوکیل به زبان عربی آورده است: او از تحصیلکردگان دانشکده «ویکتوریا» در اسکندریه مصر از قدیمیترین مدارس انگلیسیزبان این کشور بوده است و سفرهای زیادی به شهرها و کشورهای مختلفی همچون عربستان، لبنان(بیروت)، فرانسه(پاریس)، یونان، آمریکا و آفریقای جنوبی داشته و به مدت پنج سال با «حسن فتحی» از معماران برجسته و صاحب سبک مصری همکاری کرده است.
عبدالواحد الوکیل مشاور وزارت گردشگری مصر و سازمان یونسکو نیز بوده و در دانشگاه برکلی؛ دانشگاهی دولتی در شرق خلیج سانفرانسیسکو و در شهر «برکلی» آمریکا نیز تدریس داشته و با گذراندن وقت خود در پایتختهای کشورهای خاورمیانه، ساختمانهایی با دیوارهای بزرگ و تزئینات کلاسیک طراحی و معماری کرده که تناقض آشکاری با معماری معاصر بناهای غربی با شیشههای بلند مرتفع دارد.
پرهیز از سبک غربی
الوکیل از همان ابتدای روی آوردن به حرفه معماری در مصر، از دنباله روی و تقلید از سبک غربی که در آن زمان رایج بود و پاپبندی به اصول معماری که قید و بندهای خاص خود را داشته و برای معماران محدودیت ایجاد و آنها را از ابتکارات فردی با تراوشات ذهنی دور میکند، پرهیز و با آن مخالفت میکرد.
مسجد قبلتین
این معمار مسلمان معتقد به احیای ارزشهای اسلامی در معماری اسلامی و استفاده از مواد طبیعی و تکنیکهای سنتی در ساخت و ساز و توسعه این تکنیکها با هدف همخوانی با خواستههای نو در عرصه معماری است، این طرز تفکر او از این مسأله نشأت میگیرد که انسان، از همان ابتدا با توجه به شرایط طبیعی محیط خود، ساختمان بنا کرده و برای خود سر پناه میساخت. تمامی طراحیها و ساختمانهایی که عبدالواحد معماری کرده، گویای اندیشههای اوست.
عبدالواحد الوکیل همچنین معتقد است که شاخصه معماری اسلامی «داشتن روح» است نه شکل ظاهر و این ویژگی در بناهای ساختهشده با خاک و گل، ساختمانهای بلند یمن و مساجد بزرگ ترکیه مشترک بوده و روح اسلام در این بناها جاری است.
آثار و ابتکارات
مساجدی در مدینه با نام قبا(طرح توسعه جدید مسجد در سال 1407 هجری قمری/ 1986 میلادی)، قبلتین(1408 هجری قمری)، مسجد میقات، قصر(کاخ) سلیمان در جده که در سال 1973 از سوی یک نشریه آمریکایی تخصصی در معماری به عنوان زیباترین ساختمان عربستان انتخاب شد، مسجد سلیمان که تکمیلکننده قصر سلیمان و نماد اصالت و نوگرایی در معماری بود، در زمره آثاری است که عبدالواحد الوکیل آنها را طراحی کرده است.
مسجد الجزیره
مسجد کورنیش
او همچنین معمار مساجد جده همچون «ملک سعود» (در سال 1987 میلادی)، «کورنیش»(1407 ه. ق ـ 1986 میلادی)، الجزیره(1406 ه ق ـ 1985 م) و الرویس و مسجد «کرک استریت»(Kerk Street) شهر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی بوده است.
معماری ساختمانی خاص
عبدالواحد الوکیل ساختمانی به نام «بیت حلاوة العَجَمي» در مصر که با هوای گرم این کشور همخوانی داشته و معماری خاص خود را دارد، طراحی کرده و به خاطر همین بنا در سال 1980 میلادی جایزه معماری «آقا خان»، برترین جایزه معماری در جهان را به خود اختصاص داد. جایزهای که 200 هزار دلار بود و به معمارانی که دو سبک سنتی و کلاسیک را با هم ترکیب میکنند، اهدا میشود. او همچنین در سال 1989 به خاطر طراحی مسجد کورنیش در جده، یک بار دیگر این جایزه را از آن خود کرد.
بیت حلاوة العَجَمي؛ ساختمانی خاص در مصر
مرکز مطالعات اسلامی آکسفورد
این مرکز ترکیبی از معماری به کار رفته در دانشگاه «آکسفورد» انگلیس به عنوان قدیمیترین دانشگاه انگلیسی زبان جهان و معماری اسلامی است و الوکیل با طراحی نقشه این مرکز عناصر و ویژگیهای معماری شرقی و غربی را با هم درآمیخت.
مرکز مطالعات اسلامی آکسفورد
مرکز مطالعات اسلامی آکسفورد گنبدی بزرگ و منارهای نیز دارد که دارای اهمیت خاصی است چرا که نخستین منارهای است که داخل شهرک دانشگاهی آکسفورد قد برافراشته است. عبدالواحد الوکیل معتقد است معماری دانشگاه آکسفورد، کمبریج و کلیسای جامع «دورهام» در انگلستان ویژگیهایی الهام گرفته از معماری اسلامی دارد.
نظارت شاهزاده بر طراحی آکسفورد
او با نظارت شاهزاده چارلز، ولیعهد انگلیس مرکز مطالعات اسلامی آکسفورد را طراحی کرد. حیاط مرکزی این مرکز با تزئینات اسلامی و معماری ترکی، «استانبول» نام دارد، سالن مالزی و کتابخانه کویت نیز از دیگر بخشهای مرکز است. باغی به نام «باغ شاهزاده چارلز» نیز در مرکز مطالعات اسلامی آکسفورد دیده میشود که به سبک اسلامی و با الهام از طرح باغ اسلامی که شاهزاده چارلز آن را به نمایشگاه گل و گیاه «چلسی» در انگلیس ارائه داد، بنا شده است.
گنبد بدون سیمان مسجد قبا
طراحی مسجد قبا در مدینه به عنوان مسجدی مهم برای مسلمانان و نخستین ساختمان در جهان عرب که بدون بتن و سیمان ساخته شده است، داستان جالبی دارد، عبدالواحد الوکیل در زمان پرداختن به این پروژه در طرح توسعه این مسجد، تصمیم گرفت طراحی گنبد آن را بدون استفاده از سیمان انجام دهد؛ در حالی که با اعتراض مهندسانی که با او همکاری داشتند، مواجه شد و آنان معتقد بودند که گنبدی که ارتفاع آن به 40 متر میرسد، بدون سیمان پایدار نخواهد ماند و فرو میریزد؛ اما معمار مصری بر این امر اصرار داشت و حتی برای پذیرش مسئولیت کامل این کار، امضا داد.
مسجد قبا
جوایز
عبدالواحد الوکیل علاوه بر جوایزی که پیش تر اشاره شد، جوایز و تقدیرنامههای دیگری همچون جایزه مطالعات در معماری اسلامی «ملک فهد» عربستان، تقدیرنامه شهرستان «دَید»(Dade) میامی در آمریکا به خاطر طراحی جنوب ساحل میامی، جایزه و جام به خاطر طرحهای موفق در مدینه منوره، تقدیرنامه شرکت «سولدر» در بیروت؛ پایتخت لبنان به خاطر همکاری به عنوان رئیس کمیته داوری بازسازی بازارهای قدیمی بیروت، جایزه «ریچارد» به پاسداشت تلاشهایش در مهندسی معماری کلاسیک و جایزه معماری کلاسیک «دیرهاوس» از دانشکده معماری دانشگاه «نوتردام» آمریکا را نیز در کارنامه دارد. او همچنین در همایش بینالمللی «معماری مساجد» در ریاض تجلیل و جایزه اول طراحی و معماری مساجد معاصر را از آن خود کرد.
ترجمه و تنظیم: زهرا نوکانی
نظر شما