ظاهراً فرضیه «مأمور خودسر» ترامپ برای خارج کردن عربستان از زیر فشارهای بینالمللی جواب نداده است. ترکها در جریان سفر وزیر خارجه امریکا به آنکارا، فایل صوتی لحظه کشته شدن جمال خاشقجی را به او دادهاند و او صفر تا صد آن را شنیده است. سازمانهای اطلاعاتی امریکا از جمله سیا به این نتیجه رسیدهاند که محمد بنسلمان ولیعهد سعودی، مسئول کشته شدن خاشقجی است، موضوعی که نمایندگان کنگره امریکا هم در جریان آن قرار گرفتهاند و باعث شده ۴۰ نفرشان، طی نامهای به دونالد ترامپ، خواستار اعمال تحریمهای شدید علیه عربستان شوند. «سیانان» هم با ارائه تصویری متفاوت از جریان ملاقات مایک پمپئو با بن سلمان گزارش کرده که لبخندی که هنگام عکس گرفتن روی لبان پمپئو و بن سلمان بوده، با پایان عکس گرفتن به پایان رسیده و وزیر خارجه امریکا با صراحت تمام به فرزند سلمان گفته که «تمام واقعیات باید روشن شود.»پایگاه اکسیوس میگوید که پمپئو به ولیعهد سعودی گفته که او ۷۲ ساعت فرصت دارد «تحقیقات» درباره قتل جمال خاشقجی را تکمیل کند، در غیر این صورت، جایگاه این پادشاهی در جهان تضعیف میشود.
شواهد و مدارک قتل خاشقجی بیشتر از آنچه هستند تا ترامپ و پادشاهی سعودی بخواهند آن را به راحتی لاپوشانی کنند. رسانههای امریکایی آخر هفته مملو از گزارشهایی بودند که در آنها به نقل از منابع آگاه تأکید شده محمد بن سلمان مقصر اصلی قتل خاشقجی است. روزنامه نیویورکتایمز نوشت، سازمان اطلاعات امریکا (سیا) به این نتیجه رسیده است که مسئولیت کشته شدن جمال خاشقجی، روزنامهنگار و منتقد عربستانی برعهده محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی است. بر اساس این گزارش، مسئولان امریکایی اعلام کردند که محمد بن سلمان به طور کامل کنترل دستگاههای امنیتی را در دست دارد و اجرای چنین عملیاتی بدون آگاهی وی غیرممکن است. به نوشته این روزنامه حضور صلاح الطبیقی، مسئول پزشکی قانونی که سابقاً پستهای عالی در وزارت کشور عربستان داشته، بیانگر این است که شخصیتی در این سطح را تنها مقامات عالی سعودی میتوانند اداره کنند. در همین راستا، روزنامه واشنگتن پست به نقل از رودی جولیانی، وکیل شخصی دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا نوشت: مسئولان برجسته امریکا هفته گذشته متقاعد شدند که ریاض مسئول قتل جمال خاشقجی است. مقامات دولتی امریکا میگویند سازمانهای جاسوسی این کشور باور ندارند که ولیعهد ریاض با ماجرای قتل روزنامهنگار منتقد سعودی در کنسولگری استانبول ارتباط ندارد، اما در حال بررسی ابعاد قضیه هستند. شبکه «انبیسی» به نقل از چند مقام دولتی امریکا گزارش داد که از نظر دستگاههای امنیتی و اطلاعاتی این کشور، غیرقابل باور است که بنسلمان هیچ ارتباطی با قتل خاشقجی نداشته باشد، البته هنوز هیچ مدرکی در این رابطه به دست نیاوردهاند.
شبکه «ای. بی. سی» بامداد جمعه به نقل از یک منبع ترکیهای گزارش داد که «مایک پمپئو» وزیر خارجه امریکا در جریان سفرش به استانبول فایل صوتی لحظه قتل «جمال خاشقچی» روزنامهنگار منتقد عربستانی را شنیده است. با این وجود، هم مقامات امریکایی و هم ترکیه این مسئله را رد کردند. نوئرت در پاسخ به این سؤال که آیا او متن پیادهشده این فایل صوتی را دریافت کرده یا نه، گفته است: «چیزی برای گفتن در این مورد ندارم.»رسانههای ترکیهای در روزهای گذشته به نقل از منابع اطلاعاتی گزارش دادهاند که ترکیه یک فایل صوتی در اختیار دارد که جزئیات قتل خاشقجی و تکه تکه کردن او را افشا میکند. به نوشته این رسانهها، او ابتدا شکنجه شده و سپس به قتل رسیده است. مقامات ترکیه روز جمعه اعلام کردند هیچ نوع فایل صوتی در ارتباط با پرونده خاشقجی در اختیار امریکاییها قرار ندادهاند.
ترامپ که پیشتر در وجود این فایل صوتی ابراز تردید کرده و گفته بود اگر چنین نواری «واقعاً وجود دارد» ترکیه باید آن را با امریکا به اشتراک بگذارد، پس از جلسهاش با پمپئو تغییر لحن داد و گفت: تصور میکند که خاشقجی مرده است. مدارک و شواهد قتل خاشقجی و نقش محمد بن سلمان آنچنان مشخص است که دولت ترامپ با چالش جدی برای لاپوشانی این پرونده روبهرو شده است. مجلس نمایندگان امریکا در طرحی پیشنهاد ممنوعیت فروش سلاح به عربستان سعودی را ارائه داد، مگر اینکه وزیر امور خارجه این کشور بتواند ثابت کند که دولت سعودی دستور قتل جمال خاشقجی را صادر نکرده است. به نوشته اینترسپت این لایحه از سوی شش قانونگذار دموکرات و جمهوریخواه مورد تأیید قرار گرفته و به مجلس نمایندگان ارائه شده است. جیم مگ گاورن، سناتور دموکرات و رئیس کمیسیون حقوق بشر مجلس نمایندگان امریکا گفت که کمکهای نظامی امریکا و فروش سلاح به عربستان باید ممنوع شود مگر اینکه مایک پمپئو، وزیر خارجه بتواند درباره وضعیت خاشقجی توضیحات قانع کنندهای ارائه دهد.
در همین راستا، یکی از اعضای مجلس نمایندگان امریکا خطاب به ترامپ پیامی را در صفحه شخصی خود با امضای بیش از ۴۰ نماینده منتشر کرده است. در این پیام آمده است: ادله و شواهد زیادی وجود دارد که نشان میدهد دولت عربستان برنامه ترور خاشقجی را طراحی کرده است. نمایندگان مذکور در این پیام نوشتند، با درخواست نمایندگان سنا از ترامپ برای اعمال تحریمها علیه مسئولان قتل خاشقجی در چارچوب «قانون ماگنیتسکی» موافق هستند. نمایندگان امریکا از ترامپ خواستند کنگره را در جریان تصمیم مناسب در این باره قرار دهد. آنها ابراز امیدواری کردند، ترامپ این کار را در زودترین زمان ممکن انجام دهد. براساس «قانون ماگنیتسکی» طرفهایی که دست به عملیات ترور زده یا غیرقانونی افراد را شکنجه میکنند باید مجازات شوند. لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه و از مدافعان سنتی عربستان هشدار داده است اگر خاشقجی به دستور عربستان کشته شده باشد آنها بهایی سنگین میپردازند. علاوه بر این ۱۱ تن از سناتورهای دموکرات در نامهای به دونالد ترامپ و سازمان ترامپ خواستار انتشار کامل داد و ستدهای تجاری رئیسجمهور امریکا و خانواده او با عربستان شدند. در بیانیهای که سناتور تام اودال منتشر کرد، آمده است: این نامهها به ترامپ و سازمان ترامپ به دهها میلیون دلار از تراکنشهای آشکار ترامپ – عربستان اشاره دارد و خواستار تعلیق تجارت حین تحقیقات مرتبط با جمال خاشقجی و همچنین خاتمه دادن به روابط تجاری در صورت مسئول بودن دولت عربستان است. این سناتورها به دنبال بررسی کامل حسابهای مالی بین سازمان ترامپ و پادشاهی عربستان سعودی پس از ناپدید شدن و احتمالاً قتل جمال خاشقجی، روزنامهنگار واشنگتن پست هستند.
عقب نشینی اولیه ترامپ
افزایش فشارها باعث شد ترامپ سفر برنامهریزی شده وزیر دارایی خود را به ریاض لغو کند. علاوه بر وزیر دارایی امریکا، ویلیام فاکس، وزیر تجارت انگلیس نیز اعلام کرد در کنفرانس ریاض شرکت نخواهد کرد. همزمان هلند و فرانسه هم با بایکوت اجلاس ریاض اعلام کردهاند که سفر وزرای بازرگانی خود را به عربستان لغو کردهاند. بایکوت این کنفرانس که از آن به عنوان «داووس صحرا» یاد میشود بحران بزرگی برای محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان ایجاد کرده که امیدوار بود با جذب سرمایهگذاری خارجی به برنامه خود برای آینده بدون نفت عربستان جامه عمل بپوشاند. اما پس از آنکه همه گزارشهای منتشر شده در حواشی ناپدیدشدن جمال خاشقجی انگشت اتهام را به سوی محمد بن سلمان نشانه رفتند، بسیاری از چهرههای سیاسی و اقتصادی جهان این کنفرانس را بایکوت کردند. با وجود این، انصراف استیو منوچین، وزیر دارایی امریکا که در دو هفته گذشته تلاش کرده بود با تأکید بر اهمیت روابط سیاسی و اقتصادی با عربستان، از واکنش به این ماجرا پرهیز کند، مهمترین ضربه به کنفرانس سرمایهگذاری ریاض ارزیابی خواهد شد و میتواند نشانهای از آماده شدن کاخسفید برای اقدامات تنبیهی علیه ریاض تلقی شود. هرچند کارشناسان امریکایی در رابطه با امکان اعمال تحریمها علیه ریاض از عقاید گوناگونی پیروی میکنند، برخی از آنها معتقدند هیج تحریمی علیه عربستان اعمال نخواهد شد، چون در صورت اعمال چنین تحریمهایی واشنگتن متحمل ضررهای اقتصادی زیادی خواهد شد و برخی دیگر معتقدند حتماً چنین تحریمهایی اعمال خواهد شد.
«احمد بن عبدالعزیز» جایگزین احتمالی
یکی از ستوننویسهای شناختهشده نشریه «واشنگتنپست» به نقل از منابع مطلع نوشته منتقدان ولیعهد کنونی سعودی در حال جمع شدن حول محور «احمد بن عبدالعزیز» هستند.
«دیوید ایگناتیوس» ستوننویس مطرح روزنامه «واشنگتنپست» بامداد جمعه از شکلگیری جریانی در عربستان سعودی حول تنها فرزند زنده و به سلطنتنرسیده بنیانگذار حکومت سعودی خبر داده است. وی نوشته است: «منابع سعودی به من میگویند کسانی که با «محمد بن سلمان» [ولیعهد سعودی]مخالف هستند، به صورت پنهانی دارند گرد شاهزاده «احمد بن عبدالعزیز» آخرین پسر باقیمانده شاه «عبدالعزیز ابن سعود» جمع میشوند.»احمد بن عبدالعزیز که گفته میشود سی و یکمین پسر ابن سعود است، از سال ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۲ معاون وزیر کشور عربستان سعودی بود و برای مدت کوتاهی هم وزیر کشور شد. او در نوامبر گذشته و ساعاتی پیش از بازداشت ۱۱ نفر از شاهزادگان توسط بن سلمان، موفق به فرار و عزیمت به امریکا شد. او چندی پیش زمانی که گروهی از معترضان به جنگ یمن در لندن در برابر منزل او شعار میدادند، به میان آنها رفت و گفت: باید حساب آلسعود را از سلمان پادشاه عربستان و محمد بن سلمان جدا کنند. او از معترضان خواست از شاه و ولیعهدش انتقاد کنند. نشریه «فیگارو» روز پنج شنبه به نقل از منابع مطلع گزارش داد که هیئت بیعت عربستان سعودی همزمان با بالا گرفتن بحران مرتبط با خاشقجی، تشکیل جلسه داده و در حال بررسی جایگزینهای احتمالی برای محمد بنسلمان است. بنا بر گزارش این روزنامه، احتمال دارد «خالد بن سلمان» سفیر کنونی عربستان سعودی در واشنگتن به عنوان نایب ولیعهد انتخاب و پس از مدتی با کنار رفتن محمد بن سلمان، ولیعهد شود.
«دیوید ایگناتیوس» ستوننویس مطرح روزنامه «واشنگتنپست» بامداد جمعه از شکلگیری جریانی در عربستان سعودی حول تنها فرزند زنده و به سلطنتنرسیده بنیانگذار حکومت سعودی خبر داده است. وی نوشته است: «منابع سعودی به من میگویند کسانی که با «محمد بن سلمان» [ولیعهد سعودی]مخالف هستند، به صورت پنهانی دارند گرد شاهزاده «احمد بن عبدالعزیز» آخرین پسر باقیمانده شاه «عبدالعزیز ابن سعود» جمع میشوند.»احمد بن عبدالعزیز که گفته میشود سی و یکمین پسر ابن سعود است، از سال ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۲ معاون وزیر کشور عربستان سعودی بود و برای مدت کوتاهی هم وزیر کشور شد. او در نوامبر گذشته و ساعاتی پیش از بازداشت ۱۱ نفر از شاهزادگان توسط بن سلمان، موفق به فرار و عزیمت به امریکا شد. او چندی پیش زمانی که گروهی از معترضان به جنگ یمن در لندن در برابر منزل او شعار میدادند، به میان آنها رفت و گفت: باید حساب آلسعود را از سلمان پادشاه عربستان و محمد بن سلمان جدا کنند. او از معترضان خواست از شاه و ولیعهدش انتقاد کنند. نشریه «فیگارو» روز پنج شنبه به نقل از منابع مطلع گزارش داد که هیئت بیعت عربستان سعودی همزمان با بالا گرفتن بحران مرتبط با خاشقجی، تشکیل جلسه داده و در حال بررسی جایگزینهای احتمالی برای محمد بنسلمان است. بنا بر گزارش این روزنامه، احتمال دارد «خالد بن سلمان» سفیر کنونی عربستان سعودی در واشنگتن به عنوان نایب ولیعهد انتخاب و پس از مدتی با کنار رفتن محمد بن سلمان، ولیعهد شود.