اگرچه بسیاری از پایتختهای جهان برای موضعگیری قطعی و اقدامهای تنبیهی احتمالی منتظر نتیجه تحقیقات در این پرونده مرموز هستند اما منابع آگاه که نخواستهاند نامشان فاش شود، میگویند دولت انگلیس، متحد اروپایی ریاض، در حال تهیه فهرستی از مقامات دولتی و امنیتی عربستان است که احتمالاً در گم شدن یا قتل جمال خاشقجی دست داشتهاند، تا تحریمها علیه این مقامات را اعلام کند.
سایت روزنامه انگلیسی ایندیپندنت عصر روز جمعه در گزارشی به نقل از یک منبع آگاه نزدیک به ریاض و لندن که در واقع مشاور سابق دولت انگلیس است اما نخواست نامش فاش شود، نوشت، وزیر خارجه و وزیر کشور انگلیس در حال تهیه فهرستی از مقامات دولتی و امنیتی عربستان که احتمالاً در گم شدن یا قتل جمال خاشقجی دست داشتهاند، هستند و اگر انگلیس به این نتیجه برسد که میخواهد از «متمم مگنیتسکی» که سال گذشته در پارلمان انگلیس تصویب شد، علیه عربستان استفاده کند، این فهرست به کار میآید. به موجب «متمم مگنیتسکی» مقامات خارجی متهم به نقض حقوق بشر تحریم میشوند یا با هماهنگی اتحادیه اروپا محدودیتهایی برای تجارت با کشورهای آنها (در این مورد عربستان) و سفر به این کشورها یا از این کشورها اعمال میشود.
این منبع آگاه افزود: مقامات اطلاعاتی و دیگر مقامها اطلاعرسانی مختصری در این باره کردهاند. ابتدا این یک سناریوی روی کاغذ بود اما حالا حتماً بهعنوان یک گزینه واقعی در دست بررسی است. به گفته این منبع آگاه، در 48 ساعت گذشته وزیران کابینه انگلیس درباره این موضوع [تهیه فهرست از شخصیتهای سعودی] بحث کردند و دستورات لازم به وزیر دارایی و دیگر وزیران داده شد که اهداف احتمالی برای تحریمهای احتمالی را شناسایی کنند. وزارت خارجه انگلیس در پاسخ به سؤال خبرنگاران درباره فهرستی که در دست تهیه است، حاضر به رد یا تأیید خبر نشد و اعلام کرد، تمام اظهارات مربوط به پرونده خاشقجی را جرمی هانت، وزیر خارجه روز پنجشنبه گفته و این وزارتخانه چیزی برای اضافه کردن ندارد. هانت روز پنجشنبه گفته بود: «در سراسر جهان مردمی که از گذشتههای خیلی دور خودشان را دوستان عربستان میدانستند، دارند میگویند که این یک موضوع [سرنوشت خاشقجی] بسیار بسیار جدی است. اگر این اتهامها درست باشد، پیامدهای جدیای خواهد داشت.» او از عربستان خواست روزنامه نگار 59 ساله را پیدا کند.
انتظار بیصبرانه برای کشف حقیقت
سخنگوی وزارت خارجه فرانسه نیز روز جمعه فشارها بر عربستان را تشدید و ابراز امیدواری کرد: «ریاض از پرونده خاشقجی پاک بیرون بیاید.» «اگنس واندر مول»، در بیانیهای اعلام کرد: فرانسه خواستار روشن شدن حقایق است. آنهایی که میتوانند حقیقت را بیان کنند، بیایند و حقیقت را بگویند. خودشان را از اتهامهایی که علیهشان است مبرا کنند و پاسخ کامل و مشروحی به سؤالها بدهند. امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه نیز در گفتوگو با شبکه فرانس ۲۴ گفت: آنچه درباره ناپدید شدن جمال خاشقجی، روزنامهنگار سعودی به بیرون درز کرده بسیار خطرناک است و ما نیز منتظر روشن شدن حقیقت به طور کامل هستیم. فرانسه میخواهد از راهی برای روشن شدن واقعیت در این پرونده که بسیار نگرانکننده است، استفاده شود.
مکرون با بیان این مطلب که مانند دیگر همپیمانان ریاض خواستار پاسخگویی این کشور درباره پرونده خاشقجی است، افزود: به محض روشن شدن حقایق؛ موضعی را در این پرونده اتخاذ میکند و این موضع را با ولیعهد و پادشاه عربستان و رئیسجمهوری ترکیه در میان خواهد گذاشت.
مایا کوسیانچیچ، سخنگوی کمیسیون اروپا نیز گفت، این کمیسیون به اطلاع مقامات سعودی رسانده است که باید تحقیقاتی شفاف و جامع در مورد ناپدید شدن روزنامه نگار سعودی انجام شود. وی تصریح کرد: «ما درخواست خود را به صورت بسیار شفاف و علنی و همچنین از طریق تماس مستقیم با مقامات سعودی مطرح کردیم.»
کریستین لاگارد، رئیس صندوق بینالمللی پول نیز دیروز شنبه در جمع خبرنگاران در شهر بالی مالزی پرونده خاشقجی را «وحشتناک» توصیف کرد و گفت: «حقوق بشر و آزادی تبادل اطلاعات از حقوق ضروری به شمار میروند. [درباره خاشقجی] چیزهای وحشتناکی گزارش شده است و من واقعاً میترسم.»
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد هم در این باره گفت: میترسم ناپدید شدن افراد همانند این مورد [خاشقجی] تکرار شود، ما نیاز داریم بدانیم دقیقاً چه اتفاقی برای خاشقجی افتاده است و مسئول این اتفاق کیست. گوترش کشورهای جهان را به انجام اقدامهای تنبیهی در صورت کشته شدن خاشقجی در کنسولگری تشویق کرد و افزود: به محض اینکه پاسخ روشنی درباره آنچه رخ داده به دست آمد، دولتها باید به شکل مناسب واکنش نشان دهند.
در روزهای اخیر نیز موجی بین شرکتهای بینالمللی و نخبگان اقتصادی و رسانهای به راه افتاده که عربستان را به خاطر سرنوشت نامعلوم روزنامه نگار منتقد سعودی بایکوت کنند.
پیامدهای بینالمللی گم شدن روزنامه نگار منتقد سعودی برای عربستان پس از آن تشدید شد که واشنگتن پست در گزارشی نوشت، ترکیهایها فایلهای صوتی و تصویری شکنجه و قتل خاشقجی در درون کنسولگری عربستان در استانبول را در اختیار مقامات امریکایی گذاشتهاند. این روزنامه امریکایی همچنین نوشت، امریکا فایل صوتیای در اختیار دارد که نشان میدهد مقامات سعودی در حال بحث بر سر فریب خاشقجی برای بازگشت به عربستان بودند. این فایلهای صوتی و تصویری احتمال کشته شدن خاشقجی به دست 15 مقام اطلاعاتی و امنیتی عربستان را تقویت کرده است.
وعده تماس تلفنی ترامپ با ملک سلمان
در چنین شرایطی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا با نرمش در قبال عربستان، بار دیگر استانداردهای دوگانه واشنگتن در قبال مسائل حقوق بشری و آزادی بیان را نشان میدهد، هرچند که تحت فشار کنگره و افکار عمومی کشورش هر از گاهی ابراز نگرانیهای لفظی درباره پرونده خاشقجی میکند و اخیراً نیز در سخنرانی انتخاباتی خود در اوهایو گفت، قصد دارد شخصاً با ملک سلمان تماس بگیرد و درباره ناپدید شدن این روزنامه نگار منتقد با او گفتوگو کند. او در این سخنرانی گفت: من زنگ خواهم زد، بله من به ملک سلمان زنگ خواهم زد و با او صحبت خواهم کرد. ما میخواهیم بدانیم چه اتفاقی افتاده است. احتمالاً شرایط خیلی خیلی وحشتناکی است، بنابراین خواهیم دید که چه اتفاقی دارد میافتد.
به عقیده برنی سندرز، سناتور دموکرات نیز اکنون زمان آن رسیده که روابط واشنگتن و ریاض مورد ارزیابی قرار گیرد.
همچنین به عقیده «دیان فاینشتاین»، سناتور ایالت کالیفرنیا، چنانچه دست داشتن مقامات سعودی در پرونده خاشقجی اثبات شود، امریکا باید بلافاصله تمامی معاملات تسلیحاتی خود با ریاض را متوقف کند و به حمایت خود از ائتلاف عربی تحت رهبری عربستان در یمن پایان دهد.
اعضای جمهوریخواه مجلس سنای امریکا نیز هشدار دادند، در صورت اثبات کشته شدن خاشقجی در کنسولگری عربستان روابط بین واشنگتن و ریاض طبق روال کنونی ادامه نخواهد یافت و حتی یکی از این نمایندگان اعمال تحریم علیه این کشور را بعید ندانست.