جمال خاشقجی روزنامه‌نگار روزنامه واشنگتن پست و از منتقدان حکومت عربستان که پس از مراجعه به کنسول‌گری این کشور در استانبول ناپدید شده بود، روز گذشته جسد بی‌جانش در یکی از مناطق استانبول پیدا شد.

او که به واسطه انتقاد نسبت به سیاست‌های محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در تبعیدی خودخواسته ساکن واشنگتن شده بود، اواسط هفته گذشته به منظور دریافت مدارکی برای ازدواج وارد کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه شد و از آن زمان از وی خبری یافت نشد. در همین راستا و در حالی که ناپدید شدن خاشقجی موجی از گمانه‌زنی‌ها و اعتراضات را با خود به همراه داشت و حتی روزنامه واشنگتن پست به نشانه اعتراض ستون سرمقاله خود را سفید منتشر کرده و ترکیه سفیر عربستان را به این واسطه احضار کرده بود، روز گذشته منابع آگاه ترکیه از جمله یاسین آکتای معاون حزب عدالت و توسعه و مشاور رئیس‌جمهوری این کشور به تلویزیون سی‌ان‌ان ترکیه گفت که بر مبنای اطلاعات به دست آمده خروج خاشقجی از کنسول‌گری عربستان به صورت عادی نبوده است.

از سوی دیگر برخی از منابع امنیتی ترکیه نیز اعلام کرده‌اند که به احتمال فراوان این روزنامه‌نگار عربستانی در داخل کنسول‌گری کشته شده و سپس جسد تکه‌تکه او ضمن خروج از ساختمان کنسول‌گری در یکی از مناطق شهر رها شده است. در همین راستا و در حالی که ناپدید شدن خاشقجی واکنش‌های شدیدی را در رسانه‌های بین‌المللی به همراه داشت، دولت عربستان با بیان اینکه او پس از 20 دقیقه از ساختمان کنسول‌گری خارج شده، قصد داشت تا از بار این فشار رسانه‌ای بکاهد.

این امر زمانی سعودی‌ها را دچار چالش بیشتری نسبت به سرنوشت خاشقجی کرد که منابع امنیتی ترکیه پیش از کشف جسد او، تصریح کرده بودند که با بررسی تصاویر دوربین مدار بسته، هیچ نشانه‌ای از صحت مدعای سعودی‌ها به دست نیامده است.

پس از این اظهارنظرها، دو تن از مقامات ترکیه که خواستند نام‌شان فاش نشود، به خبرگزاری رویترز گفتند که ارزیابی‌های اولیه پلیس نشان می‌دهد که خاشقجی در داخل کنسول‌گری کشته شده و شواهد نشان می‌دهد که این قتل از پیش برنامه‌ریزی شده بود و پس از آن نیز بدن او از کنسولگری خارج شده است.

در همین رابطه، حتی رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه نیز روز گذشته ضمن یاد کردن از خاشقجی به عنوان دوست قدیمی روزنامه‌نگارم، گفت که دادستانی به طور ویژه ماجرای قتل او را بررسی خواهد کرد و خود من به شخصه این مساله را دنبال کرده و نتیجه آن را به تمام دنیا اعلام خواهم کرد.

**پا در کفش اژدها
جمال خاشقجی 59 ساله یکی از روزنامه‌نگاران باسابقه و متنفذ عربستانی بود که عمده شهرت وی به اواسط دهه 1990 میلادی و گفت‌وگوهایش با اسامه بن لادن باز می‌گردد. او در آن سال‌ها قصد داشت تا باب آشتی را میان بن‌لادن و خاندان سلطنتی سعودی باز کند که در نهایت موفق به این کار نیز نشد. پس از روی کار آمدن ملک سلمان و قدرت گرفتن محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، خاشقجی که یکی از افراد نزدیک به ولید بن طلال میلیارد سعودی بود، به آمریکا مهاجرت کرده و ضمن همکاری با روزنامه واشنگتن پست، مقالاتی انتقادی از وضعیت داخلی و سیاست خارجی عربستان منتشر می‌کرد.

حساسیت روی مطالب انتقادی خاشقجی زمانی بیشتر شد که عده زیادی از شاهزادگان سعودی از جمله ولید بن طلال توسط ولیعهد عربستان بازداشت شدند و او در این مورد دست به افشاگری‌های فراوانی زد.

به همین واسطه است که مجتهد یکی از فعالان توئیتری افشاگر عربستانی از برنامه‌ریزی نزدیکان محمد بن سلمان برای قتل خاشقجی خبر داده و گفته که این قتل به قدری ناشیانه صورت گرفته که به احتمال فراوان دولت ترکیه در آینده نزدیک جزئیات آن را منتشر خواهد کرد.

از سوی دیگر، مرگ عجیب و در عین حال ساده خاشقجی باعث شد تا در داخل آمریکا نیز موجی از نارضایتی‌ها از این اقدام صورت بگیرد، به طوری که وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده که به دنبال اطلاعات بیشتر از این ماجرا بوده و اوضاع را به دقت بررسی می‌کند. همچنین کریس مورفی عضو کمیته روابط خارجی سنای آمریکا نیز به صراحت اعلام کرده، اگر این خبر درست باشد که سعودی‌ها خاشقجی را به داخل کنسول‌گری کشانده و او را در آنجا به قتل رسانده‌اند، در این صورت باید روابط‌مان را با عربستان کاملا قطع کنیم. عربستان باید فورا توضیح بدهد که چه بر سر او آمده است.

** پیام قدرت خشن شاهزاده جوان به مخالفان
با قتل روزنامه‌نگار منتقد عربستانی آن هم به این شیوه که مقامات ترکیه‌ای رسماً سعودی‌ها را مسئول کشتن او معرفی کرده و کنسول‌گری این کشور در عربستان به نیز به اظهارات ضد و نقیض پناه برده، یک سوال برای افکار عمومی مطرح می‌شود که هدف سعودی‌ها از این قتل و رسوایی رسانه‌ای متعاقب آن چیست؟

ناظران در این خصوص بر این باورند که عربستان سعودی و روندهای ضد حقوق بشری این کشور برای تمامی دنیا مساله‌ای واضح و مبرهن است. از دست داشتن در حادثه تروریستی یازده سپتامبر که پرونده آن با لابی‌گری گسترده سعودی‌ها در کنگره آمریکا مسکوت مانده تا مدارک مستدل رسانه‌های غربی مبنی بر خرید سلاح و تجهیز گروه‌های تروریستی همگی موید راهبردهای خشن خاندان سعودی است.

اما نکته مهم این است که آنها با هزینه‌های سرسام‌‌‌آور به گونه‌ای در نظم رئالیستی جهان رسوخ کرده‌اند که حتی تلاش می‌شود این کشور ریاست حقوق بشر سازمان ملل را هم برعهده بگیرد. با این تفاسیر حاکمان سعودی و به خصوص شاهزاده جوان فارغ از این جو منفی رسانه‌ای و افکار عمومی با نمایش قدرت به مخالفان داخلی خود این پیام را می‌دهد که به همان راحتی که خاشقجی را در یک کشور خارجی و به صورت عیان به قتل رساندیم، تکلیف سایر مخالفان در داخل و حتی خارج از کشور مشخص است و از هزینه‌های آن نیز ابایی نخواهیم داشت.

منبع: روزنامه ابتکار، 1397.7.16
گروه اطلاع رسانی**2002**