خبرگزاري آريا - ناپديد شدن «جمال خاشقجي»، روزنامه نگار عربستاني در کنسولگري اين کشور در ترکيه مصداق ناپديدشدگي اجباري است.
«جمال خاشقجي»، منتقد عربستان سعودي سه شنبه گذشته پس از ورود به کنسولگري عربستان در استانبول ترکيه ناپديد شده است.
در حالي که کنسولگري عربستان از ورود «جمال خاشقجي» به ساختمان آن اظهار بي اطلاعي کرده، پليس ترکيه با ديدن تصاوير ويدئويي اطمينان پيدا کرد که جمال خاشقجي وارد ساختمان کنسولگري عربستان در استانبول شده اما از اين ساختمان خارج نشده است.
«ابراهيم کالين»، سخنگوي رياست جمهوري ترکيه، به وضوح در اين باره گفته است: روزنامه نگار عربستاني در حالي که در داخل کنسولگري عربستان بود، ناپديد شده است و مقامات ترکيه معتقد هستند که او هنوز در آنجا بسر مي برد.
به نظر مي رسد «جمال خاشقجي» که پيش از اين سردبير روزنامه عربستان بوده و آشکارا رويکرد انتقادي به سياست و حکومت در عربستان سعودي داشته، سرنوشتي شبيه اغلب منتقدان عربستان پيدا کرده و ناپديد شدن وي در امتداد برخورد حکومت سعودي با فعالان سياسي و مبلغان مذهبي است که طي يک سال اخير شدت زيادي داشته است.
«ديويد بارچارد»، کارشناس مسائل سياسي در پايگاه تحليلي (ميدل ايست آي) درباره ناپديد شدن اين روزنامه نگار عربستاني در ترکيه نوشت: وضعيت جمال خاشقجي موجب نگراني خانواده، دوستان و روزنامه ها از جمله اعضاي تحريريه روزنامه واشنگتن پست گرديد به اين که مبادا او نيز مانند موارد مشابه قبلي که شاهزادگان سعودي مخالف حکومت عربستان بين سال هاي 2003 تا 2017 ناپديد شده بودند، قرباني تلاش رسمي(دولتي) براي آدم ربايي شده باشد.
در همين حال، «توکل کرمان»، فعال يمني و برنده جايزه نوبل نيز ناپديد شدن جمال خاشقجي در کنسولگري عربستان در استانبول را بخشي از تروريسم دولتي نظام سعودي خواند و گفت: اختفاي جمال خاشقجي بخشي از تروريسم دولتي است که عربستان عليه شهروندانش در پيش گرفته است، نکته جديد اينکه اين بار اين اقدام در مکاني غير از خاک عربستان يعني در داخل خاک ترکيه اتفاق افتاد، اين کار نقض آشکار حق حاکميت ترکيه و نقض تمامي سنت ها و عرف بين الملل است.
در واقع، از آنجا که امکان بازداشت جمال خاشقجي در خاک ترکيه توسط عربستان سعودي وجود نداشته، کنسولگري عربستان در استانبول، به ناپديد کردن وي اقدام کرده است.
صرفنظر از اينکه اين منتقد عربستاني زنده است يا کشته شده و يا بازداشت شده، اين وضعيت وي مصداق ناپديدشدگي اجباري در حقوق بين الملل است.
در حقوق بين ‏الملل مفهومي تحت عنوان ناپديدشدگي اجباري وجود دارد که کنوانسيوني تحت عنوان (کنوانسيون بين ‏المللي حمايت از تمامي اشخاص در برابر ناپديد شدن اجباري)، در اين زمينه ايجاد و از سال 2010 اجرايي شده است.
تعريف ناپديدشدگي اجباري
در ماده 2، اين کنوانسيون، در تعريف ناپديدشدگي اجباري آمده است که «منظور از ناپديدشدگي اجباري، توقيف، بازداشت، ربودن يا هر شکل ديگر از محروميت از آزادي به وسيله ماموران دولت يا اشخاص يا گروه‏ ها است که با مجوز، حمايت و يا عدم مخالفت دولت، انجام مي‏ شود.
در مقدمه اين کنوانسيون نيز صراحتاً از پديده ناپديدشدگي اجباري، به عنوان يک جرم و در برخي موارد به عنوان جنايت عليه بشريت ياد شده است.
در بند يک ماده يک اين کنونسيون آمده است که هيچکس نبايد در معرض ناپديدن شدن اجباري قرار گيرد.
در بند دوم اين ماده نيز آمده است؛ هيچ موقعيت استثنايي، اعم از حالت جنگ يا تهديد جنگ، بي ‏ثباتي سياسي داخلي يا هر حالت اضطراري عمومي ديگري نمي تواند وسيله توجيه ناپديد شدن اجباري باشد.
در صورتي که عربستان سعودي اطلاع دقيق و مستندي از وضعيت جمال خاشقجي ارائه ندهد و سرنوشت وي مبهم باقي بماند، حکومت سعودي مرتکب جرم ناپديدشدگي اجباري شده که در مقدمه کنوانسيون بين‏ المللي حمايت از تمامي اشخاص در برابر ناپديد شدن اجباري از آن به عنوان يکي از مصاديق جنايت عليه بشريت ياد شده است.138/118
نويسنده:سيد رضي عمادي
بيشتربخوانيد:
ميدل‌ايست‌آي: ناپديدشدن روزنامه‌نگار عربستاني در ترکيه و کشمکش دو کشور
ادامه اقدامات سرکوب‌گرايانه آل‌سعود عليه مخالفان سياسي در عربستان
العربي‌الجديد: محافظه‌کاري غربي‌ها درباره وضعيت حقوق بشر عربستان
کليدواژه عربستان