صاحب‌خبر - «ديويد بارچارد» David Barchard کارشناس مسائل سياسي در پايگاه تحليلي ميدل ايست آي درباره ناپديد شدن روزنامه نگار عربستاني در ترکيه نوشت: ترکيه و عربستان سعودي در گذشته نه چندان دور در مورد موضوعات بسياري با يکديگر درک مشترک داشتند و از متحدان نزديک يکديگر به شمار مي آمدند؛ اما به نظر مي رسد پس از ناپديد شدن «جمال خاشقجي»، يکي از مفسران و مخالفين حکومت عربستان سعودي که روز سه شنبه در استانبول ناپديد گرديد، دو طرف براي يک رويارويي شديد احتمالي آماده مي شوند. خاشقجي که قبلا از همسر سابق خود جدا شده بود، براي انجام مراحل قانوني جهت ثبت طلاق خود به کنسولگري عربستان سعودي در استانبول رفته بود. نامزد جمال خاشقجي که وي را پيش از ورود به کنسولگري همراهي مي کرد، خارج از ساختمان کنسولگري منتظر وي بود و تلفن همراه و ساير وسايل شخصي وي را در دست داشت اما به نظر مي رسد او هرگز از اين ساختمان خارج نشده است. وضعيت جمال خاشقجي موجب نگراني خانواده، دوستان و روزنامه ها از جمله اعضاي تحريريه روزنامه واشنگتن پست گرديد به اين که مبادا او نيز همانند موارد مشابه قبلي که شاهزادگان سعودي مخالف حکومت عربستان بين سال هاي 2003 تا 2017 ناپديد شده بودند، قرباني تلاش رسمي(دولتي) براي آدم ربايي شده باشد. جمال خاشقجي روزنامه نگار ناپديد شده عربستاني اگرچه اين ناپديد شدن ها موضوع يک فيلم مستند در شبکه خبري بي بي سي شد اما مقامات غربي، به ويژه دولت سوئيس، نسبت به سرنوشت نامعلوم آنها علاقه چنداني از خود نشان ندادند. واکنش سريع ترکيه به ناپديد شدن روزنامه نگار عربستاني در آن کشور رسانه هاي ترکيه امروز خبر ناپديد شدن خاشقجي را پوشش مي دهند، اين رسانه ها علاوه بر اين که به اين آدم ربايي به صورت آشکار اشاره مي کنند، به وضوح مي گويند، رويکرد دولت ترکيه نسبت به اين پرونده آدم ربايي همانند اقدام دولت سوئيس نخواهد بود که در مورد پرونده هاي آدم ربايي قبلي از خود واکنشي نشان نداد. در واقع، واکنش ترکيه در اين مورد، سريع و قوي بوده است. در عرض چند ساعت پس از ناپديد شدن خاشقجي، اخبار آن در رسانه هاي دولتي از جمله خبرگزاري آناتولي منتشر گرديد. «ابراهيم کالين»، سخنگوي رياست جمهوري ترکيه، به وضوح در اين باره گفته است: "روزنامه نگار عربستاني در حالي که در داخل کنسولگري عربستان بود، ناپديد شده است و مقامات ترکيه معتقد هستند که او هنوز در آنجا بسر مي برد. آنها بايد بدانند کنسولگري ها در ترکيه به دقت محافظت مي شوند و هر گونه تحرکات در اطراف اين ساختمان ها توسط نيروهاي امنيتي اين کشور از نزديک رصد مي شود. ترديدي وجود ندارد جمال خاشقجي نمي توانست کنسولگري را بدون اين که ديده شود، ترک کرده باشد". اعتبار عربستان در خطر با اين که نيروهاي امنيتي شاهد خروج وي از کنسولگري نبودند، کنسولگري عربستان در استانبول با صدور بيانيه هاي متعدد اعلام کرده است، روزنامه نگار ياد شده ساختمان کنسولگري را ترک کرده است و اگر او ناپديد شده است، بايد آدم ربايي در جاي ديگري اتفاق افتاده باشد. با صدور اين بيانيه ها، مقامات سعودي ممکن است يک اشتباه محاسباتي بزرگي را انجام داده باشند که در هر حال موجب از دست رفتن اعتبار آنها خواهد شد اما در کنار اين، فضاي ابهام را درباره سرنوشت جمال خاشقجي در رسانه هاي ترکيه و ساير کشورهاي جهان فراهم مي کنند. درباره نفرت مقامات عربستان سعودي از اين روزنامه نگار بسيار صريح الهجه که به ويژه از شاهزاده محمد بن سلمان، وليعهد پادشاه عربستان سعودي و رئيس دولت انتقاد کرده است، ترديدي وجود ندارد. خاشقجي، که پيشتر سردبير روزنامه «الوطن» عربستان بوده است، همواره از جريانات سلفي گري که نوع غالب اسلام سني در شبه جزيره عربستان مي باشد، انتقاد کرده است. وي همچنين اخيرا در مقاله اي که روزنامه واشنگتن پست از وي منتشر ساخت از سياست هاي دولت آمريکا در مخالفت با اخوان المسلمين در مصر انتقاد کرده و آن را رويکردي اشتباه ناميده بود. اين پيامي(تحليل وي در واشنگتن پست) است که ممکن است چندان به مذاق عربستان سعودي خوش نيامده باشد اما حمايت ترکيه از خاشقجي پس از ناپديد شدن وي را توجيه مي کند. حزب حاکم عدالت و توسعه در ترکيه (AKP) روابط بسيار نزديکي با گروه اخوان المسلمين دارد، در حقيقت به نوعي با آنها نقاط اشتراک بسياري داشته و با عربستان سعودي بر سر تحريم قطر در خليج (فارس) و همچنين در مورد آينده سوريه شديدا اختلاف نظر دارد. ميدل ايست آي در ادامه نوشت: به طور کلي، ترکيه براي ايران به عنوان متحد کليدي خود در منطقه احترام قائل است و بايد روابط خوبي با اين کشور داشته باشد اما عربستان سعودي، ايران را به عنوان اصلي ترين دشمن منطقه اي خود مي داند. امکان تشديد تنش بين آنکارا و رياض حس بد ميان آنکارا و رياض، دو طرفه است. زماني که شاهزاده بن سلمان در اوايل سال جاري به بريتانيا سفر کرد، اعتقاد بر اين است که او در «وايت هال» (دفتر نخست وزيري بريتانيا) انتقادات فراواني از اردوغان کرده بود. بنابراين، ترکيه مکان بسيار نامناسبي براي انجام هر گونه مأموريت آدم ربايي براي يک مخالف حکومت عربستان سعودي است. در صورتي که اين ماجرا هر چه سريعتر فيصله پيدا نکند مي تواند به تشديد تنش ميان ترکيه و عربستان سعودي بيانجامد که با پيامد هاي ناگهاني در منطقه همراه خواهد بود. در مجموع، موضع ترکيه در اين زمينه تند نيست. کنسولگري عربستان سعودي، همانند همه مأموريت هاي ديپلماتيک معتبر در سراسر جهان از امتيازات ديپلماتيک برخوردار است و مقامات ترکيه نمي توانند در آن دخالت کنند. با اين حال، ساختمان کنسولگري عربستان در استانبول، جز خاک عربستان سعودي محسوب نمي شود و حاکميت مستقل ترکيه و قوانين اين کشور در اين کنسولگري درست همانطور که در هر جاي ديگري در کشور اجرا مي شود، اعمال مي گردد. از اين رو، آدم ربايي يا بازداشت يک تبعه که از طريق قانوني وارد کشور ترکيه شده است، تحت قوانين اين کشور جرم داراي مجازات شديد محسوب مي شود، مگر اين که مسئولان ترکيه با يک ماموريت خارجي(کنسولگري يا سفارت) هم عقيده باشند که يک جنايتکار تحت تعقيب قرار داده شده است. پر واضح است که اين مساله در مورد جمال خاشقجي صدق نمي کند. سنجيده ترين اقدام براي سعودي ها اين است که خاشقجي بازداشت شده را آزاد کنند و اميدوار باشند که اين ماجرا به خير و خوشي فيصله مي يابد؛ اما انکارهاي مکرر توسط کنسولگري عربستان سعودي که خاشقجي را تحت بازداشت خود دارد، نشان مي دهد که آنها با اتخاذ اين موضع شکست خواهند خورد. اگر آنها به جاي آزاد کردن جمال خاشقجي، تا هر زماني او را در حبس نگه دارند، بالاخره اين واقعيت هرچه سريعتر براي مقامات ترکيه و عموم مردم آشکار خواهد شد و موضوع بسيار حادتر مي شود. بر اساس قانون کيفري ترکيه، عربستان مرتکب جرمي جدي شده است در حقيقت از آنجايي که سعودي ها جرم جدي را براساس قانون کيفري ترکيه مرتکب شده اند، ممکن است قطع روابط ديپلماتيک بين دو کشور بوجود آيد. در حال حاضر اين موضوع در ترکيه مطرح است که سعودي ها ممکن است سعي کنند زنداني خود را به صورت مخفيانه از ترکيه خارج کنند. اين مسئله مي تواند يک استراتژي بسيار خطرناک باشد، مگر اين که همانطور که برخي معتقدند، اين کار قبلا صورت گرفته باشد و خاشقجي ديگر در ترکيه نباشد. در حال حاضر در تلويزيون ترکيه، ادعاهايي مربوط به وجود تونل ها و ديگر ابزارها براي انتقال مخفيانه خاشقجي مطرح مي شود که احتمالا باورش دور از ذهن است. مقامات عربستان سعودي مي گويند که آنها براي يافتن خاشقجي با پليس ترکيه در حال همکاري هستند و نمي توانند به راحتي درخواست ترکيه براي همکاري را رد کنند. در هر حال ،هر کدام از اين موارد ذکر شده واقعيت پيدا کند، در حال حاضر يک واکنش گسترده بين المللي وجود دارد که براي کشوري که از سابقه حقوق بشر در آن اغلب به طور جدي انتقاد مي شود، تبليغات منفي ايجاد مي کند. بي ترديد، پيام انتقادي خاشقجي در مورد دولت عربستان سعودي در سطح جامعه جهاني که احتمالا تا قبل از ناپديد شدن وي چيز زيادي درباره او نمي دانستند، ديده شده است. 133/110 کليدواژه ترکيه عربستان∎​