**مقام شناخت یا آشنایی آدم و حوا؟
چند نقل‌قول مشهور در باب وجه تسمیه روز عرفه دیده می‌شود: یکی از آن‌ها این است که در این روز، انسان، به مقام معرفت و شناخت واقعی خالق خود نائل گشته است و وجه دیگر نامگذاری این روز این است که نقل است حضرت آدم(ع) و حضرت حوا(ع)، در این روز یکدیگر را شناختند.

**دعا اصل است یا ذکر مصیبت؟
البته گاه مفاهیم والای عرفانی و اخلاقی این دعا مورد توجه قرار نمی‌گیرد و صرفاً قرائت این دعای دلنشین انجام می‌شود. برخی معتقدند نباید قرائت دعای شریف عرفه، تحت‌الشعاع ذکر مصائب و نوحه‌سرایی برای حضرت سیدالشهدا(ع) قرار گیرد و در این صورت مضامین عرفانی بلند این دعا که از حضرت سیدالشهدا(ع) روایت شده است، به خوبی مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
علت این کار از سوی مداحان مشهور، ایجاد حال و فضای شور و احساسات است؛ چرا که معتقدند مردم با اهل بیت(ع) بیشتر ارتباط برقرار می‌کنند. به ویژه که این دعا از سیدالشهدا(ع) نقل شده و در روز شهادت مسلم بن عقیل خوانده می‌شود؛ موضوعی که خود جای واکاوی بیشتر دارد.


** نشانه روحیه‌ شیدایی و عشق و شور
از اساتید به نام حوزه دین و عرفان، باید از مرحوم علامه جعفری(ره) نام برد که در تألیفی، شرحی بر این دعای عظیم نگاشته‌اند. آیت‌الله سید علی خامنه‌ای نیز از اشخاصی هستند که بر توجه به این دعای شریف، اهتمام و سفارش دارند. ایشان در آبان‌ماه سال 90 در این باره گفته‌اند: «روز عرفه، روز دعا و استغفار و توجه است. دعای سراسر عشق و شور و سوز در روز عرفه، که سیدالشهدا امام حسین (علیه‌السلام) در مراسم عرفات انشا فرموده است، نشان دهنده آن روحیه‌ شیدایی و عشق و شوری است که پیروان اهل‌بیت در یک چنین ایامی باید داشته باشند. این ایام را قدر بدانید. فرصت مال شماست. همچنان که امروز فرصت پیشرفت، فرصت شکوفایی، فرصت حرکت‌های بزرگ سیاسی و انقلابی و اجتماعی مال شما جوان‌هاست، فرصت توجه به خدای متعال و ذکر الهی و مستحکم کردن رابطه‌ قلبی با خدا هم متعلق به شماست.»

**در عرفه با یک چشم گریان باشیم و با چشم دیگر خندان
آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعیان در تبیین چیستی منزلت روز عرفه می‌گوید: روز پربرکت عرفه در برخی روایات که از آن به‌عنوان عید نام برده شده است، اگر چه این روز مبارک با شهادت مسلم بن عقیل آمیخته است، لیکن روز عرفه روزی است که باید با یک چشم گریان و یک چشم دیگر خندان باشیم. زیرا در این روز خداوند تبارک و تعالی بندگان خود را به عبادت و اطاعت خداوند فرا خوانده و سفره‌ جود و احسان خود را برای بندگان خود گسترانده است. شیطان در این روز خوار و حقیر و خشمناک است. از روایات و احادیث و دعای این روز برمی‌آید که خداوند متعال در روز عرفه به بندگان خود عنایات ویژه‌ای منظور کرده است.
ایشان دعای عرفه را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نمادها و نشانه‌های حقانیت اهل‌بیت(ع) مورد توجه قرار داده و می‌گوید: «یکی از نشانه‌های حقانیت ائمه اهل‌بیت (علیهم السلام) همین‌گونه دعاها (همچون دعای صباح، کمیل، عرفه‏ امام حسین علیه‌السلام و دعاهای صحیفه سجادیه) ازجمله دعای عرفه است که سایر مذاهب چنین دعاهایی را مطلقاً ندارند، زیرا راز و نیاز امام حسین علیه‌السلام در روز عرفه‏ در بیابان عرفات ازجمله آثار گرانبهایی است از این عشق مقدّس. بی‌شک دعا انسان را به قرب خدا نزدیک و از شیطان و وسوسه‏هایش دور می‏کند و روح را لطافت خاصی می‏بخشد، اثر عمیقی در تقویت پایه‏های ایمان و تهذیب نفوس و پرورش اخلاق فاضله دارد. از آنجا که این‌گونه دعاها از روح بلند معصوم سرچشمه گرفته همه آن‌ها در یک سطح عالی است و با قرائت آگاهانه آن، انسان به اوج معرفت و کرامت انسانی نزدیک می‏شود.»

**اولویت توجه به مفاهیم
حجت‌الاسلام و المسلمین قادر فاضلی، استاد حوزه و دانشگاه و مؤلف کتاب «عرفان عرفه» در این کتاب آورده است: این دعای عظیم، نهایت عرفان و توجه به ذات اقدس الهی است. حجاج و زائران گرانقدر خانه خدا و متولیان امور می‌بایست بی‌نهایت در تفهیم معانی والای این دعای شریفه، همت گمارند و فقط صرف قرائت دعا موردتوجه قرا نگیرد.
فاضلی در بخش دیگری از این کتاب با بیان اینکه این دعا، مملو از مضامین والای ارزشی و الهی است می‌نویسد: این دعا می‌بایست مورد تفسیر و پردازش قرار گیرد و حجاج و مردم می‌بایست از خداوند حوائجی را بطلبند که در هیچ مکان و موقعیتی دیگر نمی‌توان به آن حوائج دست یابند مگر در هنگام حضور در صحرای عرفات و هنگام قرائت دعای شریف عرفه؛ یکی از خواسته‌های سیدالشهدا(ع) در این دعا از خداوند این است که«بارالها؛ از آن علم و دانشی که فقط نزد تو است و هیچ‌کسی غیر از تو از آن آگاه نیست، به من عطا فرما».


**اداره کل اخبار چندرسانه‌ای**ایرنا پلاس**