صاحب‌خبر - گروه ایرانشهر: در طول ماه‌های اخیر این دومین بسته اقتصادی و ارزی دولت دوازدهم برای سامان‌دهی بازار ارز است که ترکش‌هایش به بدنه گردشگری ایران اصابت کرده است. مسافران ایرانی عازم کشورهای خارجی که تا قبل از این با مشکل تهیه ارز مسافرتی روبه‌رو بودند حالا با بسته دوم ارزی دولت که منجر به خروج ارز مسافرتی از نرخ دولتی و ورود به بازار آزاد شده با مشکل خرید بلیت‌های هواپیمایی روبه‌رو شده‌اند.
16 مرداد ماه سرانجام پس از یک دوره اجرای طرحی که از سوی بسیاری از کارشناسان اشتباه و ناقص خوانده می‌شد و مسبب ایجاد بازارهای زیر زمینی شده بود، بانک مرکزی دستورالعمل تازه ارزی را به صرافی‌ها ابلاغ کرد، درحالی که بانک‌ها پیش از مشخص شدن تکلیف صرافی‌ها، معاملات ارزی را بویژه در بخش سفرهای خارجی متوقف کرده و مسافران را برای یک روز، مستاصل و بلاتکلیف گذاشته بودند. البته پیش از اجرای این بسته جدید زمزمه‌ها از خروج ارز مسافرتی از نرخ دولتی و پیوستن آن به بازار ثانویه ارز شنیده می‌شد اما با اجرای آن کار به اتمام رسید. دولت به صورت رسمی همان طور که ابتدا خرید و فروش دلار در بازار آزاد را غیر قانونی اعلام کرده بود و ارز مسافرتی را مشمول نرخ دولتی اعلام کرد پس از مشاهده خلاء‌ها و تبعاتی که ارائه ارز دولتی مسافرتی برای مسافران و حتی بازار ارز در ایران به وجود آورده بود دوباره حذف کرد و به براساس این بسته جدید ارز مسافرتی دولتی لغو و به بازار آزاد وارد شد. اما چرا دولت چنین اقدامی را انجام داد و خلاءهای بسته اولیه ارزی دولت چه بود؟
ضعف‌های بسته ارزی جهانگیری و نقاط قوت بسته جدید
براساس بسته ارزی که جهانگیری یک ماه پیش ابلاغ کرد، در فهرست مصارف ارزی خدماتی، سقف فروش ارز مسافرتی در صرافی‌ها تا 5000 یورو یا معادل آن به سایر ارزها تعیین شده است که برای خرید آن باید مدارکی چون بلیت، گذرنامه و ویزا (برای کشورهایی که ویزا نیاز دارند) ارائه کرد. پیش از این سقف خرید ارز مسافرتی در بانک‌ها برای عربستان 200 دلار، کشورهای مشترک‌المنافع و همسایه 500 یورو و برای کشورهای دورتر 1000 یورو تعیین شده بود که فقط یک‌بار در سال پرداخت می‌شد که با این وجود مخالفان سرسختی داشت و برای حذف کامل آن نیز تلاش‌های زیادی شد. دستورالعمل جدید به صرافی‌ها این اجازه را نیز داده که تا سقف معادل مبلغ ۱۰۰ یورو برای هر نفر بابت هزینه خدمات کنسولی سفارت‌خانه‌های خارجی از جمله خدمات دریافت روادید و کنسولی ارز به متقاضیان بفروشند. این یکی از خلاءهای بخشنامه قبلی بود که با توجه به تعطیلی صرافی‌ها، مسافران را به سمت دلال‌ها برای خرید ارز خُرد که در بازار کمتر از 500 دلار یا یورو نبود، هدایت کرد. حتی دستورالعملی که در توافق با وزارت خارجه برای ریالی شدن هزینه ویزا در سفارتخانه‌ها ابلاغ شد نیز نتوانست آن روال را اصلاح کند. حالا اما در بسته جدید ارزی دولت شرکت‌های مسافرتی براساس تصمیم جدی بانک مرکزی نیز می‌توانند با ارائه صورت حساب و تایید انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی، هوایی و جهانگردی ایران از این پس ارز مصرفی خود را از صرافی‌ها تعیین کنند، در این مورد سقفی مشخص نشده است. این شرکت‌ها در بسته قبلی از دریافت ارز به هر شکل دولتی و یا آزاد محروم شده بودند که بارها با اعلام ورشکستگی، اصلاح این خلاء را خواستار شده بودند. این روال که اکنون اصلاح شده، نه تنها هزینه سفرهای خارجی در قالب تور را افزایش داده بود که نرخ اعلامی تورها را به دو شکل ارزی ـ ریالی بدل کرد و مسافر ناچار بود هزینه ارزی را به نرخ روز که همراه با نوسان و تغییرات لحظه‌ای بود به شکل ریالی پرداخت کند. مسافران و گردشگران خارجی نیز که این مدت با تعطیلی صرافی‌ها برای تبدیل ارز به بانک‌ها ارجاع داده شده بودند نیز از این پس می‌توانند همانند گذشته ارز مورد نیاز خود را در صرافی‌ها تبدیل کنند. درنظر نگرفتن این گروه در دستورالعمل اولیه بانک مرکزی برای مدتی گردشگران خارجی را سردرگم و گرفتار دلال‌ها کرده بود و حاشیه‌هایی را برای دیگر مشاغل گردشگری به همراه داشت، چرا که هتل‌ها، برخی راهنماها و آژانس‌ها نیز وارد کانل تبدیل ارز شده بودند. ارائه نرخ‌های متعدد موجی از بی‌اعتمادی و البته تناقض را با توجه به فاصله نرخ ارز دولتی و آزاد، در گردشگران خارجی پدید آورد که بارها برای رفع این چالش که در شرایط بحرانی گردشگری کشور می‌توانست لکه سیاهی باشد، هشدار داده شد.
چالش جدید سفرهای خارجی با بسته جدید ارزی
حالا اما گرچه چند روزی از ورود ارز مسافرتی به بازار آزاد ارز نگذشته اما به نظر می‌رسد این بسته جدید نیز چالش‌های جدید را برای مسافران ایرانی به وجود آورده است. حالا ایرلاین‌های خارجی همزمان با اجرای بسته جدید ارزی و خروج شرکت‌های هواپیمایی از شمول دریافت ارز دولتی در ایران، سیستم‌های فروش خود را بسته‌اند و امکان خرید کامل بلیت وجود ندارد؛ مگر آن‌که مستقیم به دفتر آن ایرلاین مراجعه و هزینه با کردیت کارت و ارزی پرداخت شود. حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران این اقدام شرکت‌های هواپیمایی خارجی را تخلف محض دانست و به ایسنا گفته است: ایرلاین خارجی اصلا حق ندارد سیستم فروش بلیت خود را مسدود کند، فروش مستقیم داشته باشد و از مشتری ارز دریافت کند، اگر قرار بر این بود، پس چرا به آژانس‌های ایرانی نمایندگی فروش داده و بلیت‌های خود را روی سیستم قرار داده است، این کار مصداق آن است که آژانسی مسیر هوایی را چارتر کند، اما به وعده‌هایش عمل نکند. در واقع ایرلاین‌های خارجی از نبود حمایت در این صنعت سوء استفاده می‌کنند.
وی درباره این‌که اگر ایرلاین‌های خارجی سیستم فروش خود را مسدود کرده‌اند، پس چگونه بلیت‌ها به همراه نرخ‌های جدید روی این سیستم‌ها عرضه شده است، گفته: سیستم فروش، بلیت را نشان می‌دهد، امکان رزرو هم وجود دارد، اما نمی‌توان خرید را کامل انجام داد و پرداختی داشت، وقتی با دفتر شرکت هواپیمایی پرواز مدنظر تماس بگیرید از شما می‌خواهند که به دفتر نمایندگی خودشان مراجعه و پرداخت را ارزی انجام دهید، این تخلف است. آن‌ها نمی‌توانند به این شکل ارز از کشور ما خارج کنند، طبق قوانین باید هزینه‌ها را ریالی و با استناد به بخشنامه‌ها و مصوبه‌های سازمان هواپیمایی ایران، محاسبه و دریافت کنند. رفیعی ادامه داده: چنانچه این مشکل در ایرلاین‌های خارجی حل نشود ما هم از آژانس‌های پرفروش می‌خواهیم که از فروش بلیت‌های این شرکت‌ها خودداری کنند. او درباره برخورد سازمان هواپیمایی با این اقدام شرکت‌های هواپیمایی خارجی، گفت: سازمان هواپیمایی می‌تواند به این شرکت‌ها مجوز دهد، اما نمی‌تواند در رویه آن‌ها دخالتی داشته باشد.
آیا سفرهای ارزان‌تر در راهند؟
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی در ادامه با اشاره به افزایش نرخ بلیت در مسیرهای خارجی همزمان با اجرای بسته جدید ارزی، اظهار کرده: شرکت‌های هواپیمایی تا روز چهارشنبه ۱۷ مردادماه، بلیت‌ها را با ارز ۴۴۰۰ تومان می‌فروختند، اما وقتی از دریافت ارز دولتی محروم شدند، نرخ ۸۸۰۰ تومان را برای بلیت‌ها تعیین کردند که قیمت‌ها را تا بیش از دو برابر افزایش داد. البته در برخی مسیرها و پروازها نرخ‌ها سه برابر شده که ناشی از مسدود کردن صندلی‌هایی با کلاس قیمتی پایین در پرواز است. رفیعی درباره افزایش نرخ بلیت پروازهای داخلی نیز گفته است: ایرلاین‌های ایرانی فعلا مشکل حادی ندارند، هرچند متاثر از افزایش نرخ ارز، مسیرهای داخلی نیز با افزایش قیمت از ۲۰ تا ۴۰ درصد روبرو شده‌اند که بهانه آن‌ها تهیه قطعات هواپیماها با ارز آزاد است.
درحال حاضر گرچه براساس پیش‌بینی‌ها با ورود ارز مسافرتی به بازار آزاد انتظار می‌رفت که سفرهای خارجی ارزان‌تر تمام شود اما براخلاف این تصور نرخ سفر هوایی در تمام مسیرهای هوایی با افزایش نرخ همراه شده‌اند، در مسیرهای نزدیک همچون جمهوری آذربایجان، ترکیه، گرجستان و دبی از مرز دو میلیون تومان گذشته‌اند. همچنین قیمت بلیت در مسیرهای دورتر آسیایی و اروپایی به سه برابر رسیده که به گفته رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی به خاطر باز نبودن کلاس‌های پایین قیمتی صندلی‌های آن پروازها است، چرا که وقتی بلیت ارزان پُر می‌شود، ایرلاین‌ها کلاس‌های قیمتی بالا را باز می‌کنند، برای همین قیمت پرواز گران‌تر شده است.∎
نظر شما