گروه پارلمانی خبرگزاری فارس- امروز 26 تیرماه 1397 مصادف با سی و هشتمین سالروز تشکیل شورای نگهبان است.

اولین دوره شورای نگهبان 26 تیرماه 1359 و پس از تشکیل نخستین دوره مجلس شورای اسلامی تشکیل شد.

پس از تصویب قانون اساسی و در راستای اجرای اصل نود و یکم قانون اساسی در خصوص تشکیل شورای نگهبان، حضرت امام‌خمینی‌ (ره) در روز نخست اسفند 1358 حضرات آیات لطف‌اللّه صافی‌گلپایگانی، احمد جنتی، عبدالرحیم ربانی‌شیرازی، محمدرضا مهدوی‌کنی، یوسف صانعی و غلامرضا رضوانی را به عنوان فقهای شورای نگهبان در دوره نخست منصوب کردند.

خبر انتصاب 6 عضو فقیه شورای نگهبان را فرزند امام، حجت‌الاسلام سیداحمد خمینی به رسانه‌ها داد و گفت: افراد تعیین‌شده به جز آقای محمدرضا مهدوی‌کنی که از مجتهدین تهران هستند، همگی از مدرسین مجتهد حوزه علمیه قم هستند و بر قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی نظارت خواهند کرد تا این قوانین هیچ‌گونه مخالفتی با اسلام نداشته باشد.

24 اسفند 1358 نیز انتخابات نخستین دوره مجلس شورای اسلامی برگزار شد و این مجلس در هفتم خرداد 1359 آغاز به کار کرد. مجلس شورای اسلامی پس از بررسی اعتبارنامه‌ها و انتخاب هیأت رئیسه، در نخستین اقدام خود در 26 تیرماه 1359، از میان حقوقدانان معرفی شده از سوی شورای عالی قضایی، 6 نفر شامل آقایان علی آراد، گودرز افتخارجهرمی، محمد صالحی، حسین مهرپورمحمدآبادی، محسن هادوی و مهدی هادوی را برای عضویت در شورای نگهبان برگزید و این شورا با اضافه شدن این حقوقدانان به فقهای تعیین‌شده از سوی امام‌ (ره) و تکمیل اعضای شورای نگهبان، از آن تاریخ رسماً کار خود را آغاز کرد.

پس از تکمیل اعضای شورای نگهبان، حسن حبیبی سخنگوی شورای انقلاب در پایان آخرین جلسه این شورا، اعلام کرد: امروز با تشکیل مجلس شورای اسلامی و تکمیل اعضای شورای نگهبان، کار شورای انقلاب که یک نهاد قانونگذاری بود، پایان یافته است. (روزنامه اطلاعات، 1359/4/28، ص16)

طبق اصل چهارم قانون اساسی تمامی مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر اینها باید بر اساس موازین اسلامی باشد، این اصل بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است و تشخیص این امر بر عهده فقهای شورای نگهبان است.

طبق قانون به منظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از نظر عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با آنها، شورایی به نام شورای نگهبان با ترکیبی مشخص تشکیل شد، شش نفر از فقهای عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسائل روز که انتخاب آنان با مقام معظم رهبری است و شش نفر حقوقدان در رشته‌های مختلف حقوقی از میان حقوقدانان مسلمانی که به وسیله رئیس قوه قضاییه به مجلس شورای اسلامی معرفی می‌شوند و با رأی مجلس انتخاب می‌گردند.

اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.

تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی باید به شورای نگهبان ارسال شود و این شورا موظف است این مصوبات را حداکثر ظرف 10 روز از تاریخ وصول از نظر تطبیق با موازین اسلام و قانون اساسی مورد بحث و بررسی قرار دهد و چنانچه آنها را مغایر ببیند، برای تجدیدنظر مجدداً به مجلس شورای اسلامی بازمی‌گرداند و در غیر این صورت مصوبه قابل اجراست.

در مواردی که شورای نگهبان مدت 10 روز را برای رسیدگی و اظهارنظر نهایی به مصوبات مجلس شورای اسلامی کافی نداند، می‌تواند از مجلس حداکثر برای 10 روز دیگر با ذکر دلیل به منظور بررسی آن مصوبه خواستار تمدید وقت شود.

تشخیص عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلام با اکثریت فقهای شورای نگهبان و تشخیص عدم تعارض آنها با قانون اساسی بر عهده اکثریت همه اعضای شورای نگهبان است.

طبق اصل 97 قانون اساسی اعضای شورای نگهبان به منظور تسریع در کار می‌توانند هنگام مذاکره درباره لایحه یا طرح قانونی در مجلس شورای اسلامی حاضر شوند و مذاکرات را استماع کنند اما وقتی طرح یا لایحه‌ای فوری در دستور کار مجلس قرار گیرد، اعضای شورای نگهبان باید در مجلس حاضر شوند و اظهارنظر نمایند.

تفسیر قانون اساسی نیز بر عهده شورای نگهبان است که با تصویب سه چهارم اعضای این شورا انجام می‌شود. 

همچنین یکی دیگر از وظایف شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آرای عمومی و همه‌پرسی است.

انتهای پیام/