۳۲ خدمه نفتکش سانچی آسمانی شدند و با خود میلیون‌ها قلب و روح نگران و رنج‌دیده را همراه کردند و اشک‌هایی به پهنای اقیانوس آرام بدرقه راهشان شد.
غروب شنبه ۱۶ دی‌ماه بود که خبر رسید کشتی نفتکش سانچی با ۳۲ خدمه دریادل در راه سفر به محل تولد خورشید در شرق عالم بود که در همان ساعات خاموشی آفتاب دچار سانحه شد و انفجاری مهیب سراسر نفتکش غول‌پیکر و اقیانوس‌پیمای سانچی (سپید) را به ناگاه به جهنمی تیره و داغ تبدیل کرد. جهنمی که حال پس از ۹ روز، مقامات دولتی می‌گویند در همان ابتدای امر همه ۳۲ خدمه کشتی را به کام مرگ کشانده بود.
براساس اظهارات یکی از معاونان سازمان بنادر و دریانوردی چینی‌ها حداکثر ۴۰ دقیقه پس از زمان وقوع انفجار، به اعضای دفتر نمایندگی شرکت ملی نفتکش خبر وقوع حادثه را اعلام می‌کنند. کشتی متعلق به این شرکت بود و در اجاره کره‌ای ها؛ تا محموله ۱۳۶ هزار تنی میعانات گازی را در پوشش پرچم پاناما به چین ببرد. کشتی غول‌آسای هنگ کنگی حامل گندم فله در ۱۶۰ مایلی بندر شانگهای بر سر راه سانچی قرار می‌گیرد و برخورد مرگبار، ۳۰ ایرانی و ۲ خدمه بنگلادشی نفتکش را به کام مرگ می‌کشاند. خود نفتکش نیز ۸ روز در آتش سوخت و در بستر آرام اقیانوس آرام مدفون شد و همراه با خود پیکر ایرانیانی را به زیر آب کشاند.
بیش از ۱۶ ساعت از ماجرا گذشته بود؛ مسئولان شرکت ملی نفتکش از ماجرا مطلع شده بودند اما هیچ اطلاعات دقیقی درباره حادثه ارائه نمی‌کردند و هیچ‌کس حتی خانواده خدمه سانچی نمی‌دانستند ابعاد فاجعه چگونه است و مهار آتش نفتکش چگونه و با چه هدفی انجام خواهد شد؟ آیا حقیقتا امیدی به زنده بودن خدمه کشتی وجود دارد؟ آیا عملیات اطفای حریق با هدف جلوگیری از گسترش آن و سوختن باقیمانده میعانات در حال انجام است یا هدفش خاموش کردن آتش برای نجات خدمه‌ای است که ممکن است زنده باشند؟
فقط، معاون سازمان بنادر بود که در ۶ روز اول پس از حادثه، مسئولانه، پاسخگوی تماس خبرنگاران بود و تلاش می‌کرد در حد توان، تازه‌ترین اطلاعات را دراختیار رسانه‌ها قرار دهد. برخی دستگاه‌های مسئول نیز با دستپاچگی و برخوردهای احساسی، معدود رسانه‌هایی که از همان ساعات اولیه حادثه، نگران خدمه کشتی بودند و تلاش داشتند تا خبرهای تازه‌ای از حادثه را مخابره کنند، به شلوغ کاری و عدم وقت‌شناسی متهم می‌کردند.
مسئولان سازمان بنادر و شرکت ملی نفتکش که در محل حادثه حضور یافته بودند، بارها در مصاحبه هایشان اعلام کردند امید برای زنده بودن خدمه کشتی وجود دارد؛ این درحالی بود که چینی‌ها از همان ابتدا صراحتا اعلام کردند ممکن است در همان انفجار ابتدایی تمام دریانوردان سانچی یک جا با هم به آسمان پر کشیده باشند.
علت حادثه اما معلوم نیست براساس کنوانسیون‌های بین‌المللی، تردد شناورهای اقیانوس‌پیما در آبراه‌های پرترافیک جهانی مانند منطقه دریایی چین علاوه بر آنکه باید از سوی ناوبران و فرماندهان کشتی‌ها مدیریت شود، از سوی ایستگاه کنترل ترافیک دریایی نیز رصد شود تا در صورت تشخیص احتمال بروز برخورد یا ناتوانی رادار شناورها از نزدیک شدن دو کشتی به یکدیگر، با فرماندهان شناورها ارتباط بگیرد و احتمال تصادم دریایی را اطلاع‌رسانی کند اما در این مورد نه این دو کشتی از نزدیک شدن به یکدیگر آگاه شدند نه ایستگاه کنترل ترافیک دریایی سیگنالی از این کشتی‌ها دریافت کرد.
صبح روز یکشنبه ۱۷ دی‌ماه، در حالی که مسئولان شرکت نفتکش و بنادر در حال برگزاری جلسه جهت اتخاذ تصمیم هستند، برخی مسئولان از بیمه بودن کشتی سخن به میان آوردند. ایرانی‌ها که یکبار تجربه تلخ شنیدن این جمله که «خوشبختانه همه حادثه‌دیدگان بیمه بوده‌اند و بیمه، خسارت متوفیان را پرداخت می‌کند» را داشتند، باز هم برآشفته شدند.
بعدازظهر ۱۷ دی‌ماه هنوز در برخی رسانه‌ها اتفاق ۲۴ ساعت قبل در ابتدای مرحله اطلاع‌رسانی است با این حال معاون سازمان بنادر از درخواست مرکز امداد و نجات دریایی ایران از همتای چینی خود برای اعلام لحظه به لحظه سانحه و نحوه اطفای حریق خبر داد.
شب‌هنگام آتش‌نشانان دریایی چینی به بهانه نبود ایمنی و دید کافی عقب‌نشینی کردند. سانچی ۵ مخزن بزرگ داشت که در زمان برخورد دو کشتی و وقوع انفجار، دو مخزن شماره ۴ و۵ که در نوک کشتی قرار داشتند، منفجر شدند و آتش گرفتند. هنوز امید برای سرد شدن آتش وجود داشت اما چینی‌ها هر چه قدر مواد خنک‌کننده بر سر آتش سانچی در طول روز ریخته بودند، با عقب‌نشینی شبانه خود میدان نبرد با آتش را برای حریف قدرتمند خود را خالی کردند. 

خدمه دو کشتی زبان هم را نفهمیدند؟
صبح ۱۸ دی‌ماه است؛ چینی‌ها از ابتدای روشنایی روز مجددا به میدان مبارزه با حریف بی‌رحمی که از شب قبل تاکنون با استفاده از مواد سریع‌الاشتعال، به تجدید قوا پرداخته بود وارد شدند. موفقیتشان چندان مشهود نبود. در ایران اما هنوز کمیته بحران کار خاصی انجام نداده بود.
رایزنی‌ سازمان بنادر ایران موجب شد دبیرکل سازمان بین‌المللی بنادر و دریانوردی (آیما) نامه‌ای به کشور چین ارسال کند و نهایت تلاش و همکاری را از این کشور برای مهار کردن آتش خواستار شود. همین نامه موجب شد که کشور چین تعداد کشتی‌های آتش‌خوار را بیشتر کند.
ناگهان خبر می‌رسد پیکر یکی از خدمه بر روی آب پیدا شده و به سواحل شانگهای برده شده است؛ کورسوی امیدی در دل خانواده دریانوردان ایرانی روشن می‌شود که ممکن است آنهایی که در زمان انفجار بر روی عرشه نبودند زنده باشند و این پیکر متعلق به یکی از خدمه‌ای باشد که در اثر انفجار اولیه به داخل آب پرتاب شده است.
۱۹ دی‌ماه است و سه روز از آغاز فاجعه می‌گذرد؛ روند اطلاع‌رسانی در فضایی سردرگم و بلاتکلیف به سر می‌برد. سخنگوی ستاد بحران از سوی شرکت نفتکش بالاخره پس از سه روز نشست خبری تشکیل می‌دهد؛ موضوع جدیدی مطرح نشده است جز اینکه نوک پیکان حمله به سمت چینی‌ها می‌چرخد؛ او در این نشست چینی‌ها را متهم به کم‌کاری در عملیات اطفای حریف کرد و گفت: از چینی‌ها خواسته‌ایم تا شب‌ها هم به اطفای حریق بپردازند و تعداد شناورهای آتش‌نشان به سه فروند افزایش یافته است.
وی همچنین درباره علت وقوع حادثه گفت: به طور قطع این حادثه به نوع خود بدترین سوانح دریایی محسوب می‌شود و به لحاظ فنی قابل پیشگیری بوده و باید شرایط در این خصوص بررسی شود. بنابراین هنوز نمی‌توان درخصوص دلیل برخورد این کشتی به طور دقیق اظهارنظر کرد، اما خطای انسانی در این حادثه بی‌تاثیر نبوده است. وی توضیح داد: این دو کشتی مکالمه تلفنی داشته‌اند و ممکن است از نظر زبانی منظور یکدیگر را متوجه نشده باشند و یا در محاسبات اشتباه کرده باشند.

ورود رئیس‌جمهور ۶ روز بعد از حادثه
۲۰ دی‌ماه علی ربیعی وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی به عنوان متولی وزارتخانه بالادستی شرکت شستا که سهامدار اصلی شرکت نفتکش است پس از ۶ روز از سوی رئیس‌جمهور به عنوان رئیس کمیته پیگیری آتش‌سوزی انتخاب می‌شود و رسانه‌ها همچنان پراکنده چند خبر مرتبط و مشابه یکدیگر منتشر می‌کنند. هنوز متولی اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف مشخص نیست. از آنجایی که روز تعطیلی رسانه‌هاست، کسی از آخرین وضعیت سانچی خبر خاصی منتشر نمی‌کند.
۲۱ دی‌ماه تنها اتفاقی که از انتصاب ربیعی به دست آمد این بود که چینی‌ها به جای اطفای حریق شبانه، یکی دو ساعت زودتر به آغاز عملیات اقدام کردند و از ساعت ۵ صبح عملیات آب و فوم‌پاشی را انجام دادند. ربیعی به دیدار سفیر چین رفت و درخواست کرد تا عملیات اطفای حریق ۲۴ ساعته باشد اما همچنان چینی‌ها نبود ایمنی برای شناورهای امدادرسان را مطرح کردند. ربیعی همراه مدیران عامل شرکت نفتکش و سازمان بنادر شبانه راهی شانگهای می‌شوند.
۲۲ دی‌ماه است و هیئت ایرانی پس از سفری طولانی و خسته‌کننده مستقیما به مرکز فرماندهی عملیات می‌روند ربیعی با تعدادی از مقامات چینی دیدار کرده است. همچنان در دل خانواده‌های نگران خدمه ایرانی سانچی، این بذر امید که ممکن است خدمه در موتورخانه کشتی که ۱۰ متر زیر آب و در پایین‌ترین نقطه کشتی قرار دارد محبوس شده باشند، پرورش داده می‌شود.

ورود کره و ژاپن به عملیات
تا عصر، کشتی شعله‌ور در اثر باد شدید به آب‌های ژاپن وارد می‌شود تقاضای کمک از ژاپنی‌ها را کمیته بحران مستقر در چین به سفیر این کشور ارائه می‌دهد؛ ژاپنی‌ها و کمی بعد کره‌ای‌ها هم وارد میدان مبارزه با آتش مسلح به مخازن مملو از میعانات گازی که به هیچ روشی امکان مهار آن نیست، وارد می‌شوند. عملیات اطفای حریق بالاخره پس از چند روز ۲۴ ساعته شده است.
۲۳ دی‌ماه قرار است ایران، تیم امداد و نجات دریایی به چین اعزام کند؛ تکاوران ارتش که دوره‌های ویژه هلی‌برن دریایی دیده‌اند، برای نجات خدمه‌ای که احتمالا در موتورخانه حبس شده‌اند، راهی چین می‌شوند. تلاش‌ها برای ورود به داخل کشتی ادامه می‌یابد اما زبانه‌های آتش به حدی است که هیچ رستمی را توان نجات سیاوشان ایرانی نیست.
با افزایش تعداد شناورهای آتش‌خوار و آتش‌نشان، کمی از فوران آتش سانچی کاسته می‌شود یک تیم امداد و نجات چینی وارد کشتی شدند اما تنها توانستند در مدت کوتاهی بازدیدی از عرشه داشته باشند. درجه گرما بر روی عرشه به حدی است که امکان ورود به بخش‌های زیرین نفتکش وجود نداشت در این بازدید کوتاه، جعبه سیاه کشتی و دو پیکر دیگر پیدا شده و به مرکز فرماندهی عملیات اعزام شدند.

با نزدیک شدن به زمان انفجار و غرق کشتی واقعیت‌ها به زبان آمد
۲۴ دی ماه تکاوران ارتش وارد شانگهای شدند. تیم ایرانی مدیریت بحران که در چین مستقر بود، به تدریج با نزدیک شدن به زمان انفجار و غرق شدن کشتی، اظهارات چینی‌ها مبنی بر کشته شدن همه خدمه در همان انفجار اولیه را پس از ۸ روز تایید کردند. سانچی اما آخرین مقاومت‌های خود را به رخ آتش کشید؛ تکاوران با شناور به نزدیکی نفتکش شعله ور رسیده بودند، اما دیگر امکان ورود به عرشه نفتکش وجود نداشت.
سانچی رمق‌های آخر خود را در برابر آتش آزمود اما دیگر توان نداشت؛ خانواده‌های داغدار خدمه هم دیگر نا و توان نداشتند؛ همه کورسوهای امیدی که باقی مانده بود، به تدریج تیره و تار شد؛ مانند چشمان مادران و همسران و دیگر اعضای خانواده دریانوردانی که می‌خواستند به چرخش اقتصادی کشور کمکی کنند ولی در آتش گرفتار ماندند. چند انفجار پیاپی همه امیدها برای ورود تکاوران ارتش به نفتکش را از بین برد؛ سانچی با همه ۲۹ دریانورد خود به قعر اقیانوس رفت؛ ظهر ۲۴ دی‌ماه، از سانچی تنها مایعی بر روی آب باقی ماند و رقص شعله‌های زرد آتش بر روی آبی دریا.

کمیته حقیقت‌یاب ایرانی تشکیل شد؟
ابهامات زیادی درباره این حادثه مطرح است.اما بخشی از ابهامات احتمالا با خوانش جعبه سیاه نفتکش پاسخ خواهد گرفت. حق شناس، معاون سازمان بنادر در این‌باره گفت: جعبه سیاه کشتی سانچی با حضور همه ذینفعان از جمله چین، هنگ‌کنگ، پاناما و ایران در چین باز و اطلاعات آن بررسی می‌شود. وی افزود: اعلام نتیجه بررسی‌ها روند حقوقی دارد و حداقل یک ماه زمان لازم دارد.
معمولا در چنین سوانحی، کشورهای ذینفع، غیر از اتکا به جعبه سیاه، هر یک کمیته حقیقت یابی تشکیل می‌دهند تا با بررسی شواهد و قرائن موجود، درباره حادثه و علت وقوع آن حقیقت‌یابی کند. اگرچه هنوز مسئولان ایرانی درباره تشکیل چنین کمیته‌ای توسط کشورمان، اظهار نظر نکرده اند، اما به نظر می‌رسد سازمان بنادر و دریانوردی کشورمان پیگیر این موضوع است. البته تلاش‌ها در این زمینه، با عدم همکاری چینی‌ها - آنگونه که مقامات ایرانی می‌گویند - به درب بسته خورده است. حق‌شناس در این زمینه گفته است: نماینده ایران از کشتی چینی بازدید کرد اما مقامات این کشور اجازه مصاحبه با کارکنان آن کشتی را ندادند در صورتی که باید با کارکنان کشتی کریستال نیز مصاحبه کنیم.
به نظر می‌رسد لازم است دولت با ارائه گزارشی به افکار عمومی، اقدامات خود در طول ۸ روز سوختن سانچی را توضیح داده و اقداماتی که از این پس برای کشف حقیقت ماجرا انجام خواهد گرفت را تشریح کند.(مهر)