صاحب‌خبر - فرقی نمی‌کند زلزله در کرمان و کرمانشاه باشد یا سوختن ساختمانی در تهران. وقتی پای جان آدم‌ها در میان است، دیگر فرقی نمی‌کند که «سانچی» و آن کشتی غله‌بر چینی چگونه به هم برخورد کردند و آتش از کجا شروع شد و یا حتی میزان قصور در امدادرسانی چقدر بود یا حتی اصلا امدادرسانی ممکن بود یا نه. مهم جان‌هایی است که در تابوت برافروخته آهنی به زیر آب رفته‌اند و دل‌هایی است که در غم آنها از سیاهی بار اندوه این مصیبت به درد آمده‌اند.
نفتکش سانچی پس از ۹ روز سوختن در آتش دیروز در نهایت در دل دریا فرو رفت. در حالی که پیشتر از 32 پرسنل این کشتی شامل 30 ایرانی و 2 بنگلادشی، 3 جسد سوخته پیدا شده بود، امید زنده ماندن 29 پرسنل دیگر سانچی نیز در دود غلیظی که تا آخرین لحظات شناور بودن، کشتی را در آغوش گرفته بود، گم شد.
در یکی از نادرترین اتفاقات دریایی شنبه، ۱۶ دی ماه، ساعت ۲۰ به وقت محلی در آب‌های ساحل شرق چین، برخورد یک نفتکش ایرانی به نام «سانچی» با ۱۳۶هزار تن میعانات گازی متعلق به شرکت ملی نفت ایران و کشتی فله بر چینی با نام «سی اف کریستال»، منجر به حریق نفتکش و مفقود شدن ۳۲ پرسنل شد. از این میان پیکر 3 پرسنل پیدا و برای تشخیص هویت به شانگهای چین منتقل شد. البته عملیات تشخیص هویت هنوز انجام نشده است. پیکر یکی از پرسنل داخل دریا و پیکر دو پرسنل دیگر در جریان جست و جوی نیم ساعته تیم چینی به همراه جعبه سیاه کشتی پیدا شد.
جعبه سیاه این کشتی نیز برای بازخوانی فعلا به بندر شانگهای چین منتقل شده است. البته جعبه سیاه سانچی با توجه به قوانین ثبت شده در کنوانسیون‌های بین‌المللی مبنی بر اینکه جعبه سیاه موجود در کشتی‌ها و شناورهای موجود در فضای بین‌المللی به کشوری که کشتی در آن به طور رسمی ثبت شده تحویل داده شود، با توجه به اینکه شناور مذکور در یکی از بنادر پاناما به ثبت رسیده است باید به این کشور تحویل داده شود. البته مسئولان پاناما طبق قوانین موظفند که اطلاعات ثبت شده در این جعبه را به طور کامل به ایران ارائه کنند و در این زمینه تردیدی وجود ندارد .این احتمال وجود دارد که این جعبه در شانگهای بازخوانی شود.
با اینکه عملیات اطفای حریق سانچی با حضور تیم‌های ژاپنی و چینی در سه الی چهار روز اخیر تسریع شده بود اما شدت آتش با جرقه‌ای روی سطح کشتی بیشتر می‌شد و به درجه‌ای رسید که با اینکه ۱۲ تکاور ایرانی برای تجسس مفقودین به منطقه اطفای حریق اعزام شده بودند هرگز نتوانستند وارد آن شوند. آخرین اخبار و تصاویر حاکی از آن بود که آتش همه طول سانچی را در بر گرفته و باعث غرق شدن تدریجی آن شد. تیم‌های امدادی از کره‌جنوبی نیز آماده کمک‌رسانی به سانچی بودند، اما فرصتی برای عمل کردن پیدا نکردند.
در حالی که در روزهای گذشته، خانواده‌های پرسنل این کشتی گلایه‌های فراوانی را مبنی بر نوع رسیدگی مسئولان به موضوع و نیز حساسیت عمومی به این رویداد مطرح کردند، حال امیدی به بازگشت پیکر عزیزانشان نیست. این در حالی است که دیروز پس از غرق شدن سانچی، سوختن میعانات همراه آن روی سطح آب همچنان ادامه داشته است.
تایید جان باختن همه پرسنل سانچی
به دنبال غرق شدن سانچی، رئیس سازمان بنادر و دریانوردی جان باختن ۳۲ پرسنل این نفتکش در آب‌های چین را تایید کرد. محمد راستاد - معاون وزیر راه و شهرسازی - که برای پیگیری وضعیت نفتکش ایرانی به چین سفر کرده بود، با بیان اینکه بر اساس گزارش ساعت ۱۵ (به وقت چین) روز شنبه تیم جستجوی بندر شانگهای چین، دو سوم سانچی غرق شده است، اظهار کرد: بر این اساس جان باختن ۲۹ پرسنل دیگر که احتمالا در نفتکش بودند، تایید می‌شود. وی یادآور شد که پیکر سه پرسنل این نفتکش طی روزهای اخیر پیدا شد که به بندر شانگهای منتقل شده است. راستاد همچنین در گفت‌وگو با یکی از شبکه‌های تلویزیونی اظهار کرد: متاسفانه هیچ امیدی به نجات جان دریانوردان نداریم؛ چراکه در همان لحظات اولیه برخورد، کشتی دچار آتش‌سوزی شدید و انفجار شده و شاهدان عینی تائید کرده‌اند که امکان زنده ماندن هیچ فردی در کشتی وجود نداشته است؛ همچنین امکان نجات کشتی وجود ندارد و حتی پیکرهای دریانوردان عزیزمان را نیز نمی‌توانیم از آن خارج کنیم.
پیش از این نیز شیه چون وی، فرمانده چینی عملیات امداد و نجات نفتکش ایرانی سانچی که صبح دیروز (یکشنبه) در نشست تخصصی کمیته بحران چین با حضور علی ربیعی – مسئول کمیته رسیدگی به وضعیت نفتکش سانچی – صحبت می‌کرد، گفته بود: با وجود پیش‌بینی‌های قطعی ما مبنی بر جان باختن همه دریانوردان حاضر در همان ساعات نخست حادثه به دلیل شدت انفجار و انتشار گازهای سمی، با همه امکانات عملیات اطفای حریق ادامه دارد. وی با اشاره به اینکه از همان ساعت نخست انفجار تیم‌های امداد و نجات جست‌وجوی خود را آغاز کردند، ولی غیر از یک پیکر فرد دیگری یافت نشد، ادامه داد: بررسی‌های کارشناسی تیم متخصص چین حاکی از این است که متاسفانه همه دریانوردان ایرانی در همان ساعات نخست انفجار جان باختند. به گفته این مقام چینی مشاهدات کشتی‌های عبوری هم حاکی از این است که شدت انفجار اولیه به حدی بوده که امکان زنده ماندن افراد در پی این حادثه وجود ندارد. فرمانده چینی عملیات امداد و نجات نفتکش ایرانی سانچی با اشاره به اینکه بالابر این نفتکش که از آن جهت ورود به قایق‌های نجات و یا پریدن به دریا استفاده می‌شود، پایین نیامده است، ادامه داد: این موضوع نشان می‌دهد که دریانوردان ایرانی جز یک نفر فرصت ورود به آب را نداشتند.
از دریا تا آسمان
اسامی 32 سرنشین و خدمه نفتکش سانچی که در این حادثه از دریا به آسمان راه یافتند، به این شرح اعلام شده است: مجید قصابی عروجی، کاپیتان، فرید محبی، سرمهندس، مجید نقیان، افسر اول، حسین جهانی هل‌آباد، افسر دوم، احسان ابولی قاسم‌آبادی، افسر دوم، میلاد عنایتی، افسر سوم، حامد بهاری هشکوایی، مهندس دوم، محمدرضا رضازاده ماسوله، مهندس سوم، مهدی سادگی، مهندس سوم، حسن رومیانی، مهندس چهارم، محمد کاووسی تکاب، افسر تدارکات، بهرام اتحاد، افسر برق، عبدالغنی سامری، سرملوان، ابوذر نظامی، کمک سرملوان، سیدجواد حیدری، ملوان یکم، محمدساجب علی میریدها، ملوان یکم، محمدهارون راشید، ملوان یکم، علیرضا نجفیفر، ملوان دوم، علی حیدریه کهن، ملوان دوم، بهرام پوریانی، تعمیرکار، یاور افشاری، روغن‌کار، میلاد آروی، روغن‌کار، مسلم علیزاده نودهی، روغن‌کار، عبدالکریم بشارتی‌پور، سرآشپز، امید ضیایی، کمک سرآشپز، ایوب مظفری عبدگاه، مهماندار، احسان فرجی، مهماندار، سعید دهقانی، دانشجوی عرشه از دانشگاه خارگ، پوریا عیدی‌پور، دانشجوی عرشه از دانشگاه خارگ، سجاد عبداللهی، دانشجوی عرشه از دانشگاه خارگ، محمد پیریائی، دانشجوی موتور از دانشگاه صنعت نفت محمودآباد و ساقی فعال، همسر حسین جهانی هل‌آباد.
درخواست ایران برای ادامه جست‌وجوی پیکر مفقودین
علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که احتمالا به دلیل مالکیت شرکت ملی نفتکش ایران (مالک نفتکش سانچی) از سوی زیرمجموعه‌های این وزارتخانه، به عنوان مسئول کمیته بررسی حادثه نفتکش سانچی منصوب شده بود، پس از تایید درگذشت خدمه این نفتکش، در نامه به رئیس‌جمهوری اعلام کرد: خدمه نفتکش سانچی در ساعت اولیه سانحه فوت کرده بودند. در متن نامه ربیعی به حسن روحانی آمده است: «ضمن عرض تسلیت به جنابعالی و ملت بزرگ ایران و خانواده‌های محترم و بازماندگان کارکنان نفتکش سانچی و کلیه کارکنان عزیز و ایثارگر شرکت ملی نفتکش ایران در اقصی نقاط دنیا، با تاسف تمام به استحضار می‌رسانم مطابق شواهد به دست آمده در محل و نظریه قاطع مقامات چینی و کارشناسان ایرانی در حوزه نفت و گاز سازمان بنادر و دریانوردی، انفجار به این وسعت و حجم آتش و نیز گازهای سمی متصاعد شده، منجر به فوت خدمه قهرمان اقتصاد مقاومتی، در ساعت اولیه حادثه گردیده است. تلاش‌های طاقت‌فرسا برای اطفاء حریق و انتقال پیکرهای مطهر نیز میسر نگردید. اینجانب درخواست اعلام عزای عمومی و نیز اقدام برای شهید خدمت نامیده شدن از هیات محترم وزیران را دارم».
رئیس کمیته پیگیری نفتکش سانچی همچنین از درخواست خود خطاب به فرمانده چینی برای ادامه فرآیند جست‌وجوی پیکر پرسنل نفتکش سانچی پس از غرق شدن این نفتکش خبر داد. وی ادامه داد: چینی‌ها و کارشناسان از روز نخست حادثه اعلام کردند خدمه کشتی زنده نیستند. اما ما که کورسوی امیدی به زنده بودن پرسنل داشتیم همه اقدامات لازم را انجام دادیم. حتی می‌خواستیم چنانچه پرسنل زنده نیستند، پیکر مطهر آنها را از نفتکش خارج کنیم. به همین دلیل ۱۲ نیروی تکاور از ایران به محل حادثه آمد. رئیس کمیته پیگیری نفتکش سانچی با بیان اینکه شدت انفجار سانچی در ساعات آخر بسیار بالا بود، افزود: درجه سانچی در ساعات و دقایق آخر تا ۹۰۰ درجه بالا رفت و امکان ورود به آن وجود نداشت. در نهایت کشتی آرام آرام با سر به عمق دریا حرکت کرد. البته این اتفاق در عمق ۱۱۰ متری دریا رخ داده است و احتمالا بیش از ۲۰۰ متر کشتی بیرون دریا بماند. البته مشخص نیست جریان دریا حرکت کشتی را به چه صورت درآورد. ربیعی به این سوال که آیا امیدی به یافتن پیکر مفقودین پس از غرق شدن کشتی وجود دارد یا خیر؟ پاسخ داد: من این درخواست را به فرمانده چینی داده‌ام که زمانی که وضعیت کشتی به تعادل رسید، جست‌وجو برای پیکر مفقودین ادامه پیدا کند. اما فرمانده چینی پاسخ داد که امکان این کار وجود ندارد. من تصمیم دارم در این راستا با کارشناسان صحبت بیشتری کنم تا این درخواست بررسی شود.
پیام تسلیت رئیس‌جمهوری به مناسبت درگذشت سرنشینان نفتکش سانچی
رئیس‌جمهوری نیز در پیامی با تسلیت درگذشت سرنشینان نفتکش سانچی و همدردی با خانواده قربانیان، تاکید کرد: باید اولویت اصلی بر شناسایی و تعیین هویت جانباختگان و کاهش آلام خانواده‌های این عزیزان متمرکز باشد.
در پیام حسن روحانی آمده است: «انا لله و انا الیه راجعون؛ وقوع سانحه ناگوار و دلخراش آتش‌سوزی برای کشتی نفتکش کشورمان در سواحل شرقی چین که موجب درگذشت شهادت گونه تمامی خدمه و پرسنل زحمتکش آن شد، قلوب آحاد ملت ایران را محزون کرد. اینجانب با ابراز همدردی، این ضایعه را به ملت بزرگ ایران به ویژه خانواده‌های داغدیده از صمیم قلب تسلیت می‌گویم و برای آن جانباختگان مظلوم که تلاشگران عرصه اقتدار ملی و پیشگامان اقتصاد کشور هستند، علّو درجات و برای عموم بازماندگان صبر و سلامتی مسالت دارم. هم اکنون لازم است اولویت اصلی بر شناسایی و تعیین هویت جانباختگان و کاهش آلام خانواده‌های این عزیزان متمرکز باشد. در عین حال از همه دستگاه‌های ذی ربط از جمله وزارتخانههای راه و شهرسازی، نفت و امور خارجه می‌خواهم با انجام اقدامات کارشناسی، علت وقوع این سانحه تاسف بار را به دقت بررسی و پیگیری قانونی لازم را برای پیشگیری از حوادث مشابه و نیز احقاق حقوق ملت ایران و خانواده های آسیب دیده به عمل آورند».
هیات دولت دوشنبه را عزای عمومی اعلام کرد
در پی بروز حادثه تاسف بار برای نفتکش ایرانی سانچی و جان باختن دریانوردان ایرانی، هیات دولت با صدور بیانیه‌ای ضمن عرض تسلیت به خانواده‌های داغدار، نقش‌آفرینان صنعت دریانوردی و صنعت نفت کشور و عموم ملت ایران، دوشنبه 25 دی‌ماه 96 (امروز) را عزای عمومی اعلام کرد.
همه افرادی که در نفتکش بودند اجر شهید دارند
معاون پارلمانی ریاست‌جمهوری با بیان اینکه طبق آموزه‌های دینی، افرادی که در دریا غرق می‌شوند و برای معیشت مردم در تلاش هستند، شهید محسوب می‌شوند، گفت عزیزانی که در نفتکش سانچی بودند اجر شهید دارند. حسینعلی امیری که دیروز در پی انتشار خبر فوت شدن ۳۲ پرسنل نفتکش سانچی برای ابراز تسلیت از سوی ریاست جمهوری به شرکت ملی نفتکش رفته بود، در جمع خانواده‌های پرسنل نفتکش سخنرانی کرد. امیری با اشاره به دیداری که با ریاست جمهوری داشت، گفت: ایشان امر کردند به نمایندگی از خودشان خدمت خانواده‌های محترم که عزیزان خود را در سانحه از دست داده‌اند، و برای عرض تسلیت و احترام برسم.
در جست‌وجوی اهمال‌گران احتمالی
پس از غرق شدن «سانچی» اکنون مطالبه درباره پیگیری علت حادثه و نیز بررسی اهمال احتمالی در امدادرسانی به نفتکش ایرانی بالا گرفته است. برخی رسانه‌های با اشاره به قابلیت‌های کشتی‌هایی با محموله‌های گران‌قیمت همچون نفتکش‌ها اشاره می‌کنند که سیستم کنترل خودکار جلوگیری از برخورد کشتی‌ها، ساعاتی پیش از حادثه در هر دو کشتی سانچی و سی‌اف‌کریستال از کار افتاده بوده است. با توجه به احتمال پایین همزمانی از کار افتادن این سیستم در هر دو کشتی، برخی گزارش‌ها از احتمال خاموش شدن این سیستم‌ها سخن گفته‌اند و خواستار بررسی دلیل این اتفاق شدند. در عین حال، پس از بروز حادثه نیز، اظهاراتی از سوی برخی مسئولان ایرانی درباره اهمال چینی‌ها در کمک به اطفای حریق سانچی، اجازه ورود تیم‌های امدادی ژاپن و کره‌جنوبی برای کمک‌رسانی به نفتکش ایرانی و نیز تاخیر در اجازه ورود به تیم ایرانی برای بررسی حادثه مطرح شد. سخنگوی شرکت ملی نفتکش چند روز پیش از این از عدم همکاری چینی‌ها خبر داد و گفت: «چین امکانات خوبی اطراف نفتکش آتش‌گرفته جمع کرده اما مشخص نیست چرا از این امکانات استفاده نمی‌کند». با این حال بامداد روز چهارشنبه به وقت ایران، چهار روز بعد از وقوع حادثه، چینی‌ها عملیات اطفاء حریق را از سر گرفتند. سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس نیز از اعزام تیم ایرانی به محل حادثه خبرداد و گفت: «کشتی ژاپنی نیز برای کمک‌رسانی در این منطقه حضور دارد و نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران نیز به دستور امیر خانزادی و امیر سیاری تیم‌های حرفه‌ای خود را به این منطقه اعزام کرده‌اند تا هرچه سریعتر آتش کشتی خاموش شود». او معتقد بود چینی‌ها عمداً تعلل می‌کنند تا محموله‌ی کشتی بسوزد و آب‌های ساحلی این کشور را آلوده نکند. علاوه بر این به علی ربیعی، مسئول کمیته بررسی حادثه نفتکش سانچی این انتقاد وارد می‌شود که علی‌رغم آگاهی از درگذشت دریانوردان ایرانی در این حادثه از لحظه‌های ابتدایی ورود به چین، اعلام خبر به خانواده‌های آنان را به تاخیر انداخته و باعث امیدواری کاذب آنان شده است.∎