تحقیقی جدید از سوی مؤسسه EurEau (فدراسیون اروپایی انجمنهای ملی تأمینکنندگان آب شرب و خدمات فاضلاب) درباره خدمات آب شرب و فاضلاب در سراسر اروپا انجام شده است. تحقیق قبلی این مؤسسه مربوط به هشت سال پیش بوده است که برای اولینبار در سال 2009 انجام شد و حاوی اطلاعات مختلفی بود. آقای «برونو» رئیس این مؤسسه گفته است: «در این هشت سال تغییرات زیادی رخ داده است؛ یعنی فناوری بهبود یافته، تعداد اختراعات و ابتکارات بیشتر شده و مصرفکنندگان خواهان خدماتی با همخوانی بیشتر با محیطزیست و مقرونبهصرفهتر هستند». در کل این اطلاعات از 29 کشور اروپا از اتریش تا اسلواکی را در بر میگیرد. باوجوداین در گزارش ذکر شده است که «به دلیل متفاوتبودن معیارهای ملی هر کشور، نباید مقایسه سادهای بین کشورها انجام داد؛ چون تفاوتهای فاحشی بین این کشورها به دلیل شرایط محلی هرکدام وجود دارد».
سرمایهگذاری
شرکتهای خدمات آب اروپایی سالانه حدود 45 میلیارد یورو در زمینه زیرساختهای آب سرمایهگذاری میکنند که این به معنی سرمایهگذاری 93.5 یورویی به ازای هر ساکن این منطقه در یک سال است. این سرمایه اساسا از طریق مالیات، تعرفهها و... تأمین میشود. در قسمت تعرفه باید گفت که متوسط قبض آب اروپاییها در سال کمتر از 400 یورو است. این در حالی است که در کشورهای نروژ و دانمارک دارای بالاترین متوسط بوده و مبلغ قبوض سالانه آب به ترتیب به 800 و 700 یورو بالغ میشود. در این گزارش ذکر شده است که «تعیین تعرفه آب موضوع پیچیدهای است که به پارامترهای مختلفی از قبیل سطح مالیات، منابع آب موجود (آب زیرزمینی نسبت به آب سطحی به تصفیه کمتری نیاز دارد)، طول شبکه به ازای هر شهروند و مشخصات آبهای پذیرنده (مناطق حساس نیازمند تصفیه بیشتر و کیفیتر فاضلاب هستند) بستگی دارد. البته این مؤسسه معتقد است که «بررسی ارقام متوسط قبوض برای اطلاع از تنوع قیمتها در اروپا مناسب است؛ ولی مقایسه مستقیم قبوض آب یا قیمت یک مترمکعب آب در کشورهای مختلف کار صحیحی نیست».
خدمات آب آشامیدنی
طول سراسر شبکه آب اروپا بالغ بر 4.2 میلیون کیلومتر است که این حدود 11 برابر فاصله زمین تا ماه خواهد شد. این شبکه وظیفه تأمین سالانه 44.7 میلیارد مترمکعب آب شرب را برعهده دارد که منابع آب آن آب سطحی و آب زیرزمینی است. شیرینسازی آب فقط در کشورهای قبرس، یونان و اسپانیا و نیمی از آب کشور مالت را شامل میشود. با درنظرگرفتن همه این ارقام، متوسط مصرف هر شهروند اروپایی در روز حدود 128 لیتر خواهد بود. با فرض هر خانوار متشکل از 2.3 نفر، متوسط مصرف سالانه هر خانوار بالغ بر 111 مترمکعب خواهد شد.
خدمات فاضلاب و مدیریت لجن
طول سراسر شبکه جمعآوری فاضلاب در اتحادیه اروپا بالغ بر سه میلیون کیلومتر است. کشورهای این منطقه در کل دارای 18 هزار تصفیهخانه فاضلاب هستند. البته باید متذکر شد که ظرفیت کل تصفیهخانههای اتحادیه اروپا باید بیشتر از جمعیت کنونی آن باشد تا بتواند «علاوه بر پاسخگویی افزایش جمعیت در دوره عمر تصفیهخانهها، جوابگوی فاضلابهای صنعتی مجاز برای ورود به این تصفیهخانهها نیز باشد». البته در این گزارش ذکر شده است که در کشورهای کمی از این اتحادیه میتوان اطلاعاتی درباره مجزا یا مرکببودن شبکه فاضلاب به دست آورد. ضمنا بیان شده است که از نظر حجم فاضلاب بر روی حدود 1.1 درصد آنها، تصفیه اولیه و بر روی 28.5 درصد آنها، تصفیه ثانویه و بر روی 68.4 درصد آنها، تصفیه ثالثیه (تکمیلی) انجام میپذیرد. هرچند تصفیه تکمیلی در قانون تصفیه فاضلاب شهری (UWWTD) ذکر نشده است؛ ولی بهعنوان یک تصفیه سختگیرانه پس از تصفیه ثانویه استفاده میشود. درباره مدیریت لجن نیز در گزارش ذکر شده است که 49.2 درصد لجن در کشاورزی مصرف شده و 29.4 درصد آنها سوزانده میشود و 12.4 آن در تصفیه با زمین استفاده میشود و 8.7 درصد آن نیز در مراکز مربوطه دفن میشود. این اطلاعات مربوط به یکسری از کشورها است که فرمهای خود را ارسال کردهاند و کشورهایی از قبیل اتریش، بلغارستان، کرواسی، ایرلند، صربستان و سوئیس را شامل نمیشود. حدود 95 درصد از جمعیت ساکن در اروپا به «آب سالم دسترسی دارند و فاضلاب آنها به صورت زیستمحیطی به طبیعت بازگردانده میشود». البته از چالشهای آینده کشورهای عضو اتحادیه دراینباره همانا اتصال بقیه مردم به شبکه آب و فاضلاب نیست؛ بلکه راهبری، تعمیر و نگهداری و بازسازی تأسیسات موجود خواهد بود.
آب و فاضلاب اروپا در چه مسیری است؟
ترجمه: عبدالله مصطفایی
صاحبخبر -