خبرگزاری مهر، دکتر علیرضا ربیعی راد*: شاید برای اولین بار در سال ۱۹۹۹ یعنی نزدیک به دو دهه پیش بود که نتایج یک تحقیق میدانی در امریکا که از سوی موسسه تحقیقات محیطی این کشور (OAAA) انجام شد، توجه عمومی را به خطرات و تهدیدهای بیلبوردهای کنار جاده‌ها جلب کرد. این پژوهش نشان داد که ۷۰ درصد رانندگان خودروها بیلبوردهای کنار جاده‌ها را می‌بینند و به آن توجه می‌کنند و ۶۷ درصد از آنان محتوای نوشتاری روی بیلبوردها را نیز می‌خوانند.
نتایج این تحقیق بخشی از مساله مربوط به تلفات جانی در تصادفات را نیز در خود بیان می کرد و موجب شد تا قوانین سفت و سختی برای تبلیغات OUTDOOR یا محیطی در ایالات متحد تصویب و نظارت بر اجرای آنها با حساسیت بالایی دنبال شود. این موضوع توانست سهم بیلبوردهای کنار جاده‌ها را در میزان تصادفات کاهش بدهد.
همچنین در بسیاری از کشورهای اروپایی به ویژه اروپای غربی قوانین بسیار دقیقی درباره چند و چون استفاده از بیلبوردهای جاده‌ای وضع شده با این حال در ایران این موضوع چندان که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است. سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای به عنوان متولی این امر، نه تنها قوانین دقیق و کارشناسی شده ای در این باره ندارد بلکه نظارت بر قوانین حداقلی خود را نیز به درستی انجام نمی‌دهد. این در حالی است که میزان تصادفات جاده‌ای و تلفات جانی ناشی از آنها در ایران رقم بسیار بالایی است و چنان که اخیرا رییس محترم مجلس شورای اسلامی نیز بر آن تاکید کرد، سالانه تا ۱۶ هزار نفر از هموطنانمان بر اثر تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند.
متاسفانه جانمایی غلط بیلبوردهای شهری، مزید بر علت شده و موجب شده است تا همچنان آمار تصادف‌ها و مرگ و میر ناشی از آن در کشورمان بسیار بالا باشد. طبق استانداردهای جهانی هر دو بیلبورد جاده‌ای باید به فاصله معینی از هم دور باشند تا همزمان توجه رانندگان را به خود جلب نکنند. این فاصله بر حسب سرعت مجاز در جاده‌ها و اتوبان‌ها متغیر است. اما در کشور ما متاسفانه بی توجه به این استانداردها، بیلبوردهای تبلیغاتی فاصله بسیار کمتری از هم دارند و علاوه بر آن به علل مختلفی از جمله واگذاری این بیلبوردهای به برخی شرکت‌ها یا موسسه‌های محلی متاسفانه محتوا و تکنیک استاندارد تبلیغات جاده ای نیز رعایت نمی شود. از سوی دیگر نظارت سازمان راهداری نیز حداقلی است و تخلفات متعدد در این زمینه که تبعات بسیار پرهزینه‌ای برای مردم دارد، نادیده گرفته می‌شود.
در استانداردهای جهانی تبلیغات جاده‌ای استفاده از میزان محدودی از کلمات و حروف، شیوه نوردهی ثابت (بدون نورهای چشمک زن) و شیوه صحیح رنگ‌پردازی در محتوای بیلبوردها مورد توجه قرار گرفته و تخلف از آنها بهای سنگینی برای متخلفان دارد اما در ایران متاسفانه ساختار دقیق و درستی برای این امر مهم در نظر گرفته نشده است.
شیوه‌های غیراستاندارد تبلیغات در بیلبوردهای جاده‌ای، فاصله غیر استاندارد بیلبوردها از هم و جانمایی اشتباه و خطرناک آنها و بسیاری دیگر از نقص‌های اساسی و اجرایی در این زمینه باعث ایجاد خطرهای بزرگی برای رانندگان وسایل نقلیه در مجورهای مواصلاتی کشور شده است.
نورهای نامناسب و رنگ بندی اشتباه در محتواهای تبلیغاتی جاده ای و فواصل نادرست بیلبوردها چشم و ذهن رانندگان را به شدت خسته می‌کند و ضریب خطای آنها را در مسافرت‌های چند ساعته بالا می برد. آمار دلهره آور تصادفات بین جاده ای و تلفات ۱۶ هزار نفری آن در سال، نتیجه بی دغدغه‌گی برخی از مسئولان و نهادهای مسئول است. سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای باید پاسخگوی این نقص‌ها و عدم نظارت دقیق و درستش در این باره باشد.
باید تغییرات اساسی در سیستم نظارت بر تبلیغات جاده‌ای و همچنین شیوه اعمال مدیریت بر سازه‌های تبلیغاتی بین شهری انجام شود. اعتماد به کارشناسان و متخصصان این حوزه، ضرورت اولیه در اصلاح رویه‌های معیوب و استاندارد فعلی است.
کارشناس و پژوهشگر اجتماعی