سلامت نیوز:بهروز بنیادی*: بحث آلودگی هوای کلانشهرهای ایران سال‌هاست مورد توجه قرار گرفته و توسط تمام محافل علمی مضرات حضور گروه‌های آسیب‌پذیر، کودکان، مادران باردار و افراد مسن در هوای آلوده ثابت شده است.
به گزاش سلامت نیوز،آرمان نوشت: برخی از آمار حکایت از آن دارند که در تهران سالانه بیش از پنج‌هزار نفر به دلیل آلودگی جان خود را از دست می‌دهند و بخش زیادی از این موضوع به وجود خودروها و کارخانجات در محیط اطراف شهرهای بزرگ برمی‌گردد. در واقع نتوانستیم در تمام این سال‌ها به تکنولوژی روز دست پیدا و کارخانجات را از حریم شهری خارج کنیم. خودروهای ساخت داخل نیز ارتقای کیفی نیافته‌اند و به تکنولوژی مناسب در زمینه عدم‌استفاده از سوخت نامناسب نیز دست پیدا نکرده‌ایم. برای مثال بنزین و گازوئیل استفاده شده نامرغوب هستند. بنزین استفاده شده در برخی از شهرها و خودروها یورو 4 است و این بنزین توسط تمام شهرهای ایران نیز استفاده نمی‌شود.
عدم‌تراز سوخت مصرفی ایران با سوخت جهانی
سوخت مصرفی و معمول جهان بنزین یورو 6 است و مواد باقیمانده و فلزات سنگین به میزان ناچیز در سوخت مصرفی جهان وجود دارد اما در کشور هنوز به استاندارد جهانی سوخت نرسیده‌ایم و فاصله زیادی با معیارهای آن داریم. به گفته کارشناسان مدیریت شهری این موارد دست به دست یکدیگر داده‌اند، بخشی از موضوع شهرداری، ساخت‌و‌سازهای نامناسب و در نظر نگرفتن اصول مهندسی در ساخت‌و سازهاست که سبب مشکلات ترافیکی و آلودگی هوا شده است. امروزه بسیاری از بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا بیماری‌های تنفسی هستند و این بیماری‌ها علامت و نشان بیشتری از خود بروز می‌دهند. در روزهای اوج آلودگی هوا زیادی با مشکل تنفسی و آسم به بیمارستان‌ها ارجاع پیدا می‌کنند و بخشی از این بیماری‌ها عوارض طولانی‌مدت از خود نشان می‌دهند.
سرب عامل مخرب و آلوده‌کننده هوا
سرب به عنوان یک عامل مخرب در سلامتی انسان در سراسر نقاط بدن رسوب می‌کند، برای مثال اگر‌درصد فلزات سنگین در بدن مادر باردار بالا برود سبب آسیب به جنین خواهند شد. در زمینه اثرات آلودگی هوا بر بدن انسان تحقیقات کاملی انجام نشده اما بر اساس نتایج برخی تحقیقات، تاثیر آلودگی هوا بر افزایش برخی سرطان‌ها به اثبات رسیده است و ساکنان خانه‌های در مجاورت پمپ بنزین احتمال ابتلای بیشتری به سرطان به ویژه سرطان خون دارند. به هر حال مسئولان باید به جد در بحث آلودگی هوا ورود و بر آن تمرکز کنند تا عزم ملی در مردم و حاکمیت برای مقابله با آن ایجاد شود تا بتوانیم این مقاطع خطرناک و آسیب‌زا را پشت سر بگذاریم. در هنگام بروز روزهای آلوده تعطیلی دو، سه روزه مدارس مشکلی را حل نخواهد کرد زیرا در نهایت در روز چهارم و پس از بازگشایی دوباره مدارس مشکل به قوت خود باقی خواهد ماند. بخشی از مشکل، آلودگی هوای تهران است اما حداقل سایر شهرهای بزرگ کشور را باید از گزند آلودگی هوا نجات داد و محیط‌زیست باید در این زمینه بیش از پیش فعال باشد.
تمام مشکل بودجه نیست
تمام مشکلات به کمبود نقدینگی، اعتبار و مسائل مالی در حوزه محیط‌زیست برنمی‌گردد و بحث فرهنگسازی برای مردم نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. از تکنولوژی‌های روز دنیا باید برای حل مشکل آلودگی هوا استفاده کرد و از حمایت متعصبانه از تولیدات‌خودرو داخلی دست برداشت؛ اغلب مسئولان برای حفظ تولید داخل حاضر به آسیب رساندن به سلامت خود و دیگران هستند. امیدواریم دولت به این نتیجه برسد که اگر سهمی از تولید خودرو ایرانی می‌برد حفظ آن سهم نباید به قیمت جان مردم در جاده‌ها و آسیب به سلامت مردم از منظر آلودگی‌هوا باشد. در هنگام بروز آلودگی‌هوا بیماران‌تنفسی که اغلب زمینه بیماری‌های آلرژیک دارند دچار مشکلات متعدد می‌شوند و بیماران قلبی ناخودآگاه درگیر مسائل ناشی از آلودگی‌هوا هستند. برای آنکه بتوان میزان تاثیر آلودگی هوا را بر اقشار آسیب‌پذیر کاهش داد نیازمند عزم ملی و فرهنگسازی هستیم. برای برداشتن گامی موثر در این راه باید ناوگان حمل و نقل عمومی را تجهیز کرد و توسعه داد و تلاش‌های انجام شده در این زمینه کافی نبوده است.
تهران تنها شهر نیست
تهران بیش از هر شهر دیگری زبانزد موضوع آلودگی هواست اما مشکل آلودگی‌هوا محدود به تهران نمی‌شود و اکنون در شهرهای مشهد، اصفهان، تبریز، کرج و... نیز با شدت و ضعف کمتر یا بیشتر درگیر بحث آلودگی هوا هستیم. بنابراین باید در بحث حمل و نقل عمومی تفکر جدی شود و برای آن هزینه کرد. برای تامین هزینه بانک‌ها باید به این موضوع ورود پیدا کنند و از خدمات بخش خصوصی به معنای واقعی استفاده شود. اگر نتوانیم در بحث حمل‌و‌نقل عمومی گام‌های موثری برداریم آلودگی‌هوا به سهولت کنترل نخواهد شد. مسئولان در عرصه محیط‌زیست و سلامت در تلاش برای کاهش میزان آلودگی‌هوا هستند و اخیرا لایحه هوای پاک تقدیم مجلس و موارد خوب قانونی در این زمینه دیده شده است اما هنوز مسئولان ملاحظاتی را در این زمینه در نظر می‌گیرند و از برخی مسائل ایجادکننده آلودگی چشم‌پوشی می‌کنند. از سوی دیگر و اختیار رئیس سازمان محیط‌زیست به اندازه‌ای نیست که بتواند اقدامی در مقابل صنایع آلوده‌کننده و خودروهای غیراستاندارد انجام دهد. مسئولان سازمان بهداشت و محیط‌زیست مداوم از آمارهای مرگ و میر ناشی از آلودگی‌هوا گزارش و آمارهای واضح و مبرهن ارائه می‌دهند اما سیاستگذاران مربوط به آلودگی‌هوا به این بحث ورود نمی‌کنند. متاسفانه سال‌ها سوءمدیریت، کشور را دچار کلاف‌های سردرگمی زیادی کرده و این سوءمدیریت‌ها در بحث آلودگی‌هوا نیز تبلور یافته است. مساله مهم، ورود هیات‌وزیران به این مساله است و شخص رئیس‌جمهور و هیات‌وزیران باید به اهمیت این موضوع پی ببرند. در مجلس به رویکرد فعلی در زمینه محیط‌زیست معترض هستیم اما بخش اجرائی در دست هیات‌دولت است و امیدواریم عزم جدی در زمینه مقابله با مشکلات در این حوزه ایجاد شود.
فرهنگسازی مهم است
برای فرهنگسازی برای مردم در زمینه استفاده کمتر از وسیله نقلیه‌شخصی در روزهای آلودگی‌هوا باید برای آنها درباره مضرات آلودگی‌هوا اطلاع‌رسانی دقیق کرد. سال‌هاست درباره این مساله صحبت می‌کنیم اما چند برنامه تلویزیونی این موضوع را باز و موشکافی می‌کند؟ باید به مردم گفته شود ذرات سرب، جیوه و مشتقات هیدروکربن‌ها چه عوارضی را در بدن ایجاد می‌کنند و برای کودکان و سالمندان مشکل‌ساز هستند. صدا و سیما باید در بحث فرهنگسازی ورود کند و از سوی دیگر سیستم حمل‌و‌نقل درون‌شهری باید اصلاح شود.
*عضو کمیسیون بهداشت و درمان