صاحب‌خبر - سمیرا ابراهیمی
طبق سنت اقتصادی ایران، از قدیم منت یارانه بر حامل‌های انرژی همواره از سوی دولت‌ها بر سر جامعه گذاشته می‌شد و در هر دوره با راهکاری سعی در کاهش این منت بودند! زمانی کارت های سهمیه بندی بنزین ارائه شد و بنزین را دو نرخی کردند. مدتی بعد با کاهش سهمیه‌ها، به سمت یکسان سازی مجدد نرخ سوخت حرکت کردند. سپس قیمت‌ها افزایش یافت و به لیتری هزار تومان رسید.
اکنون دولت در لایحه بودجه 97، ساز بنزین 1500 تومانی را کوک کرده و می‌خواهد قیمت گازوئیل را نیز از 300 تومان به 400 تومان برساند. در لایحه بودجه ۹۷ راهکار تامین منابع برای اشتغالزایی افزایش قیمت بنزین و گازوئیل عنوان شده‌است و
مهم ترین دلیل آن رسیدن قیمت بنزین و گازوئیل به قیمت فوب خلیج فارس است. در حال حاضر شکاف زیادی بین قیمت سوخت در کشور با کشورهای اطراف وجود دارد، به‌عنوان نمونه در حالی که قیمت گازوئیل در کشورمان ۳۰۰ تومان است این قیمت در بسیاری از کشورهای اطراف ۶۰۰۰ تومان است واین مسئله زمینه را برای افزایش قاچاق و مشکلات این‌چنینی فراهم کرده است. در واقع به دولت این اجازه داده شده تا از محل افزایش قیمت سوخت درآمدزایی کند. بر اساس بودجه ۹۷ قیمت بنزین لیتری ۱۵۰۰ و گازوئیل ۴۰۰ تومان می‌شود و البته دولت در اجرای آن مختار است و هنوز زمان آن مشخص نیست. این لایحه در صورت موافقت مجلس ۱۷ هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت دارد و برنامه‌ریزی شده تا این منابع صرف اشتغال شود.
افزایش نرخ بنزین و گازوئیل 10 درصد باشد
رضا پدیدار، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «ابتکار» گفت: موضوع افزایش قیمت حامل‌های انرژی که دولت در دستور کار خود قرار داده تا به کمک آن افزایش درآمدهای مالی را داشته‌باشد، با شیب 50 درصدی نظر گرفته شده، درست و کارشناسی نیست. در واقع با توجه به این که تورم اکنون حدود 10 درصد است، افزایش نرخ حامل‌های انرژی نیز باید مطابق با شاخص اقتصادی تورم باشد.
او افزود: از طرف دیگر توجه به این نکته ضروری است که دولت باید درآمد حاصل از افزایش نرخ حامل‌های انرژی را به سمت پروژه‌های عمرانی سوق دهد تا مسیر ورود سرمایه‌گذاران نیز باز شود، اما اگر این درآمدها صرف هزینه جاری دولت شود، تاثیری در رشد اقتصادی نخواهد داشت.
پدیدار همچنین خاطر نشان کرد که در برنامه پنجم و ششم توسعه، به دولت این اجازه داده شده که یارانه حامل‌های انرژی را حذف کند، اما این حذف درآمد باید با هزینه‌های کشور متناسب باشد.
دور باطل اقتصاد ایران
غلامحسین حسن‌تاش، کارشناس انرژی نیز در در مورد این که آیا افزایش قیمت بنزین اقدامی درست است یا نه گفت: به نظر من تفکری که بیش از نیم قرن است بر اقتصاد کشور حاکم شده، اقتصاد کشور را در دور باطلی قرار داده است که اگر در کادر آن دور باطل صحبت کنیم شاید افزایش قیمت اجتناب ناپذیر باشد. آن دور یا چرخه این است که ما پول ملی را تضغیف می‌کنیم و با گران شدن دلار قیمت ریالی حامل‌های انرژی (و البته قیمت خیلی کالاهای دیگر) باز با ارزش ریالی قیمت فوب خلیج فارس آن (در نرخ جدید دلار)، فاصله پیدا می‌کند و بعد دوباره قیمت حامل‌های انرژی و بعضی کالاهای دیگر را افزایش می‌دهیم (که با فوب خلیج‌فارس تطبیق بدهیم) و باز در اثر این افزایش و آثار مستقیم و غیرمستقیم آن، گرفتار افزایش سطح عمومی قیمت‌ها یا همان تورم می‌شویم بعد دوباره بعد از مدتی می‌گوییم دلار در سطح جدید قیمت‌ها ارزان شده است و دوباره دلار را گران می‌کنیم یعنی دوباره پول ملی را تضغیف می‌کنیم و دوباره همان چرخه از نو آغاز می‌شود.
او افزود:در این چرخه پارامترهای مهم و اصلی اقتصاد دائما نوسان پیدا می‌کند و موجب بی‌ثباتی اقتصاد می‌شود و بی‌ثبانی اقتصادی بزرگترین آفت سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی و اشتغال است. بنده اصولا با این چرخه مشکل دارم. اگر از منظر برنامه انرژی و اصول قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی یا حتی از منظر برنامه حمل و نقل و بطور جامع‌تر از منظر برنامه توسعه هم به مساله نگاه کنیم، ملاک گرفتن قیمت فوب خلیج فارس به نظر من نوعی اعتراف ضمنی به بی‌برنامگی است.
مجلسی ها در دوراهی موافقت یا مخالفت
با افزایش نرخ بنزین
احمد مراد، عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز در این مورد گفت: افزایش قیمت حامل‌های انرژی در بودجه ۹۷ از موضوعاتی است که جای نگرانی داشته و دلواپسی مردم قابل‌درک و به‌حق است؛ مجلس قطعاً در برابر این افزایش قیمت مقاومت خواهد کرد. ناظر مجلس در شورای عالی انرژی با تاکید بر این که «افزایش قیمت حامل های انرژی باید شیب ملایمی داشته و به سمت واقعی شدن برود» گفت: باید با مساله افزایش قیمت حامل های انرژی به ویژه بنزین علمی برخورد کرده و شرایط اقتصادی مردم را در نظر بگیریم.
محمد خالدی سردشتی، دیگر نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به نحوه قیمت‌گذاری بنزین در لایحه بودجه ۹۷ گفت: در حال حاضر که بحث افزایش قیمت حامل‌های انرژی مطرح شده باید چند مساله را همزمان در نظر گرفت. اینکه دنیا با انرژی چه کار می‌کند؟ حتی در دنیا بحث آزاد سازی قیمت‌ها مطرح است؟ وضعیت کشور و مردم از نظر اقتصادی چگونه است؟ آیا برنامه‌ای برای آینده داریم یا نه؟ طرح مساله افزایش قیمت
حامل های انرژی خصوصا بنزین، آن هم در شرایطی که اشتغال یکی از مشکلات اساسی جامعه است و وضع و درآمد مردم هم مساعد نیست، شرایط را بسیار سخت می‌کند. البته اگر به تنگناهای دولت هم توجه کنیم شاید هم این افزایش قیمت طبیعی باشد .این عضو کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: اگر نیت دولت بر افزایش قیمت‌ها است باید این کار در یک شرایط کاملا حساب شده‌ای انجام و تمام شرایط و وضعیت دیده شود. ممکن است از نظر اقتصادی گفته شود که افزایش قیمت‌ها باید صورت گیرد اما واقعیت این است که قیمت حامل های انرژی نسبت به فوب خلیج فارس و نسبت به کشورهای همسایه در ایران بسیار پایین است و تا قیمت واقعی خود فاصله دارد.
ناظر مجلس در شورای عالی انرژی همچنین بیان کرد: بنده معتقدم تنها راه حل این است که افزایش قیمت حامل های انرژی باید شیب ملایمی داشته و شرایط کشور هم در نظر گرفته شود.
نماینده مردم لردگان در مجلس در ادامه اظهار کرد: در واقع شیب افزایش قیمت ها باید کم و قابل دفاع باشد تابه نقطه
ایده آل برسیم یعنی با آزاد سازی قیمت‌ها مصرف هم بهینه شود.
گفتنی است نماینده مردم سقز و بانه نیز شدیدا با افزایش نرخ حامل های انرژی مخالفت کرده و گفته است که مجلس با قطع یارانه ها و افزایش قیمت حامل های انرژی مخالفت خواهد کرد.∎