سلمان كوناني *
بازيها اعم از واقعي و مجازي فرايندي تكامل بخش در سنين گوناگون زندگاني بشر مي‌باشند.
كودكان به حسب ساختار و ويژگي‌هاي رواني و شخصيتي خاص خود بيشتر از هر قشري نياز و گرايش به سوي بازي دارند. قطعاً انجام يكسري از بازيها هميشه با مخاطراتي همراه است، اما ترس از هيچ آسيبي نبايد عامل و دليلي براي مخالفت سراسري با بازيها و تلاش براي حذف آنها از متن زندگاني پنداشته شود.
بازي‌هاي رايانه‌اي و اينترنتي معرف نسل جديدي از بازيها مي‌باشند كه در قياس با بسياري از بازي‌هاي سنتي جذابيت‌هاي منحصربه‌فردي داشته و افراد مختلفي را به سوي خود جذب كرده‌اند. صرف‌نظر از همه جذابيت‌ها و قابليت‌هاي اين بازيها، ترديدي نيست كه بازي‌هاي نسل جديد در ابعاد و زمينه‌هاي جسماني، رواني و اجتماعي راقم و مسبب آسيب‌هاي متنوعي بوده و حتي ممكن است در مسير رشد و تعليم و تربيت كودكان اختلالاتي ايجاد نمايند.
افزايش كم‌تحركي و چاقي، مشكلات بهداشتي، صدمه زدن به ساختار ستون فقرات و چشمان كودكان، تحميل افت تحصيلي بر كودكان، انزواي اجتماعي، شكاف ارتباطي و ترويج سبك‌هاي رفتاري متضمن خشونت، فقط پاره‌اي از اهم آسيب‌هاي ناشي از بازي‌هاي رايانه‌اي و اينترنتي مي‌باشند كه هرگز نبايد به ديده اغماض بدان‌ها نگريست.
محققاً بازي‌هاي رايانه‌اي مناسبي وجود دارد، اما نرخ وجود بازي‌هاي رايانه‌اي مخاطره‌آميز كه به لحاظ محتوا مستقيماً امنيت
رواني ـ رفتاري و ساختار فكري كودكان را هدف گرفته و آشكارا بر آنها خلل وارد مي‌نمايند هم هرگز اندك و ناچيز نيست. متأسفانه در دنياي امروز صنعت بازي به ابزاري براي تجاوز فرهنگي و بسط و گسترش الگوهاي رفتاري، رواني و ذهني غلط مبدل شده است تا آنجا كه ديده مي‌شود بعضاً بازي‌هايي ساخته مي‌شوند كه مثلاً هدف از آنها انتقال انديشه‌اي غلط و غير واقعي نسبت به يك قوميت، نژاد، طبقه اجتماعي و حتي يك ملت است.
امروزه بازي‌هاي رايانه‌اي مي‌توانند عامل قتل، جنايت، سرقت، توهين و حتي تجاوز واقع شوند. اين بازيها حتي گاهي به ابزاري براي توسعه سياست‌هاي استعماري و غيراخلاقي مبدل شده‌اند، لذا بازيها ديگر از بسياري از كاركردهاي سنتي خود فاصله گرفته و ساختاري كاملاً سياسي و فني پيدا کرده‌اند.
عدم مديريت و كنترل نحوه گرايش كودكان به سوي بازي‌هاي رايانه‌اي و اينترنتي و اجازه دادن به آنها براي انجام هرگونه بازي بدون بررسي و پالايش محتوايي آنها و سنجش اينكه آيا اساساً يك بازي با سن و سطح فكري كودكان انطباق دارد يا خير، مي‌تواند موجب انحراف رفتاري كودكان شود و به‌تدريج آنها را به سوي حتي بزهكاري و پذيرش الگوهاي رفتاري نامناسب سوق دهد و در برنامه‌هاي جامعه‌‌پذيري، دانش‌افزايي و فرهنگ‌افزايي آنها اخلال ايجاد کند.
بازي‌هاي رايانه‌اي مختلفي وجود دارند كه مستقيماً با كاركردهاي نظام مد‌رسه، تعاليم ديني و اخلاقي و ارزش‌هاي خانوادگي در تعارض و تقابل بوده و حتي موجب اخلال و تعليق و تضعيف آنها شده‌اند. امروزه بازي‌هايي وجود دارند كه به كودكان ما و شما مي‌آموزند راه پيروزي، قتل و كشتن و غارت است و ابزار موفقيت، حذف ديگري است؛ بايد توجه داشت نشر و نقل چنين مفاهيمي در قالب يك بازي عملاً با آموزش مفاهيمي چون ايثار، گذشت، نوع‌دوستي و كار گروهي به كودكان مغاير بوده و حتي به تدريج به مخالفت با آنها منتهي خواهند شد.
بازي ها و محتواي آنها را بايد جدي گرفت؛ چون سازندگان بسياري از بازيها جداً مترصد آن هستند كه با ساختن يك بازي، نظام فرهنگي، خانوادگي و ملي ما را ويران و خراب سازند.
*جرم‌شناس، آسیب‌شناس و استادیار دانشگاه
∎
بازيها اعم از واقعي و مجازي فرايندي تكامل بخش در سنين گوناگون زندگاني بشر مي‌باشند.
كودكان به حسب ساختار و ويژگي‌هاي رواني و شخصيتي خاص خود بيشتر از هر قشري نياز و گرايش به سوي بازي دارند. قطعاً انجام يكسري از بازيها هميشه با مخاطراتي همراه است، اما ترس از هيچ آسيبي نبايد عامل و دليلي براي مخالفت سراسري با بازيها و تلاش براي حذف آنها از متن زندگاني پنداشته شود.
بازي‌هاي رايانه‌اي و اينترنتي معرف نسل جديدي از بازيها مي‌باشند كه در قياس با بسياري از بازي‌هاي سنتي جذابيت‌هاي منحصربه‌فردي داشته و افراد مختلفي را به سوي خود جذب كرده‌اند. صرف‌نظر از همه جذابيت‌ها و قابليت‌هاي اين بازيها، ترديدي نيست كه بازي‌هاي نسل جديد در ابعاد و زمينه‌هاي جسماني، رواني و اجتماعي راقم و مسبب آسيب‌هاي متنوعي بوده و حتي ممكن است در مسير رشد و تعليم و تربيت كودكان اختلالاتي ايجاد نمايند.
افزايش كم‌تحركي و چاقي، مشكلات بهداشتي، صدمه زدن به ساختار ستون فقرات و چشمان كودكان، تحميل افت تحصيلي بر كودكان، انزواي اجتماعي، شكاف ارتباطي و ترويج سبك‌هاي رفتاري متضمن خشونت، فقط پاره‌اي از اهم آسيب‌هاي ناشي از بازي‌هاي رايانه‌اي و اينترنتي مي‌باشند كه هرگز نبايد به ديده اغماض بدان‌ها نگريست.
محققاً بازي‌هاي رايانه‌اي مناسبي وجود دارد، اما نرخ وجود بازي‌هاي رايانه‌اي مخاطره‌آميز كه به لحاظ محتوا مستقيماً امنيت
رواني ـ رفتاري و ساختار فكري كودكان را هدف گرفته و آشكارا بر آنها خلل وارد مي‌نمايند هم هرگز اندك و ناچيز نيست. متأسفانه در دنياي امروز صنعت بازي به ابزاري براي تجاوز فرهنگي و بسط و گسترش الگوهاي رفتاري، رواني و ذهني غلط مبدل شده است تا آنجا كه ديده مي‌شود بعضاً بازي‌هايي ساخته مي‌شوند كه مثلاً هدف از آنها انتقال انديشه‌اي غلط و غير واقعي نسبت به يك قوميت، نژاد، طبقه اجتماعي و حتي يك ملت است.
امروزه بازي‌هاي رايانه‌اي مي‌توانند عامل قتل، جنايت، سرقت، توهين و حتي تجاوز واقع شوند. اين بازيها حتي گاهي به ابزاري براي توسعه سياست‌هاي استعماري و غيراخلاقي مبدل شده‌اند، لذا بازيها ديگر از بسياري از كاركردهاي سنتي خود فاصله گرفته و ساختاري كاملاً سياسي و فني پيدا کرده‌اند.
عدم مديريت و كنترل نحوه گرايش كودكان به سوي بازي‌هاي رايانه‌اي و اينترنتي و اجازه دادن به آنها براي انجام هرگونه بازي بدون بررسي و پالايش محتوايي آنها و سنجش اينكه آيا اساساً يك بازي با سن و سطح فكري كودكان انطباق دارد يا خير، مي‌تواند موجب انحراف رفتاري كودكان شود و به‌تدريج آنها را به سوي حتي بزهكاري و پذيرش الگوهاي رفتاري نامناسب سوق دهد و در برنامه‌هاي جامعه‌‌پذيري، دانش‌افزايي و فرهنگ‌افزايي آنها اخلال ايجاد کند.
بازي‌هاي رايانه‌اي مختلفي وجود دارند كه مستقيماً با كاركردهاي نظام مد‌رسه، تعاليم ديني و اخلاقي و ارزش‌هاي خانوادگي در تعارض و تقابل بوده و حتي موجب اخلال و تعليق و تضعيف آنها شده‌اند. امروزه بازي‌هايي وجود دارند كه به كودكان ما و شما مي‌آموزند راه پيروزي، قتل و كشتن و غارت است و ابزار موفقيت، حذف ديگري است؛ بايد توجه داشت نشر و نقل چنين مفاهيمي در قالب يك بازي عملاً با آموزش مفاهيمي چون ايثار، گذشت، نوع‌دوستي و كار گروهي به كودكان مغاير بوده و حتي به تدريج به مخالفت با آنها منتهي خواهند شد.
بازي ها و محتواي آنها را بايد جدي گرفت؛ چون سازندگان بسياري از بازيها جداً مترصد آن هستند كه با ساختن يك بازي، نظام فرهنگي، خانوادگي و ملي ما را ويران و خراب سازند.
*جرم‌شناس، آسیب‌شناس و استادیار دانشگاه