به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، تاریخ و فرهنگ قرقیزستان از فرهنگ ایرانی جدایی‌ناپذیر است. بخش زیادی از هویت و پیشینه ملت قرقیزی در کتابها و نوشته‌های زبان فارسی نهفته است. زبان فارسی در دوران نه چندان دوری در این کشور رواج داشته است، این زبان نه‌تنها در دانشگاهها بلکه در تعداد زیادی از مدارس تدریس می‌شده است. همچنین بیشتر مردم این کشور، عمدتاً مسلمان هستند از این رو، گرایش نزدیکی نسبت به ایران دارند. بیشتر کلمات مربوط به دین و تجارت از کلمات فارسی گرفته شده است. برخی از زبان شناسان تعداد آن را بالغ بر 1200 کلمه می‌دانند که به نظر می‌رسد بسیار بیشتر از این تعداد باشد.
میاندره در کتاب قرقیزنامه، سابقه زبان فارسی را پیش از حمله روسها عنوان کرده و گفته است: مردم به‌ویژه نواحی جنوبی، نماز خود را به زبان فارسی ادا می‌کنند. تأثیر زبان و ادب فارسی در فرهنگ و سنن محلی نیز مشهود است؛ به‌ویژه در گویش مناطق جنوب غربی این کشور و از جمله دره فرغانه گسترده‌تر است. بسیاری از اماکن تاریخی این سرزمین نام فارسی دارند و صدها لغت و اصطلاح فارسی مانند نان، داروخانه، آش‌خانه، چای‌خانه، کوچه، پیغمبر، فرشته، دوزخ، بهشت در زندگی روزمره مردم به‌کار برده می‌شود. تا پیش از سیطره حکومت شوروی بر این مردم، اکثر فرمان‌ها و مکتوبات و حتی اسناد زمین یا وقف‌نامه‌ها به زبان فارسی نگاشته می‌شده است و حتی به گفته نویسنده فوق، نخستین بیانیه‌های بلشویک‌ها که برای مردم این مناطق صادر می‌شد، به زبان فارسی ترجمه می‌شد. رد پای زبان و ادب فارسی در تدوین بزرگ‌ترین سرمایه قومی این مردم و مظهر هویت ملی آن‌ها، یعنی حماسه «ماناس» نیز هویداست. این حماسه از شاهنامه فردوسی تأثیر فراوان پذیرفته است.
بدلیل فرهنگ مشترک و گرایش‌های فرهنگی این کشور با ایران، به ویژه در قسمت‌های جنوبی، زبان فارسی مورد توجه قرار گرفته است و در دانشکده خاورشناسی دانشگاه علوم انسانی بیشکک از سال 1995 زبان فارسی تدریس می‌شود. همزمان با فعالیت رایزنی‌های فرهنگی، توجه بیشتری نسبت به فراگیری زبان فارسی جلب شد، به‌طوری که در سالهای اخیر، زبان فارسی به‌عنوان زبان دوم، در مدارس قرقیزی تدریس می‌شود. هم‌اکنون در دانشگاه‌های علوم انسانی قرقیزستان، دانشگاه ملی، کالج عالی اوش، دانشگاه آربایف، دانشگاه اسلاویانسکی بیشکک، دانشگاه دولتی ـ ملی اوش و بسیاری از مدارس قرقیزستان، به علاقه‌مندان زبان فارسی آموزش داده می‌شود. همچنین سلطان مامبتکالی‌اف رئیس دانشگاه چوی قرقیزستان در ملاقات با رایزنی فرهنگی ایران در بیشکک بر اهمیت و ضرورت فراگیری زبان فارسی تأکید کرده و برای بازیابی هویت تاریخی و ملی خود مطالعه و کنکاش در تاریخ و فرهنگ ایران را از راه فراگیری زبان فارسی ضروری دانسته است.
زبان فارسی در مراکز تحقیقاتی و آموزشی:
دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی
1. دانشگاه علوم انسانی بیشکک: آموزش زبان فارسی از سال تحصیلی 1992 میلادی در دانشکده شرق‌شناسی و روابط بین‌الملل دانشگاه علوم انسانی بیشکک در مقاطع کارشناسی وکارشناسی ارشد آغاز شده و غیر از زبان فارسی در این دانشکده، زبانهای چینی، کره‌ای، ژاپنی، عربی و ترکی آموزش داده می‌شود. رشته‌های تحصیلی دانشجویان شامل اقتصاد، تاریخ، زبان‌شناسی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و شرق شناسی است. این دانشجویان هر زبانی را که انتخاب کنند، باید رشته تحصیلی خود را منطبق برآن ادامه دهند. مثلاً کسی که زبان فارسی را برگزیده و دانشجوی رشته تاریخ است، ضمن فراگیری زبان فارسی و تاریخ کشورها، باید درس‌های تخصصی درباره تاریخ ایران بخواند و همچنین باید پایان‌نامه‌اش درباره ایران باشد. بنابراین در کلاس فارسی ممکن است دانشجویانی از رشته تاریخ، زبان‌شناسی و یا اقتصاد و... با هم حضور داشته باشند. در این بین دانشجویان رشته زبان‌شناسی می‌توانند زبان دومی را از بین شش زبان شرقی انتخاب کنند. زبان تحصیلی دانشکده، روسی است و آموزش زبان انگلیسی و قرقیزی هم اجباری است. در این دانشگاه یک نفر استاد اعزامی در کنار 4 استاد بومی به امر تدریس زبان فارسی مشغولند. برنامه آموزش زبان از این قرار است که برای آموزش تمام زبانهای اول روزی یک جلسه و برای زبان دوم هفته‌ای دو جلسه درس در نظر گرفته شده است.
2. دانشگاه قرقیزی – روسی اسلاویانی: در دانشکده روابط بین‌الملل زبان فارسی به عنوان زبان دوم از سال 1997 م تدریس می‌شود. تدریس زبانهای دوّم خارجی(یکی از زبانهای فارسی، ترکی، کره‌ای، چینی، آلمانی و انگلیسی) از سال دوّم یا از سال سوّم دوره تحصیلی شروع می‌شود. بخش آموزش دانشگاه برای هر رشته چند زبان دوّم مشخص می‌کند و دانشجویان زبان مورد علاقه‌شان را انتخاب می‌کنند سپس گروه زبان را تشکیل می‌دهند. در حال حاضر سه گروه زبان فارسی وجود دارد که برای هر کدام در مدت دو سال آموزش زبان فارسی در نظر گرفته شده است.. تعداد دانشجویان دانشگاه اسلاویانی 29 نفر است و از دانشجویان سال تحصیلی سوم رشته‌های اقتصاد جهانی و خبرنگاری هفته‌ای یک جلسه و دانشجویان سال سوم تحصیلی دین شناسی هفته‌ای دو جلسه زبان فارسی می‌خوانند. همچنین غیر از کلاسهای زبان دانشجویان بخش فارسی در برنامه‌های مرکز «ایران شناسی» شرکت می‌کنند. یک اتاق ایرانشناسی در اختیار دانشجویان این دانشگاه است که تمام تجهیزات آن نامناسب و قدیمی است از این رو نیاز به تجهیز و حمایت ویژه دارد.
3. دانشگاه دولتی آربایف: در دانشکده روابط بین الملل این دانشگاه از سال 1998 میلادی در مقاطع کارشناسی و ارشد آموزش زبان فارسی آغاز شد که در کنار زبانهای چینی، کره‌ای، ژاپنی، عربی و ترکی تدریس می‌شود. رشته‌های تحصیلی دانشجویان شامل منطقه شناسی، زبان‌شناسی، روابط بین‌الملل و شرق شناسی است. روال آموزشی در این دانشگاه نیز همانند دانشگاه علوم انسانی بیشکک است. در حال حاضر، فقط یک گروه زبان فارسی سال چهارم (یعنی کلاس چهارم) با 5 دانشجوی رشته «منطقه شناسی» وجود دارد. مدرس این دانشگاه خانم ملاحت مامدوا (سابقه کار، 23 سال استاد زبان فارسی) مشغول تدریس زبان فارسی است.
4. آکادمی دیپلماتیک وزارت امور خارجه: در این دانشگاه زبان فارسی مانند دیگر زبانهای خارجی از جمله چینی و عربی به عنوان زبان دوم تدریس می‌شود، اما نه هرساله بلکه دانشگاه بر اساس نیاز و ضرورت اقدام به پذیرش دانشجو می‌کند. بنابر آنچه گفته شد برای زبان و ادبیات فارسی دانشجویی پذیرش نشده است.
5. دانشگاه ملی قرقیزستان:این دانشگاه به دستور رئیس جمهوری قرقیزستان به دانشگاه بالاساغونی تغییر نام یافته است. سابقه تدریس زبان فارسی در این دانشگاه مربوط به سالهای 1995تا 2000 میلادی است. پس از یک وقفه 2 ساله از سال 2002 مجددا این دانشگاه کرسی زبان فارسی خود را احیا کرده است. د
مدارس
1. مدرسه شماره یک به نام چنگیز آیتماتف بیشکک
2. مدرسه شماره 66 بیشکک
3. مدرسه شماره 28 بیشکک
4. مدرسه شماره 31 بیشکک
5. مدرسه شماره 2 بیشکک
دوره‌های آزاد
انتهای پیام/
*برگرفته از شناخت‌نامه زبان فارسی تهیه شده در معاونت بین‌المللی بنیاد سعدی
∎