ارتقای آگاهی مردم
سودابه طهوری، تهیه‌کننده برنامه کاوشگر درباره تولید این برنامه به جام‌جم گفت: هدف رادیو جوان بالابردن سطح ارتقای علمی مخاطبان است. برنامه علمی اقتصادی کاوشگر هم با همین هدف روانه آنتن شده و همچنان پخش آن ادامه دارد. البته ما از طریق مخاطب‌سنجی متوجه نیازهای روز مخاطبان در حوزه علمی و اقتصادی می‌شویم و موضوعات برنامه را انتخاب می‌کنیم. در مجموع هدف برنامه کاوشگر، ارتقای آگاهی مردم است.
وی با اشاره به این که برنامه کاوشگر محصول یک کار گروهی است، توضیح داد: ما مرتب برای موضوعات برنامه جلسه برگزار می‌کنیم. سیاوش عقدایی علاوه بر این که کارشناس مجری برنامه است، قائم‌مقام مدیر شبکه و مدیر گروه هم هست. با حضور او به بررسی موضوعات می‌پردازیم. در اتاق فکر برنامه کاوشگران جوانان هم حضور دارند تا از این طریق نیازهای روز مردم را بسنجیم و برنامه را روانه آنتن کنیم. اولین اولویت ما نیازسنجی مخاطبان است.
این تهیه‌کننده افزود: مدیر شبکه هم بررسی مباحثی را به برنامه پیشنهاد می‌دهد. همچنین صحبت‌های مقام معظم رهبری را مدنظر قرار می‌دهیم و به مواردی که ایشان تاکید می‌کنند، می‌پردازیم. امسال به اقتصاد مقاومتی در زمینه‌های فولاد، برنج و... نگاه جدی داشتیم. مهم‌ترین رکن ما در برنامه مخاطبان هستند.
طهوری در پاسخ به این سوال که تا چه میزان از سوژه‌های مردمی در برنامه استفاده می‌کنید؟ عنوان کرد: ما از مردم می‌خواهیم موضوعات و سوژه‌هایی را که به ذهنشان می‌رسد برایمان پیامک کنند. همچنین به مناسبت‌ها هم توجه کرده و به روز جهانی ایدز، معلولان و... هم می‌پردازیم.
یک کار گروهی حرفه‌ای
سیاوش عقدایی تا امروز برنامههای رادیویی متنوعی را اجرا کرده که ازجمله می‌توان به فارنهایت، سیزده، سی، خط فاصله، ذره‌‌بین و تیراژ اشاره کرد. او اجرای برنامه کاوشگر را در شبکه جوان به عهده دارد. این گوینده جوان سال‌ها پیش در اثر یک اتفاق راهی رادیو شد. در واقع عقدایی در یکی از جشنوارههای بین‌المللی رتبه کسب کرده بود و رادیو جوان از او به عنوان مهمان یکی از برنامههای علمی دعوت کرد تا درباره اثرش توضیح بدهد. همان زمان به او پیشنهاد دادند در رادیو بماند و به عنوان کارشناس با برنامههای علمی همکاری کند. او بعد از مدتی به این کار علاقه‌مند و باعث شد در این حرفه ماندگار شود.
عقدایی در پاسخ به این سوال که سوابق شما در حوزه علم و دانش تا چه میزان برای اجرای برنامه کاوشگر کمک کرده تا مفاهیم پیچیده علمی را به زبان ساده برای مخاطب توضیح دهید، گفت: سوابق من مهم نیست، آنچه اهمیت دارد این است که من مخاطب رسانه‌های علمی بودم و مثل خیلی از علاقه‌مندان که صفحات علمی روزنامه جام‌جم یا مجله دانشمند را مطالعه می‌کنند، این مباحث را دنبال می‌کردم. ما یک مشکل بزرگ در کشور داریم که در دنیا حل شده است. مشکل این است که برنامه پاپ ساینس (دانش همگانی) نداریم.
این گوینده ادامه داد: یک مخاطب نمی‌تواند همزمان متخصص نجوم، زیست، الکترونیک و... باشد، اما می‌تواند به دنیای فناوری علاقه‌مند باشد. بنابراین برنامههای پاپ ساینس باعث می‌شود مفاهیم به شیوه ساده برای مخاطبان از هر قشری توضیح داده شود و مسائل را از پیچیدگی خارج کند. در واقع این نوع برنامه‌ها به حالت قصه‌گویی، مفاهیمی همچون سیاهچاله‌ها، نانو و ... را توضیح می‌دهند تا برای مخاطب علاقه‌مند، کاربردی باشد. من همیشه به دنبال پاپ ساینس بودم تا وقتی شنونده یا بیننده یک برنامه درباره یک موضوع علمی هستم، مباحث کاملا برایم شفاف شود و پاسخ مناسب برای ابهامات و سوالات ذهنی‌ام پیدا کنم. این نوع برنامه‌ها روز به روز به تعداد مخاطبان می‌افزاید. همه این موارد باعث شد تا علاقه‌مند به برنامه کاوشگر شوم و به بهترین شیوه به شنونده انتقال بدهم.
عقدایی درباره این که چطور به چنین اجرایی رسیدید که خشک و رسمی نباشد، عنوان کرد: این موضوع اتفاقی نیست و خیلی به این مساله فکر کردیم و از تجربیات برنامههای علمی دنیا هم بهره بردیم. چیزی که در مرحله اول در موفقیت این برنامه سهم داشته، یک گروه حرفه‌ای است. همه عوامل این برنامه خودشان هستند و هیچ کس تمارض نمی‌کند. به عنوان مثال محسن رسولی، دیگر مجری ـ کارشناس برنامه وقتی درباره سیاهچاله‌ها حرف می‌زند، سعی می‌کند یک شعر با مسما هم برای آن پیدا کند یا آیتم‌‌ساز برنامه، نازنین علی دادیانی سبقه ادبیات داستانی دارد یا الناز السادات میرعلایی نگاه اجتماعی دارد و همین را در کارشان سرایت داده و به تنوع مباحث برنامه اضافه کرده‌اند. ضمن این که ما در فضای دوستانه و در گروه، سوژه‌های برنامه را طرح و مورد بررسی قرار می‌دهیم.
پل ارتباطی میان مردم و علم
محسن رسولی که دیگر کارشناس ـ مجری برنامه است، در پاسخ به این سوال که چطور به اجرای صمیمانه برای کاوشگر رسیدید، به جام‌جم گفت: شروع فعالیت من در رادیو با برنامه کاوشگر بود و بخشی از این اتفاق دست خودم بود و بخشی دیگر نه. یکی از مشکلات دانش در کشور ما این است که مفاهیم علمی را دست‌نیافتنی می‌دانیم. این در حالی است که در کشورهای دیگر مفاهیم علمی را ساده‌سازی می‌کنند و از دوران کودکی بچه‌ها را با انیشتین آشنا کرده و فرهنگسازی می‌کنند که علم دست یافتنی است.
وی ادامه داد: برنامه کاوشگر پلی میان مردم و علم است. البته به مرور، برنامه علمی اقتصادی شد و موضوعات متناسب با نیازهای مردم، انتخاب می‌شود. ما در این برنامه تلاش می‌کنیم مفاهیم علمی را ساده سازی کنیم. ایده اولیه این برنامه هم توسط مدیر شبکه و سیاوش عقدایی طراحی شد و برای رسیدن به راه‌حل ساده‌سازی، جلسات متعددی برگزار کردیم و رفته رفته به یک الگو رسیدیم.
این گوینده در پایان افزود: ویژگی برنامه کاوشگر این است که هیچ‌وقت هیچ چیز به من کارشناس دیکته نمی‌شود و وقتی موضوعی انتخاب می‌شود، کسی به من نمی‌گوید چه مطلبی بیاورم و همین باعث شده تا با عشق و علاقه کار کنیم و سعی کرده‌ایم مباحث برنامه به گونه‌ای باشد که اگر ده سال دیگر بازپخش شد برای مخاطب شنیدنی باشد.
فاطمه عودباشی