روز گذشته سمیناری تحت عنوان «حکمرانی و امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا؛ چالش‌ها و روند‌های نوظهور» با مدیریت مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، برگزار شد که در آن موضوعاتی از جمله امنیت انسانی در غرب آسیا، مشروعیت وکارآمدی در غرب آسیا و ماهیت نظام سیاسی و امنیت منطقه ای مورد بررسی قرار گرفت.
حسام الدین آشنا رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک روز گذشته در سخنرانی خود در این نشست گفت: حکمرانی در سرآغاز قرن بیستم درست مانند سده‌های قبل ، از اصول ساده سرکوب مخالفان توسط حاکمان و به زنجیر کشیدن ضعفا توسط اقویا پیروی می‌کرد؛ امروز برخلاف سده‌های قبل، دوران حکمرانی‌های ساده به پایان رسیده‌است. وی ادامه داد: پیشرفت در فناوری ارتباطات انسان‌های بیشتری را به پیوند با یکدیگر فرا می‌خواند، فلسفه حقوق رعایا را دعوت می‌کند تا به شهروندانی صاحب رای و قدرت و البته مسئولیت تبدیل شوند. آشنا افزود: توزیع عادلانه تر ثروت در جهان، مردم و کشورها را تا حدی به دانش و قدرت مجهز کرده است و خودآگاهی سیاسی خواستار پیوند دادن همه این دستاوردها با کرامت انسانی و حق تعیین سرنوشت، امنیت و بهروزی برای همه ملت‌هاست. رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری گفت: منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا (وانا‌WANA): حداقل در یک دهه گذشته تجربیات دردناکی را به بهای جان میلیون‌ها نفر پشت سرگذاشته و احتمالا تجربه‌های به مراتب بدتری را انتظار می‌کشد.  وی خیزش افراط گرایی، تضعیف مردم‌سالاری و بحران هویت ملی را مبتلابه بسیاری از کشورهای این منطقه عنوان کرد و افزود: افزایش نامتعادل جمعیت، نگرانی‌هایی را در خصوص توانایی دولت‌های ناکارآمد در پیشبرد توزیع عادلانه ثروت، گشودگی فضای سیاسی و تامین رفاه اجتماعی تحمیل می‌کند. ‌آشنا خاطرنشان کرد: مشروعیت بسیاری از حکومت‌های این منطقه به طرز بی سابقه‌ای کاهش یافته است. علاوه بر این فضای مجازی نقش تعیین کننده‌ای در جهت گیری انتظارات قشر جوانان و طبقه متوسط ایفا می‌کند. استاد ارتباطات دانشگاه امام صادق در بخش دیگری از سخنان خود گفت: منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا پیشتاز رشد مصرف کنندگان شبکه‌های اجتماعی در جهان هستند.  وی اضافه کرد: با توسعه دسترسی‌های مخاطبان به مسیرهای ارتباطی متنوع در شبکه‌سازی‌های اجتماعی، فرآیندهای ارتباطی یک سویه تبلیغات سیاسی دولت‌ها امکان تاثیرگذاری گسترده خود را از دست داده است. آشنا با بیان اینکه شبکه سازی اجتماعی قدرتی به کاربران داده است که می‌توانند اطلاعات را از طریق مسیرهای گوناگون به دست بیاورند و در برابر تبلیغات سیاسی پرحجم ایمن شوند، یاد آور شد: استفاده از قدرت تاثیرگذاری‌های مردم بر مردم به جای استفاده از قدرت تاثیرگذاری نظام سیاسی بر مردم در تبلیغات سیاسی، از نتایج مهم رشد این شبکه‌ها در منطقه بوده است. به گفته آشنا همین موضوع به کاهش قدرت اقناع دولت‌های منطقه منجر شده است.  رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک در ادامه گفت: این دگرگونی‌ها نشان می‌دهد قدرت نرم‌افزاری و کیفیت حکمرانی نسبت به وجه خشونت و سخت افزاری نقش مؤثرتری در بقا و ارتقای حکومت‌ها ایفا می‌کند. وی در ادامه به بحران آب اشاره کرد و گفت: تا امروز در مواجهه با این بحران، برخی از دولت‌های منطقه از دیگران موفق‌تر بوده‌اند و میزان موفقیت در غلبه بر این چالش، راهنمای خوبی برای نشان دادن ژئوپلیتیک جدیدی است که بر اساس برتری مجموعه‌ای از کشورها در منابع آب نسبت به دیگران شکل گرفته است. آشنا افزود: اعمال کنترل سرزمینی بر منابع فراسرزمینی آب، نقشه راه کشورهایی است که در ورای بحران آب بقای خود را جستجو می‌کنند. وی در عین حال گفت: البته آگاهان می‌دانند که این نقشه راه احتمالا نه تنها بقای کسی را تضمین نمی‌کند بلکه وقوع جنگ آب را قطعی می‌سازد. مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری اضافه کرد: بحران آب، چه بسا پایه‌های تمدن را در جوامعی که با بیشترین شدت کم آبی رو‌به‌رو هستند، متزلزل می‌کند. آشنا خاطرنشان کرد: روند افزایش جمعیت به همراه صنعتی شدن اغلب جوامع این منطقه و همینطور ناکارآمدی دولت‌ها در سازگار کردن نیازها، تولید و مصرف با ظرفیت‌های اکولوژیکی، فشار بی سابقه‌ای را به محیط‌زیست منطقه غرب آسیا وارد خواهد کرد.  وی گفت: انتظار می‌رود که محیط زیست تدریجاً به منزله موضوع امنیتی غالب کشورها در غرب آسیا به رسمیت شناخته شود. رییس‌ مرکز بررسی‌های استراتژیک ادامه داد: بدون وجود رژیم‌های بین‌المللی که همکاری میان کشورها به هدف مدیریت فشارهای زیست محیطی را نهادینه کند، با استعداد سرریز به نواحی مجاور، به سرحد بحرانی خواهند رسید. وی با بیان اینکه استثنای آفریقای زیر صحرا، هیچ منطقه‌ای از جهان به اندازه غرب آسیا، مستعد متبلور کردن شرورانه‌ترین عملکردها در پاسخ به تضعیف مرزها و حکومت‌ها نیست، گفت: به همین دلیل در سال‌های آینده، منطقه پیرامونی ایران بیش از هر جای دیگری، ملجاء گروه‌های تبهکار با گرایشات اسلام گرایی افراطی و یا حتی گروه‌هایی خواهد بود که صرفاً در سایه فقدان اقتدارهای فراگیر و کارآمد، فرصت را برای تحصیل درآمد از طریق آدم ربایی، قاچاق مواد مخدر، کالا و تسلیحات مناسب تشخیص می‌دهند. آشنا ادامه داد: از نقطه نظر امنیتی، نه تنها در غرب آسیا بلکه در سراسر مناطق پیرامونی ایران، تا جایی که دستیابی به امنیت، مشروعیت و ثبات سیاسی به راحتی مقدور نباشد، همواره وسوسه حمایت از تداوم این آشفتگی‌ها محتمل است.  به گفته این استاد ارتباطات، تشدید رقابت‌ها و به ویژه نبردهای نیابتی به‌گونه‌ای که امکان شکل گیری یک موازنه قدرت اطمینان بخش و پایدار را منتفی کند، احتمال دارد که برخی از مهمترین کشورهای منطقه را به سمت تولید و یا خرید تسلیحات بیشتر یا حتی تسلیحات هسته‌ای سوق دهد. وی اضافه کرد: در خوشبینانه ترین سناریو، ادامه انبار کردن تسلیحات، علاوه بر آنکه خطرات ناشی از بدست گرفتن کنترل کشورهای منطقه از سوی گروه‌های افراطی را تشدید می‌سازد، با دامن زدن به جنگ سرد جدیدی در این منطقه، باعث اتلاف سرمایه‌هایی می‌شود که برای اداره مشکلات رو به تزاید این جوامع ضروری است.  آشنا خاطرنشان کرد: این منطقه با تهدید فروپاشی از درون در آینده ای نزدیک روبرو است مگر آن که راه حلی پیدا شود که حکومت‌ها، مرزها و جوامع را یکبار دیگر مستقر و پابرجا کند.
توجه به تغییرات اقلیمی‌ مقوله‌ای از امنیت
 انسانی است
هماهنگ کننده سازمان ملل متحد در تهران با تاکید بر اینکه باید به همه ابعاد امنیت توجه داشته باشیم، گفت: توجه به بحث تغییرات اقلیمی‌و ارتباط آن با امنیت انسانی ضرورت دارد. گری لوییس روز شنبه در سمینار حکمرانی و امنیت منطقه ای در غرب آسیا که در دانشکده مطالعات جهان برگزار شد افزود: امنیت واژه سیاسی است که معانی متفاوتی دارد و به معنای پناهندگان، آوارگان سومالی، تغییر اقلیم و موارد دیگر است. وی ادامه داد: با نگاه به مفهوم امنیت در روابط بین‌الملل خواهیم دید که چقدر تغییر داشته ایم، این تغییرات به گسترده شدن مفهوم امنیت منتهی شده است به طوری که ما شاهد تغییر در امنیت انسانی و امنیت زیست محیطی هستیم، تعبیری که در مفهوم امنیت آمده بسیار کمتر از آن چیزی است که انتظار داشتیم. هماهنگ کننده سازمان ملل در تهران گفت: بسیاری از افراد از آنچه در سوریه اتفاق افتاد آگاهی دارند اما کسی از تغییر اقلیم (‌تغییرات آب و هوا) که بر امنیت انسانی اثر می‌گذارد، چندان آگاه نیست در حالی که این تغییرات می‌تواند جان انسان‌ها را به خطر بیندازد.