عليرضا سزاوار
هر موتورسيكلت كاربراتوري بين پنج تا هشت برابر خودرو يورو۲ مي‌تواند آلودگي ايجاد كند، اما نكته‌اي كه اين مسئله را بدتر مي‌كند، اين است كه متوسط پيمايش يك موتورسيكلت ۱۰ برابر بيشتر از يك خودروی معمولي است. به همين دليل اجباري شدن توليد موتورسيكلت‌هاي انژكتوري از سال 95 در قالب مصوبه دولت به تأييد رسيد. موتورسازان هم ملزم شدند از مهر ماه همان سال به جاي موتورسيكلت‌هاي آلاينده كاربراتوري، موتورسيكلت‌هاي انژكتوري توليد كنند، اما با استفاده از قطعه‌اي به نام «يونيت اينجكشن»، كارخانه‌هاي سازنده قانون را دور مي‌زنند. در سيستم انژكتوري كامل بايد پمپ، رگلاتور سوخت و انژكتور مجزا باشند، اين در حالي است كه بيشتر موتورسازان ايراني سيستمي را وارد كرده‌اند كه داراي پمپ پلانژري است. اين پمپ قرار است همزمان كار پمپ، رگلاتور سوخت و انژكتور را انجام دهد كه تحت عنوان سيستم يونيت اينجكشن شناخته ميشود و به هيچ‌وجه انژكتوري استاندارد به حساب نمي‌آيد.
قانون‌گريزي با كمك قطعات چيني
در اين ميان سازمان حفاظت محيط‌زيست كه طبق قانون وظيفه نظارت بر توليد استاندارد موتورسيكلت‌هاي انژكتوري را برعهده دارد از توليد موتورهاي يونيت اينجكشن به عنوان دستگاهي كه قادر به رعايت كردن استاندارد يورو۳ است، دفاع مي‌كند. به گفته كارشناسان، پمپ پلانژر، انژكتور نيست و بنابراين برداشت سازمان حفاظت محيط‌زيست از اين قانون اشتباه است. اگر قانون تنها به استاندارد يورو۳ اشاره كرده بود، سازمان حفاظت محيط‌زيست مي‌توانست براي شركت‌هاي توليدكننده موتورسيكلت وقت بخرد، اما در شرايطي كه قانون تصريح كرده كه استاندارد يورو۳ به علاوه انژكتور باید در تولید موتور رعایت شود، اين سازمان نمي‌تواند به موتورسيكلت‌هايي كه با پمپ پلانژر كار مي‌كنند تأييديه توليد بدهد چون پمپ پلانژر، انژكتور نيست.
در حال حاضر 3ميليون موتورسيكلت كاربراتوري در سطح كشور و حدود 800 هزار موتور هم در تهران تردد دارند. اكثر اين موتور‌ها مدل معروفي از هوندا به نام سي‌جي ۱۲۵ است. اين موتور سال‌هاست در شركت هوندا توليد نمي‌شود، اما توليد‌كنندگان ايراني اكثراً با استفاده از قطعات چيني به توليد اين موتور با استانداردي پايين‌تر از توليدات هوندا مي‌پردازند. مهدي دوزندگان، فعال محيط‌زيست با اشاره به اينكه حدود ۱۱۹ مدل موتورسيكلت با سيستم يونيت اينجكشن از سازمان حفاظت محيط‌زيست تأييديه و مجوز توليد گرفته است، مي‌گويد: «ماهيت سيستم انژكتوري به اين شكل است كه آلودگي اين دستگاه بايد بعد از چندين هزار كيلومتر پيمايش، زير حد استاندارد يورو۳ باشد، بنابراين موتورسيكلت‌هاي يونيت اينجكشن را بايد به طور رندوم مورد تست و آزمايش قرار دهيم و عملكرد و پايداري اين دستگاه‌ها را بسنجيم.
صدور مجوز فقط با يك آزمايش
وي در ادامه با تأكيد بر اينكه دريافت سازمان حفاظت محيط‌زيست از استاندارد يورو۳ تنها بخش محدودي از استاندارد است، مي‌افزايد: اين سازمان تنها نمونه اوليه يك دستگاه را كه موتورسيكلت‌ساز در اختيار آنها قرار مي‌دهد و طبيعتاً به‌طور دقيق تنظيم شده مورد آزمايش قرار مي‌دهد و مجوز توليد انبوه آن را صادر مي‌كند و ساير بخش‌هاي استاندارد يورو ۳ و يورو ۴ مورد غفلت قرار مي‌گيرد. دوزندگان در مورد اين ادعاي سازمان حفاظت محيط‌زيست كه سيستم يونيت اينجكشن به غير از ايران در ساير كشورها نيز استفاده ميشود، با ادعاي اينكه كشور چين سيستم يونيت اينجكشن را تنها براي ايران توليد مي‌كند، گفت: اين سيستم در هيچ جاي دنيا نتوانسته استاندارد يورو۳ را پاس كند، به همين علت در هيچ كشوري به توليد انبوه نرسيده است.
نتيجه بررسي و جست‌وجوهاي متعدد نشان مي‌دهد كه اين سيستم تنها در برخي كشورهاي آسياي شرقي روي تعدادي از موتورسيكلت‌هايي كه در چرخه مصرف بودند، به عنوان كيت تكميلي نصب شده است و مي‌توان گفت سيستم يونيت اينجكشن روي دستگاه‌هاي نو استفاده نشده است. سازمان استاندارد و سازمان محيط زيست بايد نظارت خود را دقيق انجام دهند و نبايد در شرايطي قرار بگيريم كه يك سيستم ناقص شكست خورده به دليل ضعف بخش نظارتي به بازار كشور نفوذ كند كه در اين صورت هم منابع ارزي از كشور خارج ميشود و هم تأثيري در كاهش آلودگي هوا نخواهد داشت.
سال گذشته نيز توليد نيم ميليون موتورسيكلت كاربراتوري كه ثبت سفارش شده بود، توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت در دستور كار قرار گرفت. اين در حالي است كه بايد براساس مصوبه هيئت وزيران، موتورهاي كاربراتوري از اول نيمه دوم سال 95 نبايد توليد مي‌شدند، اما به بهانه توليد سفارشات ثبت شده نيم ميليون موتورسيكلت كاربراتوري توليد و به فروش رسيدند. وزارت صنعت، معدن و تجارت هم با بي‌توجهي به قانون، سكوت كرد و پاسخي در اين رابطه نداد. هنوز هم اين سؤال مطرح است كه مردم از شر موتورسيكلت‌هاي آلاينده رهايي مي‌يابند يا ضعف نظارتي و ناهماهنگي‌هاي دستگاه‌هاي دولتي همچنان به موتورسازان متخلف ميدان مي‌دهد.