فرزندخواندگی یعنی اعطای سرپرستی کودکان بدون سرپرست شناختهشده تحت سرپرستی سازمان بهزیستی به خانوادههای متقاضی که واجد شرایط قانون جاری حمایت از کودکان بیسرپرست باشند. سازمان بهزیستی مطابق قوانین و مقررات جاری، مسئولیت تامین و مراقبت شبانهروزی از کودکان بیسرپرست و بدسرپرست را برعهده دارد.
کودکان با معرفی و تایید مراجع قضایی بنا به دلایل فوت، مفقودالاثر شدن، صلاحیت نداشتن سرپرست، بیماریهای واگیردار و صعبالعلاج، بیماریهای روانی و اعتیاد سرپرستان یا تنها سرپرست و مجهولالهویه بودن کودک در سازمان پذیرش میشوند. طبق قانون سازمان بهزیستی، کودکانی به فرزندی سپرده میشوند که والدین یا جد پدری آنها، شناختهشده نباشد؛ به عبارتی قبل از سپردن کودکان به پدر و مادر جدید باید از طریق مراجع قضایی سرپرستی آنها به سازمان بهزیستی سپرده شده باشد. در تعریف فرزندخواندگی همچنین آمده است کودکانی را میتوان بهعنوان فرزندخوانده به والدین جدید سپرد که تمام تلاش و کوششهای حرفهای برای شناسایی والدینشان بینتیجه مانده باشد و مسئولان بهزیستی امیدی به بازگشت کودک به خانواده خودش نداشته باشند.
قانون فرزندخواندگی نخستینبار در اسفندماه سال 1353 تصویب شد اما با توجه به سختگیریهای مفرطی که داشت، خود به مشکل و سدی بزرگ در راه فرزندخواندگی تبدیل شده بود. براساس قوانین قبلی، فقط زن و شوهرانی میتوانستند کودکی را به فرزندی قبول کنند که خودشان صاحب فرزند نمیشدند یا اینکه باید مقیم ایران بودند. همچنین کودکان بیسرپرست فقط به فرزندخواندگی سپرده میشدند اما براساس قانون جدید شرایط سهلتر و در عین حال محکمتر از قبل شده است. بهگونهای که در حال حاضر دختران مجرد، خانوادههای دارای فرزند و ایرانیان مقیم خارج نیز میتوانند از مزایای فرزندخواندگی برخوردار باشند. در قانون قبلی تاکید فقط بر حمایت از کودکان بیسرپرست بود اما قانون جدید علاوهبر کودکان و نوجوانان بیسرپرست، کودکان و نوجوانان بدسرپرست را نیز شامل میشود. سن فرزندخواندگی در قانون قبلی تا 12 سال بود اما در قانون جدید به 16سالگی افزایش یافته است.
در قانون جدید مشاوره دینی از طریق کارشناسان حوزه علمیه با همکاری بهزیستی، قبل از حکم سرپرستی ارائه میشود اما در قانون قبلی مشاوره چندانی قبل از سرپرستی وجود نداشت. با توجه به تغییرات صورتگرفته در قانون جدید، شرایط و زمینههای فرزندخواندگی و واگذاری کودکان بیسرپرست و بدسرپرست به کانون خانوادهها تسهیل شده که این فرآیند ضمن اینکه فرزندان بیسرپرست و بد سرپرست را خانوادهدار میکند، خانوادههای بدون فرزند را نیز از نعمت وجود کودک بهرهمند میسازد.