ایران آنلاین / رئیس جمهوری یکشنبه گذشته گفت یکی از متفاوت‌ترین بودجه‌های بعد از انقلاب را تقدیم مجلس کرده است. تقریباً همه طیف‌ها در متفاوت بودن این بودجه هم نظر هستند؛ اما عده‌ای تفاوت‌ها و محتوای آن را منفی می‌دانند و برخی مثبت. در این میان مسائلی مانند بحث افزایش عوارض خروج از کشور هم انتقاداتی را در سطح عمومی جامعه و میان مردم به راه انداخته است. آیا می‌توان بودجه 97 را یک قدم مثبت دانست یا نه؟ این موضوعی است که آن را با محمدرضا تابش، باسابقه‌ترین عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در میان گذاشته‌ایم. او معتقد است که بودجه 97 در کلیت خود یک حرکت مثبت و رو به جلو است.
ارزیابی کلی شما از بودجه‌ای که دولت برای سال 97 تقدیم مجلس کرده چیست؟ شما موافق انتقاداتی که انجام می‌شود هستید یا معتقدید که این بودجه کار مثبتی بوده است؟
نخستین حرف من این است که این بودجه قطعاً بی‌عیب نیست و نمی‌توان گفت تمام موارد و خلأها را پوشش می‌دهد؛ اما اگر منصفانه نگاه کنیم این بودجه تا الان یک قدم رو به جلو بوده و در صورت اجرای درست و صحیح تبعات مثبت آن برای کشور خیلی زیاد است. اگر بخواهیم واقع‌بینانه قضاوت کنیم و در خلأ حرفی نزده باشیم، باید بگوییم که قدم‌های مثبتی که در این بودجه برداشته شده خیلی بزرگتر از مواردی هستند که به آنها انتقاد می‌شود. نه اینکه آن انتقادات هم بجا نباشند، اما انتقادات نباید بر اتفاقات مثبت این بودجه مثل عملکردی شدن و شفاف شدن هزینه‌ها، سایه بیندازند. این مسائل از چالش‌های اصلی بودجه‌ریزی کشور بودند که قدم‌های اول برای رفع آنها در بودجه 97 برداشته شده است.
شما از تغییرات و تفاوت‌های این بودجه سخن می‌گویید. شاید مهم‌ترین این تفاوت‌ها عملکردی شدن بودجه باشد. این بحث را چقدر قابل تحقق می‌دانید؟
باید قبول کنیم که از یک سو کمبود منابع داریم و از سوی دیگر تقاضاهای بحق زیادی هم وجود دارند که باید پاسخ داده شوند. برای اولویت‌بندی در زمینه مصارف، باید سازوکارهای حاکم بر بودجه‌ریزی کشور را اصلاح کنیم.دولت در لایحه بودجه سعی کرده این موضوع را محقق کند. موضوع عملیاتی شدن بودجه از دوره آقای خاتمی در دستورکار قرار داشت و تازه امسال در بودجه 97 برای اجرای قسمتی از آن تصمیماتی گرفته شده است. عملیاتی شدن یعنی اینکه ما به ازای انجام هر واحد خدمت یا تولید داریم چقدر هزینه می‌کنیم. این موضوع عامل افزایش شفافیت، بهره‌وری و رقابت سالم است. ضمن اینکه رضایتمندی از تولید یا کار مشخص را هم افزایش می‌دهد. برای مثال یک زمانی می‌خواستیم بودجه آموزش و پرورش را اصلاح کنیم و بعد از بررسی آن متوجه شدیم خرج هر دانش‌آموز از جیب دولت حدود 30 درصد بیشتر از دانش‌آموز غیرانتفاعی است. در همین بررسی‌ها مشخص شد در آموزش و پرورش تعداد زیادی از کارمندان و نیروهای انسانی گم هستند و معلوم نیست کجا خدمت می‌کنند. مثلاً مأمور خدمت به جای دیگری شده بودند و حقوقشان را از آموزش و پرورش می‌گرفتند. در بودجه عملیاتی،از این دست اتفاقات نمی‌افتد. در واقع همانقدر که خدمت انجام می‌شود، بودجه تعلق می‌گیرد. در بحث تخصیص منابع فقط این موضوعات نیست. مباحث دیگری هم مطرح است. مثلاً ما در بحث صندوق توسعه ملی می‌بینیم که یک پولی در آن وجود دارد و برای آن هم موارد مصارفی وجود دارد. اما از برخی جاها برای تخصیص از صندوق توسعه ملی فشار می‌آورند و این فشارها روی برخی اثر می‌گذارد و نتیجه‌اش این می‌شود که می‌بینیم در مجلس وقتی داریم درباره این منابع تصمیم می‌گیریم، با «دو دو» گفتن و «چهار چهار» گفتن بعضی وقت‌ها چند ده میلیارد تومان یا حتی چند صد میلیارد تومان این طرف و آن طرف می‌شود.
خب این شفاف شدن یا افزایش بهره‌وری مخالفان جدی در داخل نظام اداری کشور دارد، چون به هر حال با این شیوه راه در رو برای کم فروشی در خدمات توسط دستگاه‌ها و نیروهای انسانی مسدود می‌شود. آیا عملیاتی شدن بودجه تا الان مقاومت‌هایی را در پی داشته یا نه؟
بله؛ بسیار طبیعی است که وقتی خلل و فرج در بودجه‌نویسی ما عیان می‌شود این موضوع به ضرر برخی باشد و بخواهند با آن مخالفت کنند. به هر حال وضعیت پول‌هایی که خرج می‌شود و در ازای آن کار مشخص و مفیدی هم صورت نمی‌گیرد، روشن شده و جلوی آن گرفته می‌شود. به عبارتی حیاط خلوت‌های اجرایی کشور مشخص می‌شوند. به همین دلیل هم مقاومت‌هایی انجام می‌شود و خواهد شد.
این مقاومت‌ها هدایت‌شده هستند؟
نه الزاماً. به هر حال قسمت زیادی از این مقاومت‌ها و مخالفت‌ها به‌دلیل توجیه نبودن و علم نداشتن به این موضوع است. قسمتی از مخالفت‌ها هم قطعاً به این دلیل است که توانایی انجام خدمات استاندارد در برخی افراد یا نهادها وجود ندارد و برای اینها سخت است که یا خودشان را به سطح استاندارد برسانند یا به کاهش بودجه خود تن بدهند. مضافاً اینکه بودجه‌ریزی عملیاتی باعث پاسخگو شدن دستگاه‌ها می‌شود و آنها باید بگویند بابت پولی که می‌گیرند، چه کار می‌کنند. تا الان ما با بحران پاسخگویی در کشور مواجه بودیم و اگر بودجه امسال درست اجرا شود باید بگویم که گام‌های عملی را برای رفع این بحران پاسخگویی در ساختار کشور، شروع کرده‌ایم.
انتقاداتی که به کاهش بودجه عمرانی می‌شود را چقدر قبول دارید؟ الان برخی معتقدند کاهش درصد بودجه عمرانی در لایحه سال 97 یک نقطه ضعف است که روی رشد اقتصادی کشور تأثیر منفی می‌گذارد.
این نگاه کیفی نیست و تنها کمّی دیدن قضیه است. شاید روی کاغذ به نظر برسد که اینگونه است اما در عمل اتفاق دیگری می‌افتد. اگر بودجه‌ریزی عملیاتی درست اجرا شود، بودجه‌ها و مبالغی که عموماً هرز می‌رفته‌اند، سر جای خودشان می‌نشینند و ما در عمل شاهد تخصیص بیشتری در بحث پروژههای عمرانی خواهیم بود. ضمن اینکه یک مسأله مثبت دیگر در بودجه سال آینده اولویت‌بندی پروژههای عمرانی است. الان کشور با یک حجم بسیار وسیع از پروژههای ناتمام مواجه است که تمام شدن آنها با وضعیت بودجه‌ای الان ما حدود 20 سال و حتی بیشتر زمان می‌برد. ما در کشور پروژه‌هایی داشتیم و داریم که افرادی آمدند در آنها شروع به کار کردند، بعد بازنشسته هم شدند و آن پرو‌‌ژه تمام نشد. نمونه‌های اینها مثل مصلای تهران که هنوز کارش تمام نشده یا بزرگراه تهران-شمال. با عملیاتی شدن بودجه و همین‌طور اولویت‌بندی پروژههای عمرانی، حداقل اتفاقی که می‌افتد این است که تخصیص مناسب‌تری به پرو‌ژه‌ها صورت می‌گیرد و بازدهی بالاتری خواهیم داشت. ضمن اینکه رکودی که الان در بازار می‌بینیم ناشی از خوابیدن عملیات عمرانی کشور و صنعت ساختمان‌سازی است. این بخش اگر حرکت کند باعث تحرک در بسیاری از بخش‌های کشور می‌شود. دولت با اولویت‌بندی‌هایی که در بحث‌های عمرانی دارد و همین‌طور عملیاتی کردن بودجه، به‌دنبال همین هدف است. بخش‌های عمرانی و مسکن باید به دست نیروی متخصص مربوط به خودش سپرده شود که مقدمات این کار در بودجه 97 فراهم شده.
فکر می‌کنید بودجه امسال به‌عنوان نخستین بودجه دولت دوم آقای روحانی می‌تواند امیدبخش باشد؟
یکی از نقاط بسیار مثبت بودجه 97 این است که در آن محافظه‌کاری‌های معمول کنار گذاشته شده است. معمولاً رؤسای جمهوری به دور دوم می‌رسند یک مقدار ملاحظه‌کاری این را دارند که پس از آن دوره نخواهند بود و بهتر است همه از آنها راضی باشند، آنها را محافظه‌کار می‌کند. ضمن اینکه شاید در دور دوم به این دلیل که می‌دانند دولتشان تمام است، قدری هم نسبت به اتفاقات بی‌تفاوت‌تر از قبل باشند. اینکه دولت دوازدهم به‌عنوان دولت دوم آقای روحانی این ملاحظات و محافظه‌کاری‌ها را نداشته یک رویکرد و اتفاق بسیار مثبت است. خوشبختانه دولت مسائل و مشکلات کشور را عیان و روشن دیده و شناسایی کرده و قصدی هم برای پنهان کردن آن ندارد. یعنی در این بودجه مشکلات کشور تحت عناوین و تعاریف عامه پسند و قدری هم مردم فریب جای نگرفته‌اند. دولت نیامده چیزی بنویسد که بقیه برایش کف و سوت بزنند بلکه بودجه‌ای نوشته که مقداری کشور را جلو برده و وضع را بهبود ببخشد.
در حوزه یارانه‌ها که یکی از مشکلات تمام بودجه‌های سال‌های اخیر بوده به نظر شما دولت چطور رفتار کرده؟ به هر حال دولت به شکل اجرای این طرح انتقادات جدی داشته و مجبور هم بوده آن را اجرا کند. تغییراتی که دولت می‌خواهد برای بحث هدفمندی یارانه‌ها ایجاد کند را چقدر مثبت می‌بینید؟
قرار بود یارانه‌ها هدفمند توزیع بشود نه اینکه همه بیایند از یارانه استفاده کنند. اینکه این اصل چطور تحقق پیدا کند، به میزان هماهنگی بین مجلس و دولت هم ارتباط دارد. تغییراتی که انجام شده باید با تصمیمات درست همراه شوند و در صورت اجرای صحیح قطعاً در این حوزه شاهد تغییرات مثبت خواهیم بود. در زمان دولت آقای خاتمی، وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی تشکیل شد؛ برای اینکه هدفمند بودجه‌ای را برای کمک هزینه درمانی مردم کنار بگذارد. متأسفانه وقتی دولت احمدی‌نژاد آمد، بحث هدفمندی یارانه‌ها را مطرح کرد و تقریباً شاکله وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی را از هم پاشاند. نتیجه‌اش هم غیر هدفمند شدن یارانه‌ها است. بنابراین دولت در بودجه امسال با تغییراتی که اعمال کرده به‌دنبال همین هدف یعنی هدفمند شدن واقعی یارانه‌ها است./ روزنامه ایران
