حميدرضا عسگري
طي ماه هاي اخير هيئت هاي مختلف اروپايي براي ديدار و گفتگو با مقامات تهران به ايران سفرکرده اند. ديدارهايي که هريک از طرفين در سطحي بالا به آن وارد شدند و اين نشان از فهم دوطرف از ضرورت هاي همکاري است. درپي اين ديدارها اخيراً هيئت پارلمان اروپا، اعلام کرد که ايران درک فزاينده اي در خصوص ماهيت چند جانبه سياست خارجي اتحاديه اروپا دارد.
ايران نيز در مقابل از تلاش هاي سازماني پارلمان اروپا و به ويژه فدريکا موگريني، نماينده عالي آن در سياست خارجي و امنيتي، براي حفظ قرارداد هسته اي ايران قدرداني کرد. در عين حال، نگرشي انتقادي نسبت به نقش سه کشور فرانسه، انگلستان و آلمان در اتحاديه اروپا وجود داشت. به طور خاص، پيشنهاد امانوئل مکرون رئيس جمهور فرانسوي مبني بر اينکه برنامه موشکي بالستيک ايران، بايد مورد مذاکره قرار گيرد، نارضايتي هاي زيادي را به وجود آورد.
هرچند که ايران اروپا را تهديدي مستقيم براي خود نمي داند اما اوضاع و احوال منطقه، مي تواند اين فرضيه ها را به چالش بکشد. ايران احساس مي کند غرب، از جمله اتحاديه اروپا، از طريق فروش گسترده سلاح به عربستان سعودي و امارات، امنيت ايران را به خطر مي اندازد. اگر چه تجارت اسلحه مدت هاست وجود دارد، اما تاکنون ايران در اين خصوص واکنش تندي نشان نداده بود چرا که عربستان سعودي و امارات متحده را تهديد نظامي مستقيم در نظر نمي گرفت.
اگرچه ممکن است با فشارهاي آمريکا، تمرکز اروپا برموضوع موشکي ايران قرارگيرد و احتمالا موجب بحراني تازه بين اتحاديه اروپا و ايران شود، اما نياز به برقراري روابط خوب با اروپا، ايران را از گرفتن تصميم هايي که براي دفاع از خود حياتي مي داند، منحرف نمي کند.
البته راه هايي براي جلوگيري از وقوع اين بحران وجود دارد، به شرط آنکه دستگاه ديپلماسي و سياست گذاران کلان کشور نسبت به آن توجه داشته باشند. پارلمان اروپا از موگريني درخواست کرده است براي توقف از فروش سلاح به عربستان سعودي، ابتکار عمل را به دست بگيرد. اولين محرک در اين زمينه، نقض قوانين حقوق بشر بين المللي از سوي اين کشور در يمن بود.
ازسوي ديگر مي توان از حسن روابط اتحاديه اروپا با ديگر کشورهاي منطقه استفاده کرد و زمينه رفع اختلافات را پديد آرود. چرا که دروضعيت امروز که آمريکا در حيطه اقدامات يکجانبه گرايانه ترامپ مورد نکوهش جامعه جهاني است اتحاديه اروپا مي تواند از روابط خود با تمام بازيگران منطقه استفاده کرده و به کم کردن تنش ها در منطقه کمک کند.
اين امر مستلزم آن است که ايران ضمن شفاف سازي درمورد حضور و فعاليت هاي خود در مبارزه با تروريست در منطقه در صدد فرستادن سيگنال هاي مثبت براي بهبود روابط با کشورهاي همسايه باشد. مسلماً آمريکاي ترامپي درصدد کشاندن ايران به يک رويارويي شديد با عربستان و متحدانش بوده تا از اين طريق بارسنگين فشارها را نسبت به اقداماتش به اين جبهه منتقل کند.بايد توجه داشت که وضعيت فعلي منطقه بسيار حساس و شکننده گرديده و بايد با نگاهي عاقلانه در راستاي کاهش تنش ها و استفاده از پتانسيل قدرت هايي همچون اروپا براي بهبود روابط در منطقه برآييم. درحال حاضر به نظر مي رسد اتحاديه اروپا بهترين گزينه براي حل و فصل خصومت ها ميان ايران و کشورهاي منطقه باشد به شرط آنکه با رويکردي مناسب ضمن حفظ منافع ملي، موجب بازشدن جبهه اي جديد برعليه کشورمان از سوي اتحاديه اروپا نباشيم.
∎