گروه بین الملل آناج/مرتضی جعفرپور مقدم: حضور ترکیه در نشست‌های آستانه برای تعیین مناطق عاری از درگیری و گرفتن نقش حافظ صلح در کنار نیروهای روسی هم در حلب و هم در ادلب و نیز تاثیر این دولت بر نیروهای مخالف حکومت سوریه و موضع ضدآمریکایی که در واقع در پی مسلح کردن تروریست‌های "پ.ی.د" (بخوانید "پ.ک.ک") برجسته‌تر شد، روسیه را به افزایش همکاری با این کشور ترغیب کرده است.

حضور ترکیه در کنار ایران و عراق در موضوع جدایی اقلیم شمال با وجود ارتباطات عمیق اقتصادی و سیاسی با دولت محلی اقلیم نشان از انعطاف بالا و نیز حرکت هوشمندانه در راستای تامین منافع ملی ترکیه از سوی دستگاه دیپلماسی این کشور بود. وقتی سخن از دستگاه دیپلماسی یک دولت به میان می‌آید ناخودآگاه ذهن‌ها به سوی وزارت خارجه هر دولتی معطوف می‌شود این در حالی است که وزارت خارجه ترکیه تنها بخشی از دستگاه دیپلماسی عریض و طویل این کشور در حوزه دیپلماسی اقتصادی، دیپلماسی عمومی و... است.

ذکر ده‌ها مورد از تحولات صورت گرفته در طول چند ماه گذشته از جنوب شرق آسیا تا شمال آفریقا که در همگی آن ها ترکیه نقش اول را بازی کرده است نشان از قدرت بالای دستگاه دیپلماسی و نیز  قدرت جهت دهی هماهنگ رسانه ها، گروه های مردم نهاد، نهادهای امدادی ترکیه به عنوان بخشی از  دستگاه دیپلماسی پویای این کشور است. 

برای روشن تر شدن مطلب ذکر چند نمونه از فعالیت‌های ترکیه در ماه‌های گذشته در عرصه دیپلملتیک شاید خالی از لطف نباشد.

1. حضور پررنگ ترکیه در بحران شورای همکاری خلیج فارس و حمایت تمام قد از قطر البته با اقدامات معطوف به تامین منافع ملی (ارسال مواد غذایی طی 24 ساعت به قطر درحالی که هیچ مرز زمینی با این کشور نداشته و از لحاظ جغرافیایی به مراتب مسافت زیادی بین این کشور و قطر در مقایسه با ایران وجود دارد.

2. حضور پررنگ و تقریبا بلامنازع مسئولین سیاسی ترکیه در حوادث کشتار مسلمانان میانمار و درخواست از دولت بنلادش برای گشودن مرزهای خود با میانمار با تقبل هزینه تامین کمپ دائمی برای 100 هزار نفر از آورگان مسلمان روهینگیایی ( دستگاه دیپلماسی ایران نه تنها نقش فعالانه ای در این عرصه بازی نکرد و کمک های مواد غذایی 20 تنی که هلال احمر ایران تدارک دیده شده بود با تاخیر یک هفته ای به میانمار ارسال شد.)

3. در عملیات تروریستی در نیجریه که به کشته شدن صدها نیجریه ای منجر شد هواپیماهای ترکیه حتی قبل از اینکه دستگاه دیپلماسی ما اقدام به محکومیت این حادثه تروریستی نماید مجروحین این حادثه را برای مداوا به بیمارستان های استانبول منتقل کردند...

اما مهمترین اتفاق صورت گرفته در ماه ها و هفته های گذشته دیدارهای پیاپی روسای جمهور ترکیه و روسیه است که به بهانه های نشست های بین المللی و منطقه ای صورت می گیرد.اما هنوز به نظر می رسد دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران به خواب عمیقی فرو رفته است.6 دیدار دو جانبه در عرض 9 ماه میان اردوغان و پوتین گویای دیپلماسی کاملا فعال ترکیه در موضوعات بین المللی و منطقه ای است. یکی از مهمترین موضوعات در تمامی این دیدارها تصمیم گیری در ارتباط با آینده سوریه است.آخرین دیدار در این زمینه یک روز قبل از برگزاری نشست فوق العاده سازمان همکاری اسلامی در ارتباط با موضوع قدس در استانبول بوده است که زمزمه هایی از حضور نظامی ترکیه در عفرین از این نشست به گوش می رسد.

تحولات سوریه که با ورود روسیه به عرصه درگیری‌ها رنگ بوی تازه‌ای به خود گرفته بود و تزویر سران آمریکا در مبارزه با گروه تروریستی داعش با مسلح کردن گروه تروریستی دیگر(پ.ی.د) ناخواسته ترکیه را به چرخش مواضع و قرار گرفتن در صف روسیه و ایران مجاب کرد. اما شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که با رسیدن به مراحل نهایی جنگ با داعش حضور ایران در عرصه سیاسی و دیپلماتیک سوریه تا این حد رنگ خواهد باخت و ترکیه نقش به مراتب پررنگتری در عرصه دیپلماسی و در کنار روسیه ایفا خواهد کرد.

عملکرد ضعیف دستگاه دیپلماسی ایران در موضوع سوریه از چند جهت قابل بررسی است:

•  به دلیل  وجود تناقض در تفکر و تئوری‌های دستگاه وزارت امورخارجه این دستگاه هنوز در درون نگرش‌های محافظه کارانه و غربگرایانه دست و پا زده و در مواجه با آمریکا و غرب در موضع انفعال و ضعف قرار گرفته است.
• وزارت خارجه هنوز نتوانسته است تحلیل کاربردی از حضور در سوریه، عراق، لبنان و... ارائه دهد و به همین خاطر دستگاه دیپلماسی کشور نمی‌تواند بین راهبردهای انقلابی محور مقاومت (نیروهای مسلح) و منافع ملی ارتباط عمیق و معناداری برقرار کند.
• البته نباید از نظر دور داشت جمهوری اسلامی ایران در رابطه با موضوع سوریه در موضع انفعال نیست در واقع خلاء کارکردی وزارت خارجه را ستاد کل نیروهای مسلح تلاش می‌کند پر نماید و بنوعی این ستاد نقش دیپلماتیک هم ایفا می‌کند و دستگاه دیپلماسی به دلیل تناقض‌های تئوریک و ضعف منابع انسانی نمی تواند یاور قدرتمندی برای ستاد کل نیروهای مسلح باشد.

انتهای پیام/