صاحب‌خبر - فرهیختگان اقدام ترامپ برای به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و انتقال سفارت این کشور از تل‌آویو به این شهر موجی از واکنش‌ها و اعتراضات را در فضای بین‌المللی و به‌ویژه کشورهای اسلامی برانگیخته و حتی کار را به جایی رسانده که برای نخستین بار تصویر سران عربستان سعودی در فلسطین به آتش کشیده شد. تصمیمی که البته 22 سال پیش در کنگره ایالات متحده آمریکا طی قطعنامه‌ای به تصویب رسیده بود اما اجرای آن در هر دوره توسط روسای جمهور آمریکا به تعویق افتاد. بیزنس‌من نیویورکی حالا کاری کرده که قبلی‌ها جرأتش را نداشتند. «فرهیختگان» در تحلیل ابعاد این موضوع با تعدادی از کارشناسان به گفت‌و‌گو نشسته و از منظرهای متفاوت آن را به بحث گذاشته است. حسن هانی‌زاده: باید سازوکارهای جدی‌تری برای تقابل با صهیونیست‌ها تعریف کرد حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «اقدام اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا مبنی‌بر شناسایی بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت ابدی رژیم صهیونیستی در چارچوب همکاری‌های دونالد ترامپ و لابی صهیونیستی و رژیم اسرائیل قرار دارد.» وی افزود: «دونالد ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی خود وعده داده بود که اگر وارد کاخ سفید شود در نخستین گام بیت‌المقدس را به‌عنوان پایتخت اسرائیل اعلام می‌کند و الان با گذشت حدود یک سال دونالد ترامپ به وعده خود عمل کرده و این نوعی اعلان جنگ از سوی رئیس‌جمهور آمریکا علیه ملت‌های اسلامی است.» کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: «اقدامی که از سوی رئیس‌جمهور آمریکا انجام گرفت، نشان می‌دهد آمریکا تحت هیچ شرایطی مایل به تشکیل دولت مستقل فلسطینی به پایتختی بیت‌المقدس نیست و این امر نوعی قطب‌بندی جدید میان شرق و غرب ایجاد خواهد کرد و خاورمیانه را وارد فضای جدیدی از بحران خواهد ساخت.» وی خاطرنشان کرد: «به همین دلیل به نظر می‌رسد بعد از یک‌سری تظاهرات و درگیری‌هایی که صورت گرفته است نوعی انتفاضه جدید در اراضی اشغالی آغاز شده و در آینده ممکن است به کل منطقه خاورمیانه سرایت کند.» هانی‌زاده در ادامه گفت: «به هر حال شرایط منطقه از نظر آمریکا کاملا مثبت و به نفع اسرائیل است. درگیر شدن محور مقاومت با گروهک‌های تروریستی در سوریه، عراق و همچنین مشغول بودن حزب‌ا... به پاکسازی مناطق سوریه از گروهک‌های تروریستی و حمله مکرر عربستان به مردم بی‌گناه یمن شرایط مناسبی را برای رژیم صهیونیستی ایجاد کرده، زیرا الان امنیت رژیم صهیونیستی در مقایسه با کشورهای منطقه بسیار بالا است.» وی ادامه داد: «به همین دلیل به نظر می‌رسد اکنون نوعی صف‌بندی و شکاف در میان کشورهای عربی وجود دارد و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس درست در کنار رژیم صهیونیستی قرار گرفته‌اند.» کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه مقامات عربستان سعودی در طول دو سال گذشته 6 بار به فلسطین اشغالی مسافرت کرده‌اند و با مقامات رژیم صهیونیستی ملاقات داشته‌اند، تصریح کرد: «بخشی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس آمادگی دارند با رژیم صهیونیستی رابطه آشکار برقرار کنند. بنابراین به نظر دونالد ترامپ الان شرایط منطقه به نفع اسرائیل است، لذا باید به وعده خود عمل کند و بیت‌المقدس را پایتخت اسرائیل اعلام کرد.» وی در ادامه اظهار داشت: «اقدام اخیر ترامپ مخالف قطعنامه 181 و 242 شورای امنیت است، ولی از آنجا که او با اقدامات خود قانون جنگل را بر جهان حاکم کرده است، به نظر می‌رسد چنین اقدامی انجام شده تا با سکوت برخی رژیم‌های مرتجع عرب مواجه شود.» هانی‌زاده در پاسخ به این سوال که یکی از مسائلی که همواره بین اسرائیل و فلسطین مطرح می‌شود بحث صلح و سازش است که بیشتر جریانات فلسطین می‌گفتند برای اینکه مسائل بین ما و رژیم صهیونیستی حل شود باید صلح و سازش صورت گیرد و نمونه‌های این امر پیگیری پیمان‌های مختلف از سوی یاسر عرفات و محمود عباس است که البته نتایج مثبتی هم برای مردم فلسطین نداشته است. وی با اشاره به تاثیر بحث سازش افزود: «تشکیلات خودگردان عملا به حاشیه رانده شده است. از قرارداد اسلو در سال 1993 تاکنون حدود 24 سال می‌گذرد و هیچ‌گونه اقدامی برای تشکیل دولت مستقل فلسطینی صورت نگرفته است، به‌رغم اینکه محمود عباس چند سالی با رژیم صهیونیستی مذاکره داشته، هیچ دستاوردی به همراه نداشته است.» وی خاطرنشان کرد: «لذا الان نقش تشکیلات خودگردان یک نقش کاملا حاشیه‌ای است و به نظر می‌آید اقداماتی که صورت گرفته و اعلام قدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل نقش جنبش‌های فلسطینی مانند حماس و نهاد اسلامی و جنبش خلق را پررنگ‌تر کرده است و این جنبش‌ها ابتکار عمل را هم در دست گرفته‌اند و تشکیلات خودگردان هیچ‌گونه جوابی برای مردم فلسطین ندارد.» کارشناس مسائل بین‌الملل درخصوص اینکه یکی از تحلیل‌هایی که مقامات جمهوری اسلامی داشتند این بوده که مذاکرات به اصطلاح صلحی که بین فلسطین و رژیم صهیونیستی برقرار است همواره ترفندی برای کسب منفعت بیشتر از سوی اسرائیل بوده که با اقدام اخیر ترامپ هم این موضوع محرز شده است، گفت: «جمهوری اسلامی ایران همواره نسبت به روند سازش تشکیلات خودگردان با رژیم صهیونیستی هشدار داده و بارها اعلام کرده است که این مذاکرات نتیجه‌ای برای ملت فلسطین به دنبال ندارد و باید سازوکارهای جدی‌تری برای تقابل با رژیم صهیونیستی تعریف کرد.» وی در پایان خاطرنشان کرد: «با اقدامی که دونالد ترامپ اتخاذ کرده محور مقاومت مورد توجه ملت‌های عرب قرار گرفته است و همه ملت‌های اسلامی و عربی به این نتیجه رسیده‌اند که هشدار محور مقاومت که بارها نسبت به خطرات همکاری رژیم‌های مرتجع عرب، اسرائیل و آمریکا داده شده بود، درست بوده است.» صباح زنگنه: اقدام ترامپ تحت تاثیر فشارهای مسیحیان صهیونیست بود صباح زنگنه، کارشناس مسائل منطقه در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به تحولات اخیر قدس و تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا برای انتقال پایتخت رژیم صهیونیستی از اورشلیم به بیت‌المقدس گفت: «اولا به لحاظ قوانین و مقررات جنبه حقوقی جمهوری اسلامی ایران اصل موجودیت یک رژیمی به نام اسرائیل را قبول ندارد، چه این رژیم با هر وسیله‌ای بخواهد تل‌آویو یا قدس را پایتخت بداند، تبعا این هم مشمول همان بی‌پایگی حقوقی خواهد بود، چه رسد به اینکه کشور دیگری بیاید به کشوری که پایه حقوقی تاسیسش بر باد است و نادرست است، بگوید این شهر را پایتخت رژیم شما می‌دانم.» وی در ادامه با بیان اینکه از نظر ایران سلسله‌ای از تخلفات حقوقی در این ارتباط وجود دارد، خاطرنشان کرد: «احتمالا به لحاظ تبلیغاتی ترامپ ‌خواسته مشغله‌ای در منطقه ایجاد و از این مشغله سواستفاده‌هایی کند.» این کارشناس مسائل جهان عرب در ادامه علت تصمیم اخیر ترامپ را فشارهای مسیحیان صهیونیست حاضر در آمریکا دانست و تصریح کرد: «ترامپ تحت تاثیر فشارهای مسیحیان صهیونیست دست به این اقدام زده است.» به گفته زنگنه تحت تفکرات خرافاتی آرماگدون و این‌گونه مسائل به رئیس‌جمهور آمریکا این فشارها وارد می‌شود. وی همچنین در تحلیل سایر علل این اقدام اضافه کرد: «به رسمیت شناختن قدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل یک نوع امتیازدهی به نتانیاهو نیز به شمار می‌آید. این امتیازدهی نیز خود به آن سبب است که شخص نتانیاهو هم زیر سوالات و اشاره‌های جامعه اسرائیلی قرار دارد.» وی با اشاره به اینکه این تحولات بعد از ماجرای فروکش‌ کردن غائله داعش، مساله فلسطین را به کانون توجهات بازگرداند و به مساله یک جهان اسلام تبدیل کرد، افزود: «دونالد ترامپ به دنبال آن است که از آب گل‌آلود کنونی ماهی متبوع خود را بگیرد. او تصور می‌کند با وجود اختلافاتی که در کشورهای منطقه وجود دارد و اصطکاک‌هایی که میان آنها ایجاد شده، بهترین فرصت پدید آمده است که چنین اعلامی را مطرح کند. غافل از اینکه طرح این موضوع از اولویت برای یک دولت یا مجموعه‌ای از دولت‌ها فراتر است و اولویت جدی و اساسی برای جامعه مسلمانان است.» سفیر پیشین ایران در سازمان همکاری اسلامی در ادامه یادآور شد: «تبعا وقتی مردم مخالف باشند دولت‌ها را تحت فشار قرار می‌دهند. کمااینکه شاهد بودیم عربستان که جزء اقمار آمریکا محسوب می‌شود اکنون با فشار افکار عمومی مواجه است.» زنگنه با بیان اینکه این فشارها در تمام کشورهای اسلامی فراگیر شده است، گفت: «در همین راستا برای نخستین بار در داخل فلسطین تصاویر سران عربستان به آتش کشیده ‌شده است.» وی در جمع‌بندی این بخش از اظهارات خود تاکید کرد: «ترامپ به دنبال تحقق هدف وابستگی به مسیحیان صهیونیست آمریکا یا طرفداران کلیسای انجلیکی یا صهیونیست‌های طرفدار حکومت اسرائیل است.» این کارشناس مسائل منطقه با اشاره به آرمان آزادی قدس شریف که از جمله آرمان‌های اولیه نظام جمهوری اسلامی است، گفت: «جمهوری اسلامی ایران به مسیر خود ادامه می‌دهد، به آرمان‌های خود همچنان پایبند و معتقد است و از مردم فلسطین و هویت قدس شریف حمایت می‌کند و هر اقدامی که زمینه‌اش وجود داشته باشد در تاکید هویت اسلامی فلسطین و اینکه این منطقه و این کشور حامل نمادهای عظیم اسلام و مسیحیت است، انجام می‌دهد و ادعای صهیونیست‌ها را مردود می‌داند.» وی افزود: «ایران هر اقدامی را که در این جهت امکان‌پذیر باشد، به کار می‌برد و از قیام مردم و انتفاضه مردم فلسطین حمایت می‌کند.» زنگنه تصریح کرد: «مردم فلسطین در خط مقدم جبهه ایستادگی و مقاومت هستند و جمهوری اسلامی ایران، سایر ملت‌ها و کشورها از حرکت و تصمیم مردم فلسطین حمایت و به آنها کمک می‌کنند.» این کارشناس مسائل غرب آسیا در توضیح اقدامات عملی‌ای که جمهوری اسلامی ایران امکان حرکت به سوی آنها را دارد، گفت: «اقدام عملی هرگونه حرکتی را که به زنده‌ نگه داشتن موضوع فلسطین، تاکید بر ضرورت بازگشت به حقوق مردم فلسطین، بازگشت آوارگان فلسطین و حفظ و نگهداری هویت فلسطین و قدس شریف باشد، در بر می‌گیرد.» وی در ادامه با اشاره به سرنوشت مذاکرات چندین ساله برخی گروه‌های فلسطینی با اسرائیل تحت عنوان مذاکرات صلح و روندی که با میانجی‌گری آمریکا از یاسر عرفات تا محمود عباس ادامه پیدا کرد، گفت: «طی پنج، 6 دهه گذشته هر اقدامی که از سوی آمریکا و چند کشور غربی انجام شده است به نتیجه نرسیده و نخواهد رسید.» سیدمحمد مرندی: کشورهای غربی آپارتاید بودن اسرائیل را قبول کردند سیدمحمد مرندی، کارشناس مسائل بین‌الملل و استاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در پاسخ به این سوال که تحلیل و ارزیابی شما از تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا برای انتقال پایتخت رژیم صهیونیستی به بیت‌المقدس چیست، گفت: «حرکت اخیر رئیس‌جمهور آمریکا حتما و قطعا به ضرر آمریکا و متحدانش در منطقه خواهد بود. بعد از سخنرانی دونالد ترامپ و اعلام تصمیمش درخصوص به رسمیت شناختن قدس به‌عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، افکار عمومی منطقه واکنش‌های خیلی منفی نسبت به آن نشان دادند و حتما این مسائل به نفع امثال محمدبن سلمان یا پادشاه اردن و حکام امارات نیست.» وی افزود: «افکار عمومی منطقه به اقدامات و فعالیت‌های کشورهای عربستان، امارات و پادشاه اردن نگاه می‌کنند که به‌رغم اینکه آنها باج‌های بی‌نظیری را به آمریکایی‌ها دادند و خود را به ترامپ چسباندند، ولی نتوانستند کوچک‌ترین تاثیری در تصمیم‌گیری آمریکایی‌ها داشته باشند. البته این در صورتی صحت خواهد داشت که طبق بیانیه این کشورهای عربی واقعا با پایتختی بیت‌المقدس از آمریکا مخالف بوده باشند.» کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: «به نظر می‌رسد آقای ترامپ با این اقدام به دنبال آن بود که صهیونیست‌های مسیحی و لابی اسرائیل در آمریکا را راضی و خوشحال نگه دارد، به دلیل آنکه برای پیشبرد اهداف و مقاصد سیاسی و اقتصادی‌اش نیاز به حمایت‌ها و پشتیبانی‌های آنها دارد.» وی در ادامه افزود: «این امر به ضرر اسرائیل است، چون تضعیف سعودی‌ها و اماراتی‌ها و سایر متحدان به نفع اسرائیل نیست.» مرندی با بیان اینکه نتانیاهو به خاطر اینکه با مشکلات قضایی در اسرائیل مواجه است و شرایط خوبی ندارد، از این قضیه می‌خواهد شخصا بهره ببرد، افزود: «نتانیاهو به دنبال آن است تا حواس و افکار عمومی را از اتهاماتی که نسبت به او مطرح شده دور کند و طبیعی است که خیلی از صهیونیست‌ها از این اقدام آمریکا خوشحال می‌شوند، ولی به نظر من این حرکت به ضرر اسرائیل تمام می‌شود، چون به ضرر متحدین آمریکا در منطقه است و آنها را تضعیف و ایران را تقویت می‌کند.» وی با اشاره به اینکه بعد از اقدام ترامپ، همه می‌گویند ایران درست می‌گفت، تصریح کرد: «رسانه‌های عربی و انگلیسی‌زبان امروز بیان می‌کنند که حرف ایران از ابتدا درست بود. عملا با این اقدام آمریکا ایران و متحدان ایران تقویت شدند و طرفداران آمریکا تضعیف شدند و این به نظر من در بلندمدت به نفع اسرائیل نیست و در این قصه متضرر خواهند شد.» استاد دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که یکی از مسائلی که همواره بین اسرائیل و فلسطین مطرح می‌شد، بحث صلح و سازش بوده است که برخی جریانات فلسطین می‌گفتند برای اینکه مسائل بین ما و رژیم صهیونیستی حل شود، باید صلح و سازش صورت گیرد و نمونه‌های این امر پیگیری پیمان‌های مختلف از سوی یاسر عرفات و محمود عباس است که البته نتایج مثبتی هم برای مردم فلسطین نداشته است، حال به نظر شما با اتفاقات اخیر این بحث سازش چقدر موثر است، افزود: «همین امر ثابت کرد که حرف ایران از ابتدا درست بود. این مذاکرات و توافق اسلو همان موقع مورد پیش‌بینی ایران بود که به اینجا برسد. الان خیلی‌ها حتی کسانی که طرفداران ما نبودند، یادآوری می‌کنند که ایران از ابتدا بیان کرد کار به اینجا خواهد رسید. ایران بیش از دو دهه پیش این حرف را بیان می‌کرد.» وی تصریح کرد: «به نظر من راه‌حل دو حکومت یعنی ایجاد دو حکومت در کنار هم از بین رفته و به پایان رسیده است. رژیم صهیونیستی هم در کرانه باختری خیلی شهرک درست کرد و ایجاد حکومت مستقل فلسطین عملا غیرممکن شد و اقدام ترامپ هم تیر خلاصی بر این موضوع بود.» مرندی با بیان اینکه امروز تنها راه‌حل این است که حکومت واحد فلسطین تشکیل شود، ادامه داد: «با این کاری که اسرائیل انجام داد، عملا بحث کشور مستقل فلسطین منتفی است. به نظر من خیلی از کشورهایی که با اسرائیل نزدیک هستند، بیش از گذشته به آپارتاید بودن این حکومت واقف می‌شوند.» کارشناس مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: «در گذشته وقتی دوستان بیان می‌کردند که اسرائیل حکومت آپارتاید است می‌گفتند درست است، ولی امیدواریم حکومت فلسطین به وجود آید و جدا شوند و صورت مساله حل شود، ولی با منتفی شدن آن عملا اسرائیل حکومت آپارتاید شده است، هر چند از ابتدا بود، ولی نزد خیلی از غربی‌ها این مساله روشن شد. مشروعیت اسرائیل از دیدگاه غربی‌ها در بلندمدت به همین علت تضعیف می‌شود.» وی در پایان گفت: «امروز همه فلسطینی‌ها حتی کسانی که سازش و خیانت به آرمان‌های فلسطین می‌کردند اعتراف به این دارند که کارهای آنها بیهوده و وقت تلف کردن بوده و فقط اسرائیل را در این سال‌ها تقویت کرده و انرژی فلسطینی‌ها را از بین بردند و تفرقه و چنددستگی ایجاد کردند.»∎​