دکتر حسن حسینی
يكي از عللي كه موجب گرايش نوجوانان و جوانان به هر نوع ماده مخدر يا دخاني است، همسان‌سازي خودشان با بزرگترها است. نوجوان در گستره رشد خويش با الگوهاي پيرامون خود، همانندسازي يا همسان‌سازي مي‌كند. اين فرايند به او كمك مي‌كند تا با محيط پيرامون خود سازگاري كند، به عنوان مثال سيگار كشيدن وي به خصوص نزد نوجوانان مدارس راهنمايي و دبيرستان چه در دختران و چه در پسران ناشي از اين همين امر است. بخش ديگري از علل تمايل نوجوانان و جوانان به دخانيات و مواد مخدر تحت تأثير تقليد و حضور در جمع و همچنين خودنمايي است كه اين مورد در محيط‌هاي دانشگاهي به وفور ديده مي‌شود، نوجوان از دوره نوجواني عبور كرده و به يك دوره جديدي از تحصيلات مي‌رسد، در اين دوره شاهديم كه برخي براي هماهنگي با گروه همنشين، به مصرف دخانيات و مخدرها روي مي‌آورند، اين ژست سيگار كشيدن يا تزريق مواد، هم جنبه تطبيق گروهي دارد و هم جنبه خودنمايي و هم اينكه كسب نوعي از استقلال است.
چه دختران و چه پسران در سن جواني وقتي سيگار مي‌كشند، مي‌خواهند بيان كنند ما بزرگ شده‌ايم و كاري هم به پدر و مادرمان نداريم و تا قبل از ورود به دانشگاه مخفيانه سيگار مي‌كشيديم، اما اكنون نه. در دانشگاه معمولاً قسمتي از حياط، افراد سيگاري به مصرف دخانيات مي‌پردازند و كسي كاري بهشان ندارد، بنابراين بدون واهمه و ترس سيگار مي‌كشند و حس استقلال پيدا مي‌كنند غافل از آنكه همين سيگار به تدريج قبح خود را از دست داده و جاي خود را به مواد مخدر مي‌دهد. چگونگي عبور از دوره‌هاي مختلف زندگي در افراد مؤثر است، در اين دوران‌ها گرايش به سمت مصرف دخانيات بيشتر مي‌شود مهمترين اين دوران عبور از نوجواني به جواني است.
ممكن است مصرف دخانيات در اين دوران منجر به مصرف مواد مخدر سنتي يا صنعتي در افراد شود كه از عوامل مؤثر گرايش به مواد مخدر در اين سنين، عضو گروه خاصي در دوستي است كه به همنشيني‌هاي مؤثر در اين گروه‌ها بازمي‌گردد، اگر مصرف‌كننده‌اي جلوه خاص و حضور پررنگي در بين دوستانش داشته باشد، قطعاً روي ديگر دوستانش هم اثر مي‌گذارد و اين همانندشدن و بزرگ شدن در جمع باعث گرايش بسياري از جوانان به اعتياد مي‌شود.
* جامعه شناس