حسين گل‌محمدي
همه دنبال زيبايي و زيبا ديده شدن هستند. چه زنان و چه مردان، همگي براي زيبايي ظاهري خود براي جلب توجه ديگران اهميت ويژه‌اي قائل هستند. بسياري نيز براي دستيابي به زيبايي مورد نظر خود دست به هر كاري مي‌زنند اما وقتي اين زيبايي طبيعي نباشد و با رنگ و لعاب شيميايي ايجاد شده باشد ديگر جذابيتي براي ديگران ندارد. اين روزها در خيابان‌ها كه راه مي‌رويد، نوع آرايش و ظاهر افراد بسيار جلب توجه مي‌كند و احساس مي‌كنيد به يك مجلس عروسي يا مهماني رفته‌ايد. به بيان ديگر انگار در آرايش كردن مرزي بين محيط بيرون، خانه و مجالس عروسي وجود ندارد و بازار داغ رقابت براي زيبا شدن و زيباتر به نظر آمدن، تعريف و حريمي ندارد. اين در حالي است كه همه از زيبايي طبيعي و بدون رنگ و لعاب مصنوعي بيشتر لذت مي‌برند. زيبايي ظاهري موضوعي است كه همه دوست دارند از آن بهره ببرند، به خصوص آنهايي كه زيبا نيستند خيلي كارها مي‌كنند تا مورد توجه همگان قرار گيرند. بعضي‌ها هم به صورت طبيعي زيبا هستند و نيازي به استفاده از هيچ‌گونه لوازم آرايشي براي زيباتر شدن ندارند اما از آنجايي كه استفاده از محصولات آرايشي مثل يك بيماري همه را مبتلا به استفاده از آن كرده است، آنها را نيز به بزك كردن وامي‌دارد و زيبايي طبيعي در زير انواع و اقسام مواد آرايشي دفن مي‌شود و چهره‌اي كه مي‌بينيم يك چهره مصنوعي نازيبا است. اين يك واقعيت است كه تماشاي زيبايي مصنوعي براي هيچ‌كس لذتبخش نيست.
چند سالي است كه آمارهاي عجيبي از واردات لوازم آرايشي به كشور ارائه مي‌شود. آمارهايي كه بيشتر آن را واردات غيرقانوني لوازم آرايشي تقلبي دربر مي‌گيرد. اكثر لوازم آرايشي موجود در بازار، با كيفيت پايين و ساخت كشور چين است. حتي همان محصولات آرايشي كه با قيمت گزاف در بازار به فروش مي‌رسد نيز يا تقلبي است يا از درجه كيفي پايين‌تري نسبت به محصول اصل برخوردار مي‌باشد.
گزارش‌ها حاكي است ايران در مصرف محصولات آرايشي، رتبه هفتم در جهان را كسب كرده است. در خاورميانه نيز بعد از كشور عربستان با اختلاف كمي بر سكوي دوم ايستاده‌ايم. كسب اين رتبه‌ها در اين موضوع بر عكس موارد ديگري كه اگر اين رتبه‌ها را كسب مي‌كرديم چه افتخاراتي را براي ما به ارمغان مي‌آورد. نكته تأسف‌بارتر توجه به گروه سني است كه بيشترين مصرف‌كننده محصولات آرايشي را به خود اختصاص مي‌دهد. براساس تحقيقات ميداني، بيشترين هزينه مصرف لوازم آرايشي و بهداشتي متعلق به گروه سني 19 تا 24 سال است. در كمال تعجب بايد بگوييم دومين رده سني پرمصرف لوازم آرايشي و بهداشتي، گروه سني 15 تا 24 سال است. گروه سني بعدي پرمصرف، گروه سني 15 تا 18 سال است و در كل بايد گفت هر زن ايراني به طور متوسط سالانه 504 هزار تومان از درآمد خانوار را صرف هزينه خريد كالاها و خدمات آرايشي و بهداشتي مي‌كند. همچنين افتخار پرمصرف‌ترين محصولات آرايشي در بين تمام شهرهاي ايران هم تعلق مي‌گيرد به شهرهاي قم، تهران و مشهد. اين رتبه‌هاي خيره‌كننده در مصرف مواد شيميايي آرايشي در حالي است كه سهم بالايي از اين كالاها قاچاق هستند و بدون هيچ‌گونه نظارت كيفي در بازارها به فروش مي‌رسند.
نياز به زيباتر ديده شدن در بازار چشم و هم‌چشمي
بر اساس آمار سال 93 تعداد 17 ميليون زن ايراني در يك سال 10 تريليون و 200 ميليارد تومان براي خريد لوازم آرايشي هزينه مي‌كنند اين در حالي است كه بين 80 تا 90 درصد بازارهاي لوازم آرايشي ايران در اختيار چين، تركيه و تايلند قرار گرفته است. كشورهايي كه هر ساله ميليون‌ها دلار از صادرات لوازم آرايشي بهداشتي به ايران سود مي‌برند. اين درحالي است كه آلماني‌ها تنها 5/1 درصد و فرانسوي‌ها و انگليسي‌ها نيز 7/1درصد از درآمد سالانه‌شان را براي خريد لوازم آرايش هزينه مي‌كنند. در واقع زنان ايراني حدود 3 برابر بيشتر از زنان اروپايي براي آرايش كردن خود هزينه مي‌كنند و اين ارقام فقط حكايت از اين دارد كه نياز به زيباتر ديده شدن در بازار چشم و هم‌چشمي داغ و استفاده از لوازم بي‌كيفيت آرايشي از نان شب هم واجب‌تر شده است.
با ديدن چهره‌هاي نقاشي شده در جامعه و نيز گردش مالي بازار لوازم آرايشي، مي‌توان نتيجه گرفت خريد و مصرف اين محصولات سهم قابل توجهي در سبد هزينه خانوار دارد، به ويژه وقتي دختران نوجوان گرايش بيشتري به استفاده از مواد آرايشي دارند كه جاي بررسي دارد. يكي از دلايل جابه‌جايي نيازهاي اصلي مردم از غذا، آرامش و تفريح به آرايش و مد و زيبايي، فقر فرهنگي است. در سبد هزينه‌هاي خانوار امروزي اقلام فرهنگي جايگاهي ندارند. وقتي آمار كتابخواني و تفريحات فرهنگي در جامعه پايين است اما خريد محصولات آرايشي از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است اين بدين معني است كه ايراني‌ها بيشتر از آنكه براي امور فرهنگي و تفريحشان هزينه كنند براي زيبايي و خريد محصولات آرايشي خود هزينه مي‌كنند. در نتيجه در جامعه شاهد صورت‌هاي نقاشي شده مصنوعي دختراني هستيم كه بدون اين رنگ و لعاب قطعاً از زيبايي يك دختر شرقي برخوردارند و در واقع ماسكي غيرواقعي به چهره خود مي‌زنند. اين روزها يافتن چهره‌هاي اصيل و دست نخورده ايراني ناياب شده است!
برخي افراد نيز به دليل مشكلاتي از قبيل كمبود اعتماد به نفس، اختلال‌هاي شخصيتي، با توسل به سازوكارهاي جبراني مثل آرايش و جراحي در پي جبران آن هستند. اين افراد فقط به آرايش و زيبا كردن خود فكر مي‌كنند و زماني كه آرايش ندارند، انگار هويت‌شان زير صفر است و از ظاهر خود ناخرسندند. پس به صورت افراطي آرايش كرده و سعي مي‌كنند خود را زيبا جلوه دهند.
معضل چشم و هم‌چشمي هم يكي ديگر از دلايل بالا بودن رقم استفاده از لوازم آرايشي در ايران است. امروزه استفاده از برندهاي معروف لوازم آرايشي در بين زنان و دختران نوجوان جامعه به نماد باكلاسي و تجدد تبديل شده است. محصولاتي كه از كيفيت درجه پايين، برندهاي اصلي يا همان محصولات تقلبي چيني هستند كه قطعاً آسيب‌هاي بسياري نيز براي مصرف‌كننده به همراه دارد و اين در حالي است كه در كشورهاي اروپايي ساده بودن، بدون هيچ‌گونه آرايش و بزك دوزكي نشانه باكلاسي و فرهنگ بالاست.
در كشورهاي توسعه‌يافته غربي تمايل به آرايش زياد مخصوص زنان سن بالاست كه طراوت و شادابي پوست خود را از دست داده‌اند، اما در كشور ما دختران نوجوان و جوان بر اثر استفاده بيش از حد از محصولات بي‌كيفيت آرايشي، شادابي و طراوت پوست خود را قبل از رسيدن به سنين ميانسالي از دست مي‌دهند. همه اين موارد نشان‌دهنده اين است كه در ساختاري فرهنگي كشور مشكلاتي وجود دارد. مشكلي كه اگر براي آن چاره‌انديشي نشود چه بسا مي‌تواند به بحراني براي سلامت و هنجارهاي جامعه ما تبديل شود.
∎
همه دنبال زيبايي و زيبا ديده شدن هستند. چه زنان و چه مردان، همگي براي زيبايي ظاهري خود براي جلب توجه ديگران اهميت ويژه‌اي قائل هستند. بسياري نيز براي دستيابي به زيبايي مورد نظر خود دست به هر كاري مي‌زنند اما وقتي اين زيبايي طبيعي نباشد و با رنگ و لعاب شيميايي ايجاد شده باشد ديگر جذابيتي براي ديگران ندارد. اين روزها در خيابان‌ها كه راه مي‌رويد، نوع آرايش و ظاهر افراد بسيار جلب توجه مي‌كند و احساس مي‌كنيد به يك مجلس عروسي يا مهماني رفته‌ايد. به بيان ديگر انگار در آرايش كردن مرزي بين محيط بيرون، خانه و مجالس عروسي وجود ندارد و بازار داغ رقابت براي زيبا شدن و زيباتر به نظر آمدن، تعريف و حريمي ندارد. اين در حالي است كه همه از زيبايي طبيعي و بدون رنگ و لعاب مصنوعي بيشتر لذت مي‌برند. زيبايي ظاهري موضوعي است كه همه دوست دارند از آن بهره ببرند، به خصوص آنهايي كه زيبا نيستند خيلي كارها مي‌كنند تا مورد توجه همگان قرار گيرند. بعضي‌ها هم به صورت طبيعي زيبا هستند و نيازي به استفاده از هيچ‌گونه لوازم آرايشي براي زيباتر شدن ندارند اما از آنجايي كه استفاده از محصولات آرايشي مثل يك بيماري همه را مبتلا به استفاده از آن كرده است، آنها را نيز به بزك كردن وامي‌دارد و زيبايي طبيعي در زير انواع و اقسام مواد آرايشي دفن مي‌شود و چهره‌اي كه مي‌بينيم يك چهره مصنوعي نازيبا است. اين يك واقعيت است كه تماشاي زيبايي مصنوعي براي هيچ‌كس لذتبخش نيست.
بر سكوي دوم خاورميانه ايستاده‌ايم!
امروزه يكي از معضلات و آسيب‌هاي اجتماعي و فرهنگي در دختران و زنان جامعه، معضل استفاده بيش از حد لوازم آرايشي و بهداشتي است. همان‌طور كه گفته شد آنها به دنبال هرچه زيباتر ديده شدن هستند اما اين زيبايي قرار است به چه قيمتي باشد؟ به قيمت به خطر افتادن سلامتي انسان؟
چند سالي است كه آمارهاي عجيبي از واردات لوازم آرايشي به كشور ارائه مي‌شود. آمارهايي كه بيشتر آن را واردات غيرقانوني لوازم آرايشي تقلبي دربر مي‌گيرد. اكثر لوازم آرايشي موجود در بازار، با كيفيت پايين و ساخت كشور چين است. حتي همان محصولات آرايشي كه با قيمت گزاف در بازار به فروش مي‌رسد نيز يا تقلبي است يا از درجه كيفي پايين‌تري نسبت به محصول اصل برخوردار مي‌باشد.
گزارش‌ها حاكي است ايران در مصرف محصولات آرايشي، رتبه هفتم در جهان را كسب كرده است. در خاورميانه نيز بعد از كشور عربستان با اختلاف كمي بر سكوي دوم ايستاده‌ايم. كسب اين رتبه‌ها در اين موضوع بر عكس موارد ديگري كه اگر اين رتبه‌ها را كسب مي‌كرديم چه افتخاراتي را براي ما به ارمغان مي‌آورد. نكته تأسف‌بارتر توجه به گروه سني است كه بيشترين مصرف‌كننده محصولات آرايشي را به خود اختصاص مي‌دهد. براساس تحقيقات ميداني، بيشترين هزينه مصرف لوازم آرايشي و بهداشتي متعلق به گروه سني 19 تا 24 سال است. در كمال تعجب بايد بگوييم دومين رده سني پرمصرف لوازم آرايشي و بهداشتي، گروه سني 15 تا 24 سال است. گروه سني بعدي پرمصرف، گروه سني 15 تا 18 سال است و در كل بايد گفت هر زن ايراني به طور متوسط سالانه 504 هزار تومان از درآمد خانوار را صرف هزينه خريد كالاها و خدمات آرايشي و بهداشتي مي‌كند. همچنين افتخار پرمصرف‌ترين محصولات آرايشي در بين تمام شهرهاي ايران هم تعلق مي‌گيرد به شهرهاي قم، تهران و مشهد. اين رتبه‌هاي خيره‌كننده در مصرف مواد شيميايي آرايشي در حالي است كه سهم بالايي از اين كالاها قاچاق هستند و بدون هيچ‌گونه نظارت كيفي در بازارها به فروش مي‌رسند.
نياز به زيباتر ديده شدن در بازار چشم و هم‌چشمي
بر اساس آمار سال 93 تعداد 17 ميليون زن ايراني در يك سال 10 تريليون و 200 ميليارد تومان براي خريد لوازم آرايشي هزينه مي‌كنند اين در حالي است كه بين 80 تا 90 درصد بازارهاي لوازم آرايشي ايران در اختيار چين، تركيه و تايلند قرار گرفته است. كشورهايي كه هر ساله ميليون‌ها دلار از صادرات لوازم آرايشي بهداشتي به ايران سود مي‌برند. اين درحالي است كه آلماني‌ها تنها 5/1 درصد و فرانسوي‌ها و انگليسي‌ها نيز 7/1درصد از درآمد سالانه‌شان را براي خريد لوازم آرايش هزينه مي‌كنند. در واقع زنان ايراني حدود 3 برابر بيشتر از زنان اروپايي براي آرايش كردن خود هزينه مي‌كنند و اين ارقام فقط حكايت از اين دارد كه نياز به زيباتر ديده شدن در بازار چشم و هم‌چشمي داغ و استفاده از لوازم بي‌كيفيت آرايشي از نان شب هم واجب‌تر شده است.
با ديدن چهره‌هاي نقاشي شده در جامعه و نيز گردش مالي بازار لوازم آرايشي، مي‌توان نتيجه گرفت خريد و مصرف اين محصولات سهم قابل توجهي در سبد هزينه خانوار دارد، به ويژه وقتي دختران نوجوان گرايش بيشتري به استفاده از مواد آرايشي دارند كه جاي بررسي دارد. يكي از دلايل جابه‌جايي نيازهاي اصلي مردم از غذا، آرامش و تفريح به آرايش و مد و زيبايي، فقر فرهنگي است. در سبد هزينه‌هاي خانوار امروزي اقلام فرهنگي جايگاهي ندارند. وقتي آمار كتابخواني و تفريحات فرهنگي در جامعه پايين است اما خريد محصولات آرايشي از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است اين بدين معني است كه ايراني‌ها بيشتر از آنكه براي امور فرهنگي و تفريحشان هزينه كنند براي زيبايي و خريد محصولات آرايشي خود هزينه مي‌كنند. در نتيجه در جامعه شاهد صورت‌هاي نقاشي شده مصنوعي دختراني هستيم كه بدون اين رنگ و لعاب قطعاً از زيبايي يك دختر شرقي برخوردارند و در واقع ماسكي غيرواقعي به چهره خود مي‌زنند. اين روزها يافتن چهره‌هاي اصيل و دست نخورده ايراني ناياب شده است!
برخي افراد نيز به دليل مشكلاتي از قبيل كمبود اعتماد به نفس، اختلال‌هاي شخصيتي، با توسل به سازوكارهاي جبراني مثل آرايش و جراحي در پي جبران آن هستند. اين افراد فقط به آرايش و زيبا كردن خود فكر مي‌كنند و زماني كه آرايش ندارند، انگار هويت‌شان زير صفر است و از ظاهر خود ناخرسندند. پس به صورت افراطي آرايش كرده و سعي مي‌كنند خود را زيبا جلوه دهند.
معضل چشم و هم‌چشمي هم يكي ديگر از دلايل بالا بودن رقم استفاده از لوازم آرايشي در ايران است. امروزه استفاده از برندهاي معروف لوازم آرايشي در بين زنان و دختران نوجوان جامعه به نماد باكلاسي و تجدد تبديل شده است. محصولاتي كه از كيفيت درجه پايين، برندهاي اصلي يا همان محصولات تقلبي چيني هستند كه قطعاً آسيب‌هاي بسياري نيز براي مصرف‌كننده به همراه دارد و اين در حالي است كه در كشورهاي اروپايي ساده بودن، بدون هيچ‌گونه آرايش و بزك دوزكي نشانه باكلاسي و فرهنگ بالاست.
در كشورهاي توسعه‌يافته غربي تمايل به آرايش زياد مخصوص زنان سن بالاست كه طراوت و شادابي پوست خود را از دست داده‌اند، اما در كشور ما دختران نوجوان و جوان بر اثر استفاده بيش از حد از محصولات بي‌كيفيت آرايشي، شادابي و طراوت پوست خود را قبل از رسيدن به سنين ميانسالي از دست مي‌دهند. همه اين موارد نشان‌دهنده اين است كه در ساختاري فرهنگي كشور مشكلاتي وجود دارد. مشكلي كه اگر براي آن چاره‌انديشي نشود چه بسا مي‌تواند به بحراني براي سلامت و هنجارهاي جامعه ما تبديل شود.