سلامت نیوز:«جنگ آب»، «بحران آب»، «ورشکستگی آبی»، «بحران خشک‌سالی»، «بحران مدیریت منابع آب» یا هر اسم و عنوان دیگری مهم نیست. مهم این است که موضوع آب مدت‌هاست به یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات روز چهار گوشه کشور تبدیل شده است.
به گزارش سلامت نیوز، شرق نوشت: جدیدترین اتفاق مرتبط در این حوزه، دعوای لفظی و نسبتا شدید نمایندگان استان خوزستان با عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیطزیست، در شهر اهواز بود که روز گذشته فیلم دودقیقه‌ای آن منتشر شد و میلیون‌هابار در شبکه‌های اجتماعی دیده شد؛ دعوایی که فارغ از جزئیات و نوع واکنش طرفین، موضوع اصلی‌اش تأکیدی بر اهمیت مسئله مدیریت منابع آبی کشور بود. ماجرا از این قرار بود که یکی از نمایندگان خوزستان نسبت به موافقت رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با پروژه‌های انتقال آب از سرشاخه‌های رودخانه‌های منتهی به استان به‌شدت گله‌مند بود و این شکایت خود را هم به‌تندی با عیسی کلانتری که همراه با معاون‌اول رئیس‌جمهور در جلسه شورای اداری استان خوزستان حاضر شده بود، بیان کرد. در اولین فیلمی که از این مشاجره منتشر شد، قاسم ساعدی، نماینده دشت آزادگان و هویزه، خطاب به کلانتری می‌گوید: «بی‌خود می‌کنی برای خودت تصمیم می‌گیری...»، کلانتری هم که روی صندلی خود نشسته است، رو به او می‌گوید: «شما فکر می‌کنید من خانم ابتکار هستم؟»
ساعدی هم در واکنش می‌گوید: صد رحمت به پدر خانم ابتکار، شما به پای خانم ابتکار هم نمی‌رسی، شما ارزش خانم ابتکار را داری با این تصمیم‌گیری‌هات؟» در این بین تعدادی از حاضران مشغول میانجی‌گری و دعوت نماینده دشت آزادگان به آرامش هستند. کلانتری هم در واکنش می‌گوید: «به تو هیچ ربطی ندارد». ساعدی هم در ادامه به کلانتری می‌گوید: «با اقدامات محرمانه پشت‌پرده می‌خواهید پنج میلیون انسان را در خوزستان خفه کنید؟» کمی بعد کلانتری هم در واکنش می‌گوید: «اینجا لات‌خانه است». بعد از این، تعدادی دیگر از نمایندگان خوزستان؛ مثل هدایت‌الله خادمی، نماینده مردم ایذه، عباس پاپی‌زاده، نماینده دزفول و حجت‌الاسلام مجید ناصری‌نژاد، نماینده مردم شادگان، روبه‌روی عیسی کلانتری که همچنان روی صندلی خود نشسته است می‌آیند و از نامه موافقت او با انتقال آب و پروژه‌های مختلف انتقال آب؛ مثل تونل‌های بهشت‌آباد و... انتقاد می‌کنند. در بخشی از ماجرا، نماینده دزفول کلانتری را دعوت می‌کند که از روی صندلی‌اش بلند شود و رودررو با بقیه حرف بزند، اما کلانتری همچنان نشسته است و پاسخ بقیه را می‌دهد. کلانتری حتی در بخشی از صحبت خود در جواب به نماینده شادگان می‌گوید: «خوزستان مشکل آب ندارد» که این گفته او به نظر تأییدی بر متن نامه منتشرشده از اوست که عامل اصلی این مشاجره بوده است.
انتشار این فیلم در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها موج تندی از واکنش‌ها را به دنبال داشت.
اگرچه در فیلم اولی که از این مشاجره تند منتشر شد، نماینده دشت آزادگان به کلانتری می‌گوید: «بی‌خود می‌کنی برای خودت تصمیم می‌گیری»، اما نوع واکنش رئیس محیط زیست به او باعث شد بیشتر انتقادات متوجه خودش و نوع واکنشش شود. بسیاری اشاره او به معصومه ابتکار را توهینی جنسیتی برشمردند و این بخش از گفته‌اش خطاب به نماینده مردم را که گفت «به تو هیچ ربطی ندارد» شدیدا نقد کردند. پس از آن نیز ادامه این مشاجره شدید به رسانه‌ها کشیده شد و نمایندگان خوزستان خواستار عزل عیسی کلانتری از سمت خود شدند. موضوع و محور اصلی مشاجره نیز دسترسی نمایندگان به نامه‌ای با مهر محرمانه بود که آن‌طور که رسانه‌هایی مثل فارس و تابناک خبر داده‌اند، در آن رئیس سازمان محیطزیست کشور خطاب به رئیس‌جمهور نوشته است: «هم‌اکنون در استان خوزستان مازاد مصرف آب وجود دارد و در صورت صرفه‌جویی می‌توان منابع لازم برای انتقال بین‌حوضه‌ای را فراهم کرد.»
کلانتری در این نامه ادعا کرده است، مطالعات کارشناسان این سازمان نشان می‌دهد دلیل اصلی بحران آب خوزستان، مصرف بی‌رویه آب در بخش‌هایی مثل کشاورزی و صنعت است که با مدیریت صحیح این منابع می‌توان علاوه‌بر احیای محیط زیست خوزستان، با این منابع آب مشکل دیگر حوضه‌های آبریز کشور را نیز حل کرد.
عباس پاپی‌زاده، رئیس مجمع نمایندگان خوزستان، دراین‌باره در واکنشی گفت: «تاکنون خیالمان راحت بود که سازمان محیط زیست حداقل مباحث کار‌شناسی خود را رعایت می‌کند و اجازه فعالیت در حوزه انتقال آب را نخواهد داد. ما چند روز قبل نامه محرمانه‌ای از کلانتری خطاب به معاون اول رئیس‌جمهور مبنی‌بر وجود آب مازاد در خوزستان مشاهده کردیم. در این نامه اجازه اقدام برای انتقال آب بین‌حوضه‌ای صادر شده بود که این خطرناک‌ترین مکاتبه سال‌های گذشته در زمینه انتقال آب است».
جواد کاظم‌نسب‌الباجی، نماینده اهواز، در مجلس در حاشیه جلسه شورای اداری خوزستان در جمع خبرنگاران هم اظهار کرد: «به دلیل عملکرد بسیار ضعیف و ناشیانه رئیس سازمان حفاظت محیطزیست درخصوص ارسال نامه محرمانه به‌منظور انتقال آب از سرشاخه‌های کارون، اعتراض خود را با ترک جلسه شورای اداری استان اعلام کردیم.» وی با تأکید بر اینکه رئیس سازمان حفاظت محیطزیست کشور توجهی به وضعیت ریزگردها در استان خوزستان و خشک‌شدن تالاب‌ها و نخلستان‌های این استان ندارد، ابراز داشته است: آقای کلانتری به‌جای انجام وظیفه اصلی خود، اعلام کرده که در خوزستان آب به‌اندازه کافی وجود دارد و می‌توان نسبت به انتقال آن اقدام کرد.
ناصری‌نژاد، نماینده مردم شادگان، هم درباره مشاجرات دیروز تصریح کرده است: «بیان این حرف از سوی معاون رئیس‌جمهور خطرناک است. از رئیس‌جمهور می‌خواهیم که به سرعت به این موضوع عکس‌العمل نشان بدهد و کلانتری را عزل کند و بر زخمی که بر دل پردرد خوزستانی‌ها زده مرهم بگذارد و اجازه ندهد این قضیه ادامه پیدا کند. در استان خوزستان واقعا در زمینه آب در مضیقه هستیم و بحث انتقال آب خط قرمز خوزستان است. کلانتری در نامه خود به‌طور کلی گفته خوزستان آب مازاد دارد و انتقال آب از خوزستان مشکلی ندارد؛ پس این انتقال برای صنعت، کشاورزی، شرب و... است». ناصری‌نژاد در ادامه گفته بود: «ما به اندازه توان خود در حال ایستادگی، حرف‌زدن، مکاتبه، دعوا و پیگیری موضوع هستیم».
تعدادی دیگر از نمایندگان استان خوزستان نیز به این موضوع واکنش نشان داده‌اند. این در حالی است که در آن سوی این میدان، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست یا روابط‌عمومی سازمان تحت امرش، هیچ واکنشي به این موضوع نشان نداده‌اند.
واکنش نشان‌ندادن سازمان تخصصی حفاظت محیط زیست که در حقیقت باید اصلی‌ترین محافظ وضعیت محیط زیستی کشور باشد، به چه معناست؟ باید دید آیا در روزهای آینده رئیس یا معاونان و کارشناسان این سازمان به این موضوع واکنشی نشان خواهند داد؟ موضوع انتقال آب مدت‌هاست در کشور به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات تبدیل شده و بارها مردم استان‌های خوزستان و چهارمحال‌وبختیاری در اعتراض به پروژه‌هایی از این دست، تجمع‌های اعتراضی برگزار کرده‌اند. تا پیش از این، مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست و به‌ویژه رئیس سابق این سازمان، هر بار به صورت علنی دراین‌باره اظهارنظر می‌کردند، با تأکید از مخالفت خود با هرگونه پروژه انتقال آب مگر به شرط تأمین آب شرب سخن می‌گفتند؛ اما به نظر با تغییر در رأس این سازمان، رویکردها به این موضوع عوض شده است. در این شرایط کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه آب در رابطه با موضوعی مثل انتقال آب چه نظری دارند؟ من پیش از این با دو چهره دانشگاهی و شناخته‌شده ایران در جهان که در همین حوزه در تعدادی از معتبرترین دانشگاه‌های جهان تحصیل و تدریس کرده‌اند، مصاحبه کرده‌ام و نظرشان را دراین‌باره جویا شدم. «امیر آقاکوچک»، دانشیار دانشگاه کالیفرنیا در ایرواین که چندی پیش جایزه علوم هیدرولوژیک (آب) محققان جوان اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا را به دست آورد، در گفت‌وگو با «شرق» در پاسخ به این سؤال که موضوعاتی مانند انتقال آب بین‌حوضه‌ای تا چه اندازه راهکارهایی به‌صرفه، اقتصادی و معقول برای تأمین آب مورد نیاز در ابعاد بزرگ هستند، این‌طور گفت: «تجربه بین‌المللی نشان داده است که انتقال آب بین‌حوضه‌ای مشکل منابع آب را در درازمدت حل نمی‌کند. ممکن است در کوتاه‌مدت مشکل منابع آب را حل کند؛ ولی در درازمدت اغلب مشوقی برای مصرف بیشتر و توسعه بیشتر می‌شود».
به‌جز او مشابه همین سؤال را پیش‌تر در مصاحبه‌ای با کاوه مدنی، استاد سابق دانشگاه امپریال‌کالج لندن که حالا خود با حکم کلانتری معاون سازمان محیط زیست شده است، پرسیده بودم. این بخشی از پاسخ او دراین‌باره است: «راه‌حل مشکلات ما لزوما راه‌حل‌های سازه‌ای نیستند و گاهی وقت‌ها با یک تغییر قانونی یا فرهنگی و احساسی می‌توانید به چیزهایی دست پیدا بکنید که نتایجی بسیار بهتر از سازه‌های بسیار بزرگ بر جای می‌گذارند، همان‌طوری‌که ما در گذشته یک‌سری از بهترین سیستم‌های منابع آب سنتی را در ایران داشتیم.»
مدني در ادامه افزوده بود: «حالا مدتي‌است سد را بد کرده‌ایم و داریم می‌رویم سراغ انتقال آب؛ می‌گوییم حالا که سد بد است پس برویم سمت انتقال آب. درحالی‌که اصل این منطق غلط است، چنین چیزی از نظر اقتصادی توجیه ندارد و از نظر محیط زیستی هم از اساس اشتباه است. اینکه در فلان‌جا و بهمان‌جا از انتقال آب و آب‌شیرین‌کن و... استفاده می‌شود، دلیل نمی‌شود ما هم استفاده کنیم. ما در خاورمیانه از لحاظ سرانه آب دومین کشور هستیم و نباید خودمان را با کشورهایی مقایسه کنیم که محیط زیست برای آنها مهم نیست و دارند آتش می‌زنند به پول و سرزمین خودشان. ما برای چه باید آن مسیر را برویم. ما تا زمانی که فکر می‌کنیم با ساختن سازه و با استفاده از تکنولوژی و راه‌حل‌های مهندسی، می‌توانیم کنترل طبیعت را در دست بگیریم و طبیعت را برده خودمان بکنیم و آن را به سلطه دربیاوریم، در مسیر اشتباه هستیم. تجربه ثابت کرده است ما باید با طبیعت سازگاری داشته باشیم و خودمان را جزئی از طبیعت و نه رئیس و فرمانده آن ببینیم».
نظراتی تخصصی و این‌چنینی در مخالفت با پروژه‌های انتقال آب و دستکاری عظیم در چرخه طبیعت می‌تواند برای حل معضلات و اختلافات بزرگی از این دست راهگشا باشد که محل مشاجره شدید نمایندگان یک استان با رئیس سازمان محیطزیست شده است. باید دید آیا کسانی مثل مدنی که حالا خود مشاور و معاون کلانتری شده‌اند، می‌توانند این نظرات تخصصی را به او و دیگر مدیران بلندپایه دولتی بقبولانند؟