فهیمه ملک محمدی: استان آذربایجان شرقی از زمان‌های دور تا امروز همواره از مهم‌ترین مبادی صادرات و واردات کالای کشور بوده؛ به طوری که براساس آمار رسمی در ۸ ماه امسال بیش از یک‌میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار کالا از این استان به مقصد بیش از ۱۰۰ کشور جهان صادر شده است.
رفع موانع و محدودیت‌های قانونی سر راه صادرات، همگرایی و هم‌افزایی رویکردها و تدوین ضوابط و سازوکارهای اداری سازمان‌های اجرایی در راستای تحقق سیاست‌ها و برنامه‌های کلان کشور از جمله مباحثی است که در توسعه صادرات از طریق افزایش تولید و رونق اشتغال موثر است. مسئولان حوزه صادرات آذربایجان شرقی معتقدند ایجاد دفاتر خدمات پس از فروش شرکت‌ها و تولیدکنندگان بزرگ در کشورهای هدف، تدبیر و برنامه‌ریزی برای حمایت لازم و کافی سفارتخانه‌ها از تاجران و بازرگانان در کشورهای هدف صادراتی کالاهای غیرنفتی و تدبیر و طراحی بسته‌های حمایتی امور مالیاتی و گمرکی برای زمان‌های خاص به‌ویژه تحریم از جمله راهکارهای تحرک بخشیدن بیشتر به بخش صادرات استان است. همچنین برنامه‌ریزی و طراحی بسته‌های حمایتی از تشکیل کنسرسیوم‌ها و هلدینگ با نشان تجاری مشترک صادراتی برای کالاهای مزیت‌دار صادراتی استان، پرداخت مشوق‌ها و حمایت‌های صادراتی در قالب کسر از مالیات و شیوه‌های دیگر و تلاش دولت برای تثبیت نرخ ارز با هدف کاهش نرخ تمام شده کالاهای صادراتی از دیگر راهکارهای توسعه صادرات غیرنفتی آذربایجان شرقی به شمار می‌رود. کارشناسان معتقدند، بسترسازی به‌منظور مشارکت تاجران و بازرگانان و شرکت‌های خدمات فنی مهندسی استان در بازسازی سوریه ازسوی وزارت امور خارجه و سازمان توسعه تجارت ایران، اصلاح و بازنگری تعرفه‌های ترجیحی کالاهای صادراتی غیرنفتی با کشورهای هدف، تقویت بسترهای لازم برای استفاده تاجران و بازرگانان از تجارت الکترونیک و رفع موانع مربوط به تبادلات مالی نیز می‌تواند در افزایش صادرات غیرنفتی استان مفید باشد.
جایگاه مطلوب در صادرات غیرنفتی
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان آذربایجان شرقی گفت: استان آذربایجان شرقی هر سال در زمینه صادرات غیرنفتی جزو استان‌های برتر کشور به‌شمار می‌رود و با رقم بسیار خوبی که در این بخش به‌دست آورده به جایگاه مطلوبی دست پیدا کرده است.
صمد حسن‌زاده در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در سال‌های گذشته برخی مشکلات و مسائل بازدارنده برای تمام واحدهای تولیدی به‌ویژه در حوزه صادرات به‌وجود آمد و هیچ‌گونه حمایتی از صادرکنندگان برای حضور در بازارهای جهانی و بازارهایی که می‌تواند برای صادرات آذربایجان شرقی مهم باشد انجام نشده است.
او ادامه داد: اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری در سال ۹۵ یک بسته حمایتی تصویب کرد اما شرایطی ایجاد شده که واحدها نمی‌توانند به این بسته دسترسی داشته باشند؛ در ضمن رقمی در شأن یک صادرکننده وجود ندارد که بتوانیم به آنها کمک کنیم.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان آذربایجان شرقی تاکید کرد: این استان در ۸ماه امسال حدود ۲۲درصد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش صادرات داشته و باتوجه به اینکه زمان نرخ ارز تفاوت کرده، این عدد براساس شاخص‌های رسمی کشور اعلام شده و معتقدم جایگاه استان ما بسیار مطلوب است و می‌تواند بیشتر از این صادرات داشته باشد؛ فقط تا حدودی نیاز به اصلاح سیاست‌های کلی و تعامل سیاسی با دیگر کشورهای خارجی داریم.
همکاری ایتالیا، آلمان و لهستان در منطقه آزاد ارس
حسن‌زاده اظهار کرد: امسال ۵ واحد تولیدی ملی که صادرات بسیار خوبی در صنایع غذایی داشتند از استان آذربایجان شرقی بودند که صادرات بزرگی به کل کشورهای دنیا داشتند. وی با اشاره به اینکه امسال چندین هیات تجاری از کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، آلمان و لهستان به تبریز سفر کردند، تصریح کرد: این هیات‌ها پیشنهادهای همکاری خوبی ارائه کردند که به‌طور مشارکتی در استان به‌ویژه در منطقه آزاد ارس سرمایه‌گذاری کنند و تولیدات آنها کالای صادرات محور باشد.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان آذربایجان شرقی اضافه کرد: باتوجه به نرخ تمام شده پایین‌تر این محصولات در ایران نسبت به کشورهای اروپایی و به‌دلیل وجود صنایع قطعه‌سازی خودرو، صنایع پتروشیمی و صنایع داروسازی و اینکه آذربایجان شرقی قطب بزرگ این صنایع در کشور به‌شمار می‌رود هیات‌های تجاری علاقه‌مند هستند همکاری‌هایی در این زمینه‌ها داشته باشند، اما تحریم و نداشتن ارتباط سیاسی با کشورهای خارجی و اینکه نمی‌توانیم مبادلات پولی را از طریق بانک‌ها انجام دهیم، مشکلاتی را ایجاد کرده است. امیدواریم این مشکلات برطرف شود و استان آذربایجان شرقی بتواند سهم واقعی خود را از صادرات و تجارت جهانی اعلام کند.
حسن‌زاده خاطرنشان کرد: از عمده کالاهای صادراتی استان در ۸ ماه امسال می‌توان از صنایع غذایی، خشکبار، پتروشیمی، قیر، قطعات خودرو، دارو، پلاستیک، فرش، شیرینی و شکلات، تراکتور، کشمش و شیشه نام برد، همچنین در حوزه صادرات خدمات فنی‌مهندسی هم اقدام‌های بزرگی انجام شده است.
صادرات به بیش از ۱۰۰کشور
رئیس اداره برنامه‌ریزی، آمار و اطلاعات سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان‌شرقی گفت: براساس برش استانی اقتصاد مقاومتی استان آذربایجان شرقی در راستای رقابت‌پذیری و افزایش صادرات غیرنفتی ۱۳۰ واحد تولیدی صادراتی، هدف‌گذاری شد صادرات استان امسال افزایش ۳۵۳ میلیون دلاری داشته باشد. خوشبختانه در ۸ ماه امسال حدود ۱/۳ میلیارد دلار از محصولات تولیدی استان از طریق تمام گمرکات ایران به بیش از ۱۰۰ کشور صادر شده که از لحاظ ارزشی حدود ۲۲درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است.
آرش نگاهبانی در گفت‌وگو با صمت افزود: بیشترین رشد صادرات غیرنفتی استان مربوط به محصولات شیمیایی و پتروشیمی بوده که شرکت پتروشیمی تبریز باوجود محدودیت صادرات به کشورهایی از جمله کره‌جنوبی، چین، فرانسه و سایر کشورها محصولات جدید پتروشیمی را صادر کرده است.
قدردانی از ۵ واحد صادراتی
وی ادامه داد: رشد بعدی مربوط به صادرات از منطقه آزاد ارس است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود دو برابر شده و باتوجه به برنامه‌های پیش‌بینی شده در ستاد اقتصاد مقاومتی به نظر می‌رسد هدف افزایش ۳۵۳میلیون دلار صادرات استان نسبت به سال گذشته تحقق یافته است.
رئیس اداره برنامه‌ریزی، آمار و اطلاعات سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان‌شرقی تصریح کرد: امسال ۵واحد صادراتی استان به‌عنوان صادرکننده ملی کشور مورد قدردانی معاون اول رئیس‌جمهوری و سایر مسئولان قرار گرفتند.
صادرات محصولات کشاورزی
نگاهبانی با اشاره به اینکه صادرات محصولات کشاورزی استان نسبت به سال گذشته تغییری نداشته، اظهار کرد: استان آذربایجان شرقی در ۸ ماه سال حدود ۱۵۰میلیون دلار صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای سی‌آی‌اس، آلمان و ایتالیا داشته است. همچنین استان ما از سوی سازمان توسعه تجارت به‌عنوان استان معین در میز کشورهای هدف مانند ارمنستان، روسیه، ترکیه، عراق، جمهوری آذربایجان، لهستان، سوریه و آلمان تعیین شده است.از نگاه کارشناسان، آذربایجان شرقی در شمال غرب کشورمان با گمرک‌های تبریز، جلفا، نوردوز، بناب و مراغه در عرصه صادرات و واردات کالا فعال است. داشتن ظرفیت‌های تولیدی و صنعتی بالا در سایه فعالیت واحدهای تولیدی، داشتن مرز مشترک با جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان از جمله مزیت‌های نسبی استان در حوزه صادرات است. تقویت و اهتمام ویژه برای برگزاری دوره‌های آموزشی تجاری برای بازرگانان و آموزش کارشناسان مرتبط در امر تجارت خارجی در بخش خصوصی و دولتی، رفع موانع ورود موقت مواد اولیه و محصولات کشاورزی در راستای تقویت تولید و اشتغالزایی با صادرات مجدد ازسوی گمرک استان و برقراری نمایندگی صندوق ضمانت صادرات ایران در استان و صدور ضمانت نامه صادرات بدون نیاز به مراجعه حضوری صادرکنندگان به تهران در راستای تمرکززدایی می‌تواند زمینه‌ساز جهش در تولید وصادرات آذربایجان شرقی باشد.