اگرچه آمریکا در دوران دونالد ترامپ از عمل به بخش عمده‌ای از تعهداتش سرباز زده است، اما ایران پیوسته به تعهداتش عمل کرده است. از این رو در دهمین نشست مشترک برجام که امروز با حضور نماینده‌های اعضای توافق هسته‌ای در وین برگزار می‌شود، بدیهی است که ‌ایران عهدشکنی و نقض برجام آمریکا را مطرح می‌کند. در مقابل اگر اعضای توافق هسته‌ای اظهارات ایران را مبنی برعدم‌ پایبندی آمریکا به برجام بپذیرند، در این صورت تعهدات آمریکا را به ‌این کشور گوشزد خواهند کرد و دلایل بدعهدی واشنگتن را جویا خواهند شد، زیرا مصوبات برجام برگرفته از تصمیمات شورای امنیت است.
به همین دلیل همه کشورها ملزمند که به مصوبات شورای امنیت پایبند باشند، اما در این میان آمریکا بنا به بهانه‌هایی از عمل به تعهدات خویش خودداری کرده است؛ به همین دلیل در این نشست مانند نشست کمیسیون مشترک هشتم و نهم از آمریکا خواسته می‌شود که به تعهداتش عمل کند.
با این همه خروجی دهمین نشست کمیسیون مشترک برجام به مواضع اروپا در قبال برجام و فشار آنها به آمریکا برای عمل به تعهداتش و نیز طرح پیش روی آمریکا در قبال ایران برای عدم ‌عمل به تعهداتش بستگی دارد. به هر روی آنچه می‌تواند آینده و منافع ایران را در برجام تضمین کند، مواضع انتقادی و فشار اروپا بر آمریکا است. حتی این احتمال وجود دارد که برخی از اعضای توافق در قبال نقض برجام و بدعهدی آمریکا سکوت کرده، یا برخی نیز در مقابل با آمریکا همسو شوند.
این درحالی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبندی ایران به تعهداتش در برجام را مورد تایید قرار داده است؛ از این رو بازهم انگشت اتهام و انتقاد متوجه آمریکا است. در این صورت اگر سایر کشورهای عضو توافق هسته‌ای به‌عنوان اعضای شورای امنیت موضع نسبتا همسویی با نظرات ایران داشته باشند، احتمالا خروجی دهمین نشست کمیسیون برجام به‌سود ایران و سایر اعضای توافق خواهد بود.
به هر روی مساله مهم این است که سایر کشورهای عضو توافق هسته‌ای که در برجام حضور موثر داشتند، در قبال آمریکا چه موضعی اتخاذ خواهند کرد. از سوی دیگر، کشورهایی هم نسبت به نقض برجام از سوی واشنگتن و دخالت آمریکا در منطقه کجدارومریز رفتار می‌کنند و همچنین با توجه به مواضع اخیر اروپا نسبت به ادعاهای آمریکا مبنی بر توان موشکی ایران و دخالت تهران در مسائل منطقه تا حدی با ایالات متحده همسو هستند.
به‌طور نمونه رئیس‌جمهوری فرانسه طی ماه‌های اخیر نسبت به ادعاهای ترامپ در رابطه با برد موشکی ایران موضع همسویی با کاخ سفید نشان داد. قبل از این هم آمریکا، انگلیس و فرانسه به‌طور مشترک اعلامیه‌ای منتشر کردند، با این ادعا که مساله سیستم موشکی ایران در خور بررسی سازمان ملل است.
بنابراین مطلب فوق نشان می‌دهد که تقریبا برخی از اعضای توافق در برخی مسائل با آمریکا همسو هستند. از این رو نتیجه نشست کمیسیون مشترک برجام بستگی به‌ این مهم دارد که موضوع و مباحث آن صرفا در چارچوب برجام باشد، یا مساله دیگری را نیز به برجام مرتبط کنند.
اگر طرفین بر اساس حسن‌نیت رفتار کنند و همان‌طور که از سوی اتحادیه اروپا و ایران اعلام شد، محورهای این نشست، بحث‌های مربوط به هسته‌ای و تعهدات ایران، همکاری‌هایی که میان دو طرف صورت می‌گیرد و رفع تحریم‌ها و مشکلات موجود باشد، بدیهی است باید تا حدی انتظار حل مشکلات موجود و روند اجرای مطلوب برجام را داشت. اما اگر طرف‌های مقابل بر آن هستند تا حدودی نظرات آمریکا را هم در این نشست در نظر بگیرند، در نهایت شاید نتیجه دهمین نشست کمیسیون مشترک برجام تنها به یک توصیه ملایم به آمریکا بینجامد.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل
این یادداشت در روزنامه امروز - چهارشنبه - آرمان منتشر شده است.