صاحب‌خبر - مصوبه ای برای بازگشت «سپنتا» ها
معصومه معظمی
نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز گذشته با تصویب ماده‌ای از طرح دوفوریتی مربوط به عضویت پیروان ادیان الهی در شوراهای شهر و روستا، باز هم بر لازم‌الاجرا بودن این طرح در دوره فعلی تاکید کردند. به این ترتیب امکان عضویت سپنتا نیکنام در شورای شهر یزد فراهم شده است و این دومین بار است که نمایندگان مجلس بر احقاق حق قانونی و شهروندی اقلیت‌های مذهبی تاکید می‌کنند.
پیش از این دبیر شورای نگهبان طی ابلاغیه‌ای که در تاریخ 26 فروردین 96 در روزنامه رسمی و رسانه‌ها منتشر کرد با استناد به اظهارات امام خمینی (ره) بنیانگذار انقلاب در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۵۸ مبنی بر خلاف موازین شرع دانستن عضویت افراد غیرمسلمان در شوراهای شهر و روستا تاکید کرده و خواستار جلوگیری از تایید صلاحیت کاندیداهای اقلیت‌های دینی در انتخابات شوراهای شهر و روستا شد. ابلاغیه‌ای که پس از شکایت یکی از نامزدهای بازنده انتخاباتی شورای شهر یزد باعث صدور حکم تعلیق عضویت سپنتا نیکنام از حضور در شورای این شهر به واسطه رای دیوان عدالت اداری آن شهر شد. مسئله‌ای که برای مدت‌ها به میدان مناقشه و چالش بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان بدل شد. روز گذشته نمایندگان مجلس پس از رد نظر شورای نگهبان درباره امکان عضویت اقلیت‌های مذهبی در شوراهای شهر و روستا، برای دومین بار تصمیم گرفتند با رای بالایی موضع خود را نسبت به این مسئله اعلام کنند. نمایندگان ملت در جریان بررسی جزئیات طرح اصلاح عضویت پیروان ادیان الهی در شوراها، ماده ۴ این طرح را به تصویب رساندند تا نشان دهند به موضوعات مربوط به اقلیت‌های مذهبی و حق و حقوق شهروندی آنها حساس هستند و این حق را همانطور که در قانون اساسی به آن اشاره شده است برای آنها قائلند.
مصوبه ای که پس از تایید لازم الاجراست
براساس ماده ۴ طرح اصلاح قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران، این قانون از زمان برگزاری دوره پنجم انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا لازم‌الاجرا خواهد بود. در این راستا اسفندیار اختیاری، نماینده زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی به «ابتکار» گفت: «معتقدم هنوز هم این امکان وجود دارد که شورای نگهبان این طرح را تایید کند چرا که این مدت تعداد استدلال‌ها و موارد جدید مطرح شده است و این موضوع توسط حقوقدان‌ها و مراجع‌عظام قابل بررسی است و تاکنون موارد زیادی در این باره مطرح شده است.» او با اشاره به اینکه این موضوع 20 سال پیش مصوبه شورای نگهبان را داشته است، خاطرنشان کرد: «اطمینان دارم اگر اعضای محترم شورای نگهبان با نگاه دیگری قضیه را بررسی کنند این مصوبه به تایید نظرشان می رسد.» اختیاری در گفت‌وگو با «ابتکار» همچنین تصریح کرد: « در انتخابات حقی حذف شده است و آنچه در این قانون آمده از ابتدا وجود داشته است و باید در شورای شهر پنجم هم اعمال شود.» قاسم میرزایی نکو، نماینده تهران و عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور نیز در این باره به «ابتکار» گفت: «رای قاطعی که نمایندگان در هر مرحله به امکان مشارکت و نامزدی اقلیت‌های مذهبی در انتخابات شورای شهر و روستا دادند، نشان می‌دهد این موضوع برای نمایندگان از اهمیت بالایی برخوردار است و امیدواریم در این مرحله شورای نگهبان حساسیت مجلس را نسبت به این موضوع درک کند و دست از لجاجت و مخالفت با این موضوع بردارد.» او همچنین خاطرنشان کرد: «البته این مصوبه مواد دیگری هم دارد و قطعا شورای نگهبان با مواد دیگر آن مخالفت نخواهد داشت و حساسیت آن روی این ماده حضور اقلیت‌های مذهبی است که امیدوارم این حساسیت با وجود توضیحات و اعلام نظرات مختلف در این باره برطرف شده باشد.» اختیاری در پاسخ به این پرسش که به نظرتان چقدر احتمال دارد این مصوبه به تایید شورای نگهبان برسد، توضیح داد: «طبق روال این مصوبه به شورای نگهبان می‌رود و این شورا در مورد آن اعلام نظر خواهد کرد. در صورتیکه مصوبه مجلس از سوی شورای نگهبان تایید نشود، نظر شورا در کمیسیون و صحن مجلس مورد بررسی قرار می‌گیرد و با پافشاری مجلس روی نظر خود، مصوبه به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع خواهد شد.» او در ادامه گفت: «اگر احیانا شورای نگهبان نظراتی داشته باشد که مجلس نتواند آن را تامین کند این موضوع از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین تکلیف خواهد شد.»
این مصوبه عطف به ماسبق می‌شود
گفتنی است در ماده یک این طرح دوفوریتی که به تصویب نمایندگان رسید؛ اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی امکان نامزدی در انتخابات شوراها را دارند. نادرقاضی پور، نماینده ارومیه در مجلس پیش از تصویب این ماده از طرح مذکور در صحن علنی، طی تذکری برای مخالفت با آن گفت: «با این نحو قانون‌نویسی قانون عطف به ماسبق می‌شود؛ در حالی که نباید به این شکل قانون‌گذاری شود.» ولی با تایید نمایندگان و به‌موجب مصوبه مجلس شورای اسلامی درخصوص لازم‌الاجرا بودن این طرح، قانون عطف به ماسبق شده و عملاً عضویت سپنتا نیکنام در شورای شهر یزد در دوره فعلی نیز بلامانع خواهد بود. نکته ای که اختیاری و میرزایی نکو در گفت‌وگو با «ابتکار» به آن تاکید کردند. بنابراین از آن جایی که این طرح به صورت دوفوریتی و
ضرب الاجل در مجلس شورای اسلامی به تایید نمایندگان رسیده است و جزء طرح‌های اولویت‌دار است، به نظر می‌رسد فرایند بررسی آن در شورای نگهبان و مجمع تشخیص کوتاه‌تر و فوری‌تر از طرح‌های عادی و بدون قید فوریت باشد؛ شاید به این واسطه و در صورت تایید نظر مجلس در مجمع تشخیص مصلحت نظام، سپنتا نیکنام هرچه سریعتر بتواند به محل کار خود در شورای شهر یزد برگردد.
نمایندگان نگرانند این رفتار شورای نگهبان
به روال تبدیل شود
میرزایی نکو در ادامه به سایر مواد این تبصره اشاره کرد و گفت که ماده 2 این تبصره هم مربوط به دبیرخانه دائمی هیات مرکزی نظارت است که به تصویب نمایندگان رسیده است. او در توضیح شکل‌گیری این دبیرخانه گفت: « وقتی انتخابات شوراها برگزار می‌شود تا 4 سال آینده همه چیز خاتمه پیدا می کند در حالی که با شکل‌گیری دبیرخانه همچنان فعال خواهد بود و موارد مربوط به شورا را پیگیری خواهد کرد و سازوکارش هم به زودی مشخص خواهد شد.» او همچنین با تاکید بر دلیل اصرار نمایندگان برای چنین درخواست به حقی درباره اقلیت‌های مذهبی تصریح کرد: «نمایندگان با 175 رای به هر یک از مواد این تبصره و طرح دوفوریتی نشان دادند که بر اجرای این مصوبه و رسمیت شناختن حق اقلیت های مذهبی و حضورشان در شوراها مصمم هستند و یقین دارم در صورتی که بازهم شورای نگهبان این حق را نادیده بگیرد و این مصوبه را به مجلس برگرداند، به همیت و اصرار مثال زدنی، به منظور رفع اختلاف نظر میان مجلس و شورای نگهبان در این باره، این مصوبه را به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع خواهند داد.»
او با تاکید بر اینکه مجمع تشخیص از عقلای جامعه تشکیل شده است به ابتکار گفت: « به تصمیم و نظر مجمع تشخیص در این باره امیدوار و خوشبین هستیم چرا که به نظرم مجمع تشخیص، متشکل از خردمندان کشور و از همه اقشار و تفکرات است و تاکنون نشان داده که نظر مجلس را به خوبی مورد نظر و توجه قرار می دهد و در این مورد هم امیدوار هستیم که نظر مجلس را تامین کند.»
این نماینده اصلاح طلب مجلس همچنین تشریح کرد: «این سبک و سیاق انجام شده 20 سال است که در 4 انتخابات شوراهای گذشته اجرا شده است و قوانین مصوبی درباره حق اقلیت‌های مذهبی در قانون اساسی آمده است. بنابراین وجود چنین حقی نمایندگان را بر این داشت که بالاخره این حق را پابرجا نگه دارند و از آن صیانت کنند.» عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس به دلیل دیگرپافشاری نمایندگان بر اجرای این حق به «ابتکار» گفت: «نمایندگان نگرانند این رفتاری که شورای نگهبان در پیش گرفته است برای موارد دیگر هم روال شود و هرروز شورای نگهبان به نحوی تشخیص دهند که قوانین گذشته برخلاف شرع و قانون است و بخواهد آنها را لغو کند. بنابراین در این صورت با مشکل مواجه خواهند شد.»
با توجه به تصمیم مجلس شورای اسلامی در حمایت از حق اقلیت‌های مذهبی برای امکان حضور و نامزدی در انتخابات شوراهای شهر و روستا برای همان شهر و اظهارنظرهای مختلف شخصیت‌های سیاسی، اجتماعی، مراجع عظام و برخی اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، به نظر می‌رسد شورای نگهبان با مصوبه دوباره مجلس در این باره موافقت کند. چرا که در 4 انتخابات گذشته شورا، این حق برای اقلیت‌های مذهبی طبق قانون اساسی وجود داشته است و نباید به استناد یه تفسیر شخصی تاییدیه 20 سال گذشته خود را نادیده بگیرد و اقلیت‌ها را از داشتن چنین حقی محروم کند. در این صورت با وجود هجمه‌ای که در مجامع بین‌المللی نسبت به عدم رعایت حقوق شهروندی در جمهوری اسلامی وجود دارد، دیگر امکان رد چنین اتهاماتی را نخواهیم داشت و وجهه بین‌المللی جمهوری اسلامی مخدوش خواهد شد. بنابراین بهتر است برای حفظ منافع ملی هم که شده در این باره ملاحظاتی لحاظ شود.∎