روابط محور ارتجاع عربی با رژیم صهیونیستی در سال های اخیر از مرحله پنهان و مخفی عبور کرده و اکنون به مرحله نیمه پنهان و حتی علنی رسیده است. از زمان روی کارآمدن ملک سلمان در عربستان نگاه و رویکرد ریاض نسبت به پرونده فلسطین دچار تغییراتی شد. البته عربستان از سال ها قبل وارد نوعی روابط پنهانی با اسرائیل شده بود اما در دوران ملک سلمان تلاش ها در این مورد افزایش یافت. کشورهای دیگر عربی که عربستان را به عنوان الگوی خود می شناختند در این مسیر نیز با عربستان همراه شدند. در این میان بحرین به دلیل وابستگی بیش از حد به آل سعود بیشترین تاثیرات را پذیرفته است. بنابراین زمانی که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا اقدام به معرفی قدس به عنوان پایتخت فلسطین کرد مشخص بود که در پشت پرده توافقاتی با کشورهای عربی صورت گرفته است.  در این شرایط هیئتی از بحرین تنها سه روز پس از اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل از سوی ترامپ به تل آویو سفر کرده است که مسئله بسیار مهمی است. اما پشت پرده این سفر چیست و چه اهدافی در این سفر دنبال می شود؟

خیانت عربستان به قدس

با توجه به اینکه بحرین در سیاست خارجی و به ویژه مسئله فلسطین دنباله رو عربستان است لازم است ابتدا اقدامات عربستان در مورد پرونده فلسطین بررسی شود. عربستان هیچ گاه به عنوان کشور حامی مقاومت فلسطین شناخته نشده است. طرح صلح عربی که در سال 2002 از طرف عربستان مطرح شد نیز گویای نوع نگاه عربستان به پرونده فلسطین بوده است. در شرایط کنونی نیز مخالفت ظاهری عربستان با اقدام ترامپ در مورد قدس نباید مانع از آن شود که همکاری عربستان با آمریکا در پشت پرده نسبت به فلسطین مغفول بماند. در این ارتباط خبرگزاری رویترز اعلام کرد که دولت عربستان با اعطای یک کمک 100 میلیون دلاری به تشکیلات خودگردان فلسطین تلاش می کند مقامات فلسطینی را متقاعد کند تا با طرح رئیس جمهور آمریکا برای قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، موافقت کنند.[1] همچنین مسؤولان جنبش فتح فاش کردند که فرستاده ویژه رئیس جمهور آمریکا طرح جدیدی را از سوی آمریکا به پادشاه عربستان ارائه داده و وی نیز به نوبه خود و با اعمال فشار از سوی دولت آمریکا برای انجام معامله قرن،‌ این طرح را به رئیس تشکیلات خودگران فلسطین عرضه کرد. از جمله مفاد طرح آمریکایی این است که تشکیلات خودگردان در ازای قبول تشکیل دو دولت، به تعویق افتادن بررسی مساله قدس و عادی سازی کامل روابط اعراب با اسرائیل کمک‌های مالی سخاوتمندانه‌ای دریافت کند.

روزنامه انگلیسی تایمز نیز نوشت که محمود عباس رئیس تشکیلات فلسطین زمانی که به دعوت عربستان راهی ریاض شد، به او اطلاع داده شد که یا باید با طرح آمریکا موافقت و یا استعفا کند و گزارش ها حاکی است که عباس با پیشنهاد مبنی بر انتخاب شهرک ابودیس واقع در اطراف قدس به عنوان پایتخت کشور فلسطین به جای بیت المقدس مخالفت کرده است.[2]بنابراین به نظر می رسد ترامپ در اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل با عربستان هماهنگی هایی داشته است.

روابط بحرین و اسرائیل

 در این شرایط یک هیئت از بحرین به تل آویو سفر کرده است. شبکه دوم تلویزیون اسرائیل در گزارشی اعلام کرد، هیئت رسمی بحرین با کسب موافقت رسمی از پادشاه این کشور وارد تل آویو شده است. این نخستین بار است که هیئتی رسمی از طرف بحرین به طور آشکار در تل آویو حضور می یابد. دولت بحرین اعلام کرده که  وظیفه این هیئت آراستن و تطهیر چهره بحرین در کشورهای دیگر است. اما راز این سفر چیست؟

ریشه های روابط آل خلیفه و اسرائیل به سال 1994 میلادی بر می گردد زمانی که یک هیات رسمی اسرائیل برای نخستین بار از بحرین دیدن کرد. خالد احمد الخلیفه وزیر خارجه بحرین در سال 2000 میلادی خواستار تاسیس انجمن خاورمیانه شامل کشورهای عربی به اضافه اسرائیل شد. در سال 2005 میلادی ، محمد بن مبارک الخلیفه معاون نخست وزیر بحرین اعلام کرد که منامه تصمیم گرفته تا ممنوعیت کالاهای تولید اسرائیل را لغو کند. ولیعهد بحرین در سال 2009 از سران عرب خواست تا از طریق رسانه های اسرائیلی، شهروندان عرب را مخاطب قرار دهند تا به اصطلاح تلاش های برای سازش در خاورمیانه تسهیل شود و حتی در مقاله در روزنامه واشنگتن پست عرب ها را به خاطر تلاش نکردن برای برقراری ارتباط با اسرائیل سرزنش کرد.[3] بر اساس افشاگری سایت ویکی لیکس، خالد بن احمد آل خلیفه وزیر خارجه بحرین بارها آمادگی خود را جهت دیدار با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کرده است. او همچنین به بهانه پیشبرد فرآیند صلح خاورمیانه اعلام کرده که آماده دیدار با مقامات صهیونیستی است. وزیر خارجه بحرین با تزیپی لیونی رییس حزب کادیما در زمان تصدی پست وزارت خارجه رژیم اسراییل طی سال های 2007 تا 2009 روابط تنگاتنگی داشت.[4] سند محرمانه مورخه 16 فوریه 2005 محتوای گفتگوی حمد بن عیسی آل خلیفه پادشاه بحرین با ویلیام مونرو سفیر آمریکا در منامه را انتشار داده است. پادشاه بحرین طی این دیدار گفت که از محمد عبدالغفار وزیر اطلاع رسانی این کشور خواسته تا در اطلاعیه ها و بیانیه های رسمی از رژیم اسراییل به عنوان دشمن نام نبرد. حمد بن عیسی تاکید کرده که منامه با تل آویو در سطح امنیتی و با موساد در سطح اطلاعاتی رابطه دارد. به نوشته روزنامه صهیونیستی معاریو، سازمان اطلاعات بحرین برای سرکوب قیام مردمی در این کشور از موساد کمک گرفته است زیرا موساد در رویارویی با انتفاضه فلسطین بسیار با تجربه است.[5]

پشت پرده سفر هیئت بحرینی به تل آویو

بررسی تاریخچه روابط رژیم صهیونیستی و بحرین نشان دهنده این است که روابط این دو هیچگاه قطع نبوده و به صورت پنهانی ارتباط هایی وجود داشته است. حتی «حمد بن عیسی آل خلیفه» شاه بحرین اواخر شهریور ماه، در سخنانی از علاقه خود به تردد آزاد شهروندان بحرینی به سرزمین‌ اشغالی فلسطین با وجود عدم رابطه دیپلماتیک با اسرائیل و مخالفت اکثریت اعراب منطقه خبر داده بود. در شرایط کنونی سفر هیئت بحرینی به  تل آویو را می توان در دو قالب بررسی کرد:

عادی سازی روابط: فرایند عادی سازی روابط کشورهای مرتجع عربی با اسرائیل در سال های اخیر شدت گرفته است. اما با این وجود هیچ کشور عربی(به جز مصر و اردن که با اسرائیل پیمان صلح امضا کرده اند) به دلیل حساسیت جهان اسلام به مسئله فلسطین اقدام به اعزام هیئت به سرزمین های اشغالی نکرده است. سفر هیئت بحرین اولین سفر در نوع خود است که می تواند پروسه عادی سازی روابط با اسرائیل را وارد فاز جدیدی کند. در سال های گذشته این پروسه و روند مرحله حساسیت زدایی را طی کرده و اکنون وارد فاز عملیاتی شده است.

مشروعیت بخشیدن به طرح ترامپ: جدای از عادی سازی روابط با اسرائیل باید این مسئله نیز مورد بررسی قرار بگیرد که این سفر تنها سه روز پس از اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل از سوی ترامپ صورت گرفته است. واکنش جهان اسلام و حتی متحدین غربی آمریکا به این اقدام بسیار شدید بود و حتی انگلیس و فرانسه نیز به دلیل پیامدهای این طرح با اقدام ترامپ مخالفت شدیدی داشته اند. در واقع ترامپ در شرایط کنونی نیازمند ایجاد نوعی مشروعیت برای طرح خود است. سفر هیئت بحرینی می تواند در همین راستا باشد. چرا که بحرین  هم کشوری اسلامی(حتی ظاهری) و همچنین کشوری عربی است. بنابراین به رسمیت شناختن طرح ترامپ از سوی بحرین می تواند باعث مانور رسانه ای از سوی حامیان این طرح شود.

نتیجه

در کل می توان گفت که پروژه عادی سازی روابط رژیم صیهونیستی و محور ارتجاع عرب با سفر هیئت بحرین به تل آویو وارد فاز عملیاتی شده است. این مسئله از آنجا مهم است که بحرین به نیابت از عربستان این اقدام را انجام داده است و حتی می توان گفت که عربستان با این اقدام به دنبال سنجیدن واکنش کشورهای اسلامی بوده است. از سوی دیگر ترامپ نیز سعی خواهد داشت با فشار بر کشورهای عربی در جهت حمایت از قدس به عنوان پایتخت اسرائیل مقدمات طرح خود را جهت اجرایی شدن مهیا کند.

پی نوشت:

[1] http://www.irna.ir/fa/News/82757777

[2] http://fa.alalam.ir/news/3207711/

[3] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/01/21/1043395/

[4] http://www.yjc.ir/fa/news/5805118

[5] https://www.mehrnews.com/news/3858531/

انتهای متن/