سرویس فرهنگی، هنری: به مناسبت چهارمین سال درگذشت دکتر کاظم معتمدنژاد، پدر علوم ارتباطات ایران، دیروز نشست «تهران در بستر مطبوعات» با حضور تعدادی از استادان حوزه ارتباطات و روزنامه‌نگاران پیشکسوت در محل نگارخانه تهران اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی شهر تهران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ما، دکتر معتمدنژاد که در سال ۱۳۹۲ درگذشت به دلیل نقشی که در تدریس آکادمیک علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری در ایران داشت به پدر علوم ارتباطات ایران شهرت یافته بود.
دکتر مهرشاد کاظمی آغاز کننده این مراسم بود که ضمن تشکر و قدردانی از برگزارکنندگان این مراسم گفت: هدف از تشکیل این نشست‌ها نقد و بررسی مسائلی مربوط به تهران است. بزرگداشت دکتر معتمدنژاد ادای احترامی به این چهره نامدار فرهنگ است.
در ادامه این مراسم دکتر احمد میرعابدینی سخنرانی کرد.
وی اظهار داشت: تصویری که من از دکتر معتمدنژاد دارم مربوط به آزادی بیان ایشان است. بنده نیز سعی کردم دنباله‌رو دکتر معتمدنژاد باشم. من معتقدم مطبوعات تهران در این سال‌ها بالیده‌اند و روزنامه‌نگاران سعی می‌کنند در این فضا کارشان را ادامه دهند. اما این بالندگی به زحمت و تلاش خود روزنامه‌نگاران و استادان باقی مانده است. تهران و مطبوعات این شهر نسبت به شهرستان‌ها یک الگوی متفاوت بوده و هست. ما باید فضای آزادی را برای نویسندگان فراهم کنیم و دکتر معتمدنژاد نیز در این سال‌ها بر فضای آزادی بیان تأکید داشت. اما فضایی که دکتر در نظر داشت تغییرات زیادی کرده است. او انتظار داشت یک فضای عمومی آزادی بیان فراهم شود.
دکتر میرعابدینی در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: به نظر می‌رسد تکنولوژی به نحوی بستر فضای عمومی آزادی بیان را گسترش داده است ما باید از این آزادی‌ها سنجیده‌تر و آگاهانه‌تر استفاده کنیم.
سید فرید قاسمی نیز در این مراسم دقت، مداومت و استمرار را از ویژگی‌های دکتر معتمدنژاد دانست و درخواست کرد سال آینده مراسم بزرگداشتی در زادگاه ایشان برگزار شود و چنین مراسمی می‌تواند نسلی را در آن منطقه احیاء کند. امروز ۱۰۲ رسانه در خراسان جنوبی و ۶۷ رسانه در بیرجند است که باید آن‌ها را از ثمرات تلاش‌های دکتر معتمدنژاد دانست.
وی مطبوعات در تهران را وسیع دانست که مطالب مختلفی را درباره تهران منتشر می‌کردند. مطبوعات چاپی تهران ۱۸۰ سال پیشینه دارد و روزنامه‌نگاری ایران در خیابان بوذرجمهری تهران آغاز شد، باید گفت که درباره شهر تهران اثر مستقلی تا به حال منتشر نشده است.
درباره محتوای مطبوعات تهران باید گفت که اخبار و مطالب مختلفی و تصاویر و عکس‌های مختلفی هم در این دوران منتشر می‌شد.
فرید قاسمی همچنین اظهارداشت: اگر کسی بخواهد درباره زبان مردم تهران تحقیق کند بهترین منبع آن روزنامه‌ها و مجلات دوره قاجار است. در آن زمان بسیاری از اماکن‌عمومی نشان‌های مطبوعاتی داشتند.
سیدمحمود دعایی، مدیرمسئول روزنامه اطلاعات، نیز در این مراسم در سخنان کوتاهی از دکتر معتمد‌نژاد به‌عنوان چهره اهل کمال و معرفت و علم یاد کرد. دعایی همچنین گفت: من بارها افتخار داشتم محضر ایشان را درک کنم من از ایشان متانت و فروتنی را فراگرفتم. وی افزود: از همه کسانی که یاد بزرگان را در این مراسم گرامی می‌دارند تشکر می‌کنم.
دکتر هادی خانیکی، استاد علوم ارتباطات، نیز در این مراسم اظهارداشت: دکتر معتمد‌نژاد فرزانه‌ای فروتن بود. اگر خانواده‌ای به اسم مطبوعات شکل می‌گیرد نیازمند سرمایه‌های نمادین و میراث فرهنگی است میراث نمادین به ما اعتبار و هویت می‌دهد. این میراث به ما اتکا به نفس می‌دهد. ما اگر نامی از این افراد می‌بریم به خاطر این است که به مایملکمان می‌افزاییم.
دکتر خانیکی تأکید کرد: این مراسم تنها نکوداشت نیست بلکه توجه به دغدغه‌های معتمد‌نژاد است. دغدغه دکتر معتمد‌نژاد، توسعه بود. او به توسعه ارتباطات و توسعه مطبوعات بسیار توجه داشت.
دکتر خانیکی درباره وضعیت تاریخی مطبوعات در تهران که چه نسبتی با توسعه مطبوعات دارد گفت: تیراژ، نوع نشریات، محل انتشار، گرایش نشریات، دوره نشریات و طول عمر نشریات، شاخصه‌های مهم توسعه مطبوعات هستند. جوانمرگی از مهمترین عارضه‌های مطبوعات در ایران است و شاخصه خوبی برای توسعه مطبوعات نیست. بعد از انقلاب شاخصه‌ها بهبود پیدا کردند و تقاضا، بیشتر از عرضه است.
وی در بخش دیگری از سخنانش اظهارداشت: تصویر مطلوب مطبوعات در تهران می‌تواند تسری پیدا کند به شهرهای دیگر و باعث رشد آن‌ها شود.
دکتر احمد مسجد‌جامعی، عضو شورای شهر تهران، آخرین سخنران این مراسم بود. وی گفت: سابقه تهران به لحاظ فرهنگی متفاوت است و ما دچار تهران زدگی شدیم و الگوهای یکدستی برای کل تهران وجود ندارد.
نکات مختلف تهران با الگوها و نمادهای خاصی نیز تعریف می‌شود و هر نقطه شهر مزیت نسبی دارد. نشریات محلی هم در تهران باید اخبار و مطالب همان محل و مزیت نسبی آن را پوشش دهند که این نکته قابل بررسی است. ما تجربه نشریه محلی عودلاجان را داشتیم اما متأسفانه روایت ملی در نشریات محلی دیده می‌شود.
ما در برخی از نشریات محلی هم شاهد گویش محلی هستیم. اما باید گفت تأثیر تهران‌زدگی دوسویه است.
مسجد‌جامعی ظرفیت فرهنگی تهران را از ابتدا بالا دانست و گفت: به تعداد سوره‌های قرآن برج و بارو ساخته می‌شود. قدیمی‌ترین گزارشی که از تهران در دست است مربوط به برادر شاه طهماسب است. در نظر او تهران قصبه‌ای بود و در آنجا تعداد شاعرانی که در تهران زندگی می‌کنند را ذکر می‌کند که بسیار بالاست.
مسجد‌جامعی گفت: اگر به حوزه فرهنگی تهران توجه می‌شود برای این است که در ذات آن بود. توجه به بنیان فکری آن غلبه داشته است. مطبوعات حدود ۱۸۰ سال سابقه داشته و در تهران شکل گرفته است.
اگر الان آقای معتمد‌نژاد بود چه‌ می‌کرد؟ آقای محیط طباطبایی می‌‌گویند که اگر نوشته‌ای به اخلاق عمومی جامعه کمک نمی‌کرد، مانع انتشار آن می‌شد. مرحوم معتمد‌نژاد تمام عمرشان را برای گفت‌و‌گوی دستگاه‌های اجرایی صرف کردند و بین ‌آن‌ها توازن برقرار می‌کردند. اخلاق فردی ایشان منشأ اثر اجتماعی داشت. منشأ آن را در دانشجویان می‌توان دید.
دکتر معتمد‌نژاد از سندهایی که تهیه می‌کرد فهرستی هم ارائه می‌کرد که دیگران هم درباره این اسناد نظر دهند. ایشان اهل گفتگو و فروتنی بود. اخلاق ایشان تأثیر اجتماعی داشت. وقتی که ایشان درباره اخلاق رسانه‌ای صحبت می‌کرد مقصود این بود که به جامعه امید و نشاط بدهیم و ریشه این بحث در اخلاق فردی بود که دکتر معتمد‌نژاد داشتند. مسجد جامعی تجربه مستقیم در مطبوعات را الزامی ‌دانست و گفت: معتمدنژاد یک عمر تجربه در مطبوعات داشت و به واسطه آن اخلاق رسانه‌ای را تعریف می‌کرد و اگر ما نتوانیم تجربه‌ها را انتقال دهیم متضرر می‌شویم.