به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، به رسمیت شناختن بیت‌ المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی از سوی دونالد ترامپ، سفر «بوریس جانسون» وزیر خارجه انگلیس به تهران، از محورهای خبری و تحلیلی روزنامه های امروز شنبه 18 آذرماه 1396 بود. روزنامه ها همچنین به مناسبت16 آذر، روز دانشجو، به بررسی نقش دانشجو و جنبش های دانشجویی در جامعه پرداختند.

** واکنش جهانی به تصمیم تنش آمیز ترامپ
تصمیم جدید «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا مبنی بر به رسمیت شناختن بیت‌ المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و انتقال سفارت آمریکا به قدس و واکنش های جهانی به این تصمیم بازتاب گسترده ای در روزنامه های امروز داشت.
روزنامه «اعتماد» در یادداشتی با عنوان «حماقت ترامپ و مسوولیت ما»، نوشت: کسی که دونالد ترامپ، رییس‌ جمهور ایالات متحده را «گاوی وحشی در یک مغازه چینی ‌فروشی» دانسته، چه توصیف درستی از او ارایه داده است. از ژانویه ٢٠١٧ و از زمانی که او زمام قدرت را در امریکا به دست گرفت، اوضاع دنیا را به هم ریخت. شاید نخستین کسانی که نسبت به قدرت یافتن این گاو وحشی ابراز نگرانی کردند، مقامات اروپایی بودند که سریعا نشستی تحت عنوان «بررسی پیامدهای حضور ترامپ در کاخ سفید» برگزار کردند.
اعتماد با اشاره به اینکه، ترامپ بالاخره به تمامی ظن و گمان‌ها پایان داد و قدس را پایتخت یکپارچه کشور جعلی رژیم صهیونیستی اعلام کرد، افزود: ترامپ گروهی از رهبران عرب را در جریان خطا و اشتباهی که درصدد ارتکاب آن بود، گذاشت و یک روز قبل از اعلام تصمیمش در تماس‌های تلفنی به آنها گفت که فردا رسما خبر انتقال سفارت را اعلام می‌کند.
ترامپ به قوانین بین ‌المللی دهن ‌کجی کرد، قوانینی که بر اساس آن، قدس به عنوان یک منطقه تحت اشغال به شمار می‌ رود و هر اقدامی که رژیم صهیونیستی به عنوان طرف اشغالگر در این شهر انجام دهد، غیرقانونی به شمار می‌ رود و نقض آشکار منشور سازمان ملل، کنوانسیون ١٩٠٧ لاهه و کنوانسیون چهارم ژنو (مصوب سال ١٩٤٩) و قطعنامه‌های ارکان این سازمان درباره اراضی اشغالی فلسطین از جمله خود قدس و در راس آنها قطعنامه‌های ٢٤٢، ٢٧١ و غیره است، بنابراین تصمیم امریکا در خصوص قدس هیچ گونه ارزش قانونی و حقوقی ندارد.
روزنامه «آرمان» هم در یادداشتی با عنوان «سیاست‌ های تنش‌ آمیز ترامپ در خاورمیانه»، در مورد تصمیم ترامپ مبنی بر به رسمیت شناختن بیت‌ المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، آورد: هیچ رئیس‌ جمهوری در آمریکا طی این 22سال، انجام این امر را به ‌صلاح نمی‌دانست، زیرا اولا با حقوق بین‌الملل و مصوبات جهانی تقابل مستقیم داشت، ثانیا بیت‌المقدس فقط مطالبه مسلمانان نبوده، بلکه جهان مسیحیت هم که کشته‌های زیادی در جنگ‌های صلیبی برای این شهر مقدس داده، مایل است این شهر بین‌المللی محسوب شده و از حاکمیت اسرائیل خارج باشد، ثالثا بیت‌المقدس موضوع مذاکره بین فلسطینی‌ها و اسرائیل باید قرار می‌گرفت، نه اینکه از قبل حکم به مالکیت و حاکمیت اسرائیل به این شهر داده شود، رابعا آمریکا که ظرف 40سال گذشته سعی کرده نشان دهد میانجی صلح بین اسرائیل و اعراب است، با این موضع‌گیری، جایگاه بیطرفانه خود را از دست داده است.
آرمان افزود: در این دو روزه همه جهان یکپارچه ‌علیه تصمیم ترامپ موضع‌گیری کرده‌اند که در صدر آن ایران، ترکیه و سپس کشورهای عربی برای حفظ ظاهر چنین موضعی گرفتند. اما در اروپا همه رهبران کشورها و در واتیکان، رهبر کاتولیک‌های جهان مخالفت جدی خود را با این امر اعلام کردند. روسیه و چین و بقیه کشورهای جهان هم در این موضع مشترک از خود همگونی نشان دادند.
روزنامه «شرق» هم در سرمقاله خود با عنوان «ترامپ چرا این کار را کرد؟»، نوشت: ترامپ سنگ بزرگی در معادلات خاورمیانه انداخته تا گرداب‌‌های خونین سیاسی منطقه را عمیق‌تر کند. به زبان دیگر برای کشورهای منطقه سال‌های دشواری پیش‌رو است و در‌این‌میان کشورهایی بیش از همه ضرر خواهند کرد که سرمایه‌های انسانی- مالی بیشتری را در منطقه به کار گرفته‌اند. از این به بعد هزینه‌های جنگ در خاورمیانه افزایش خواهد یافت و مردم کشورهایی که درآمدی جز درآمد نفت ندارند، بیش ‌از ‌پیش فقیر خواهند شد.
این روزنامه افزود: تصمیم آخر ترامپ نشان داد هرقدر منطقه آشوبناک باشد، برای او بهتر است. اگر آمریکا نمی‌تواند از دیگی که بار است سهمی ببرد، پس دیگران هم نباید سهمی داشته باشند. شرایط جدید نشان می‌دهد جنگی اساسی بین ثروت و قدرت از یک سو و ایده از سوی دیگر است و تاریخ نشان داده است آنان که ایده‌ای برای مبارزه دارند، پیروز میدان‌اند؛ اما ‌شرایط مغایر با وضعیت کشورهایی است که متحد آمریکا به‌ شمار می‌روند.
روزنامه «ابتکار» در گزارشی با عنوان «جهان در مقابل تصمیم ترامپ» به بررسی عوامل و تبعات ناشی از تصمیم ترامپ در باره قدس شریف پرداخت و نوشت: اقدام تازه ترامپ علاوه بر شلیک تیر خلاص به مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل، بر خلاف روند حقوق بین ‌الملل است.
هر چند برخی از کارشناسان تصمیم ترامپ در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی را عملی نمایشی برای تحقق شعارهای انتخاباتی و فرار از مسائل داخلی آمریکا عنوان می‌کنند، اما در سوی مقابل عده‌ای نیز این عمل را نشانه‌ای از راه ‌اندازی راهبرد جدیدی از سوی آمریکا و اسرائیل برای منطقه خاورمیانه می‌دانند. در این رابطه عملی شدن این راهبرد و تبعاتی که می‌تواند در منطقه بحران‌زده خاورمیانه داشته باشد یکی از سوالات مبهم در خصوص اعلام چنین تصمیم بی‌سابقه‌ای است. تا همین جای کار نیز علاوه بر موج اعتراضات وسیع در جهان اسلام، اتحادیه اروپا و سایر کشورهای جهان نیز این تصمیم را باعث پیچیده‌تر شدن اوضاع منطقه و همچنین سرآغازی برای ایجاد درگیری‌های جدید در خاورمیانه می‌دانند.
این روزنامه اضافه کرد: از سوی دیگر این تصمیم غیرمنتظره در داخل آمریکا نیز با واکنش‌های منفی زیادی مواجه است، به طوریکه باراک اوباما رئیس جمهوری سابق آمریکا نسبت به افزایش بومی‌گرایی و به خطر افتادن دموکراسی در کشورش هشدار داد و تصریح کرد که ما باید از دموکراسی مراقبت کنیم زیرا در غیر این صورت از بین خواهد رفت. اوباما همچنین در صحبت‌های خود بدون اینکه نامی از ترامپ بیاورد به آدولف هیتلر اشاره کرد و اظهار داشت: به رغم دموکراسی موجود در جمهوری وایمار، آدولف هیتلر قدرت گرفت.
روزنامه «همدلی» هم در یادداشتی با عنوان «همه ‌پرسی؛ راه‌ حل غده سرطانی منطقه»، آورد: به نظر می ‌رسد امروز ماجراجویی ترامپ در عرصه سیاست خارجی آمریکا و اعلام قدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل فرصتی را در اختیار کشورهای اسلامی قرار داده تا با اتکا به اجماع جهانی در این ماجرا و نادیده گرفتن اختلافات درونی، به جبهه ‌ای واحد در مقابل رژیم اشغال ‌گر تبدیل شوند. هم ‌گرایی میان گروه‌های فلسطینی در داخل و البته هم‌ گرایی کشورهای عربی-اسلامی می ‌تواند با تلاش‌های دیپلماتیک کشورهای اسلامی، ترامپ و صهیونیست‌ها را در موضع پایین‌تری قرار دهد.
همدلی افزود: به واقع ترامپ باعث شد موضوع فلسطین دوباره به مسئله اول دنیای اسلام تبدیل شود و در طرف مقابل نیز با اعلام مخالفت کشورهای هم‌پیمان آمریکا در این موضوع، زمینه انزواگرایی آمریکای پساترامپ تقویت شود.
روزنامه «سیاست روز» در یادداشتی با عنوان «اشتباه پشت اشتباه»، نوشت: به رغم آنکه محافل رسانه‌ای و سیاسی وابسته به ترامپ و شرکای منطقه‌ای آن اقدامات بسیاری برای تحقق اهداف این طرح صورت دادند اما روند تحولات نشانگر حقیقتی ورای این تحرکات است. در عرصه فلسطین این اقدام ترامپ نه تنها به سرخوردگی فلسطینی‌ها منجر نشده بلکه زمینه‌ساز فاز جدید قیام فلسطینی‌ها شده است.
سیاست روز اضافه کرد: به عبارتی دیگر آنچه را که ترامپ با بهره‌گیری از آن به دنبال قدرت نمایی در صحنه جهانی بود به رسوایی دیگر برای آمریکا مبدل شده است. ترامپ این اصل تاریخی را فراموش کرده که قدس محور حساسیت‌های جهانی است که طیف گسترده‌ای را در برابر رژیم صهیونیستی و‌ آمریکا قرار خواهد داد. بر این اساس باید گفت که ترامپ با اعلام طرح جابه‌جایی سرزمین فلسطینی‌ها و واگذاری آن به صهیونیست‌ها اولین اشتباه خود را مرتکب شد و با اجرای اعلام پایتختی قدس برای صهیونیست‌ها اشتباهی دیگر را مرتکب شده که قطعا هزینه آن افزایش انزجار جهانی از آمریکا و آغاز ابعاد جدیدی از انتفاضه خواهد بود.
روزنامه «جوان» هم در گزارشی با عنوان «شعله‌ های بین المللی شدن انتفاضه» نوشت: خشم ملت‌ها از امریکا تا خاورمیانه و شرق آسیا علیه جسارت به قبله اول مسلمانان برافروخته شد. دونالد ترامپ تصمیم خود را اعلام و قدس اشغالی را به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی به رسمیت شناخت؛ اقدامی که بلافاصله فلسطینیان کرانه باختری، غزه و قدس را در مسیر انتفاضه‌ای جدید به خیابان‌‌‌ها کشاند.
جوان افزود: بعد از چندسال اختلافات کشورهای اسلامی که مسئله فلسطین را به حاشیه رانده بود، جهان اسلام یک‌بار دیگر حول قدس یکپارچه شده است. تبعات تصمیم رئیس‌جمهور امریکا به مناطق اشغالی فلسطین محدود نشد. از شهر شیکاگو در امریکا گرفته تا دهها شهر در قلب خاورمیانه و شرق آسیا، از دیروز شاهد آتش خشم مسلمانان و مسیحیان بود.
بسیاری از تحلیلگران نیز بر این باورند که تبعات تصمیم رئیس‌جمهور امریکا تنها به مرزهای فلسطین محدود نخواهد شد بلکه کشورهای خاورمیانه را نیز در بر خواهد گرفت.
روزنامه «کیهان» نیز در گزارشی با عنوان «ترامپ مرگ اسرائیل را جلو انداخت/ بازگشت فلسطین به کانون توجه جهان اسلام»، نوشت: حماقت ترامپ در اعلام «انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت المقدس» از همان نخستین ساعات اولیه، موجی از خشم را در میان کشورهای جهان اسلام به راه انداخت طوری که مردم و رهبران کشورهای مختلف، از ایران گرفته تا اردن، عراق، موریتانی، لبنان، پاکستان، هند، آمریکا، ترکیه و... علیه آن به شدت موضع گرفته‌اند.
اکنون صحبت از اخراج سفرای اسرائیل از کشورهایی است که با این رژیم ارتباط دارند. مذاکره‌کنندگان فلسطینی هم می‌گویند، مذاکره اشتباه بود، باید مقاومت می‌ کردیم!

** اما و اگرهای سفر جانسون به تهران
سفر «بوریس جانسون» وزیر خارجه انگلیس به تهران، یکی از محورهای خبری مورد توجه در روزنامه های امروز بود.
روزنامه «ایران» در یادداشتی با عنوان «دو هدف جانسون از سفر به تهران»، نوشت: انگلیس پس از دستیابی ایران و قدرت‌های بزرگ جهان به توافق هسته‌ای در امتداد تصمیم این کشور به خروج از اتحادیه اروپا بر هدف بهره‌گیری از مزیت اقتصادی رابطه با کشورهای مهم منطقه از جمله جمهوری اسلامی ایران متمرکز شده است. مقام‌های لندن به دنبال آن هستند تا در زمینه تجارت و مراودات اقتصادی با ایران به جایگاه مهمی دست یابند و از قافله رقابت با دیگر اعضای کشورهای اتحادیه اروپا عقب نمانند.
این روزنامه افزود: دومین هدف از سفر وزیر خارجه انگلیس را می‌توان در راستای حفظ و تقویت رابطه سطح بالای دیپلماتیک با تهران تحلیل کرد. ایران در بحبوحه بحران‌های منطقه‌ای، نقش‌آفرینی مؤثری در مبارزه با تروریسم داشته و به رغم صف‌آرایی جدید برخی از بازیگران منطقه‌ای علیه کشورمان که در میان آنها نام برخی از متحدان سنتی انگلیس هم دیده می‌شود، مقام‌های بریتانیایی به اهمیت جایگاه منطقه‌ای ایران وقوف دارند و از این منظر می‌ خواهند با حفظ رایزنی ‌های منطقه ای با ایران، از دایره گفت وگوهای منطقه‌ای برای حل بحران‌های جاری و حفظ منافع سنتی خود در خاورمیانه خارج نشوند و مسیر گفت وگوها را پیرامون آینده منطقه باز نگه دارند.
ایران اضافه کرد: با وجود این اهداف و عبور تهران و لندن از اختلافات مربوط به مسأله هسته‌ای، همچنان برخی مسائل اختلافی میان دو کشور پابرجاست. پرونده ادعای غرب علیه برنامه‌های موشکی ایران و مسأله حقوق بشر و پاره‌ای از اختلافات دوجانبه از جمله این موارد است. این در حالی است که جدیت جمهوری اسلامی ایران در باب تقویت رابطه با جهان غرب که پیش از این در حل موضوع هسته‌ای، خود را نشان داده بود، اینک در سایه تداوم بخشی به گفت‌وگوهای سطح بالای سیاسی با اتحادیه اروپا بازتاب یافته است.
روزنامه اعتماد هم در یادداشتی با عنوان «سفری زیر سایه رسانه ‌ها»، آورد: روابط تهران و لندن در سایه برجام و برگزیت، در کنار تاثیر انتخاب رییس‌جمهور جدید امریکا و مسائلی مانند خدمات کنسولی و روابط اقتصادی و تجاری از موضوعات مهم این سفر است. امارسانه‌های بریتانیایی خیلی تلاش دارند تا وانمود کنند، سفر بوریس جانسون، وزیر امورخارجه بریتانیا به تهران تلاشی است برای آزادی نازنین زاغری، محکوم دوتابعیتی زندانی در ایران. این رسانه‌ها از پیش سناریویی نسبتا خیالی در مورد اهداف و موضوع این سفر نوشته‌اند. ممکن است پرونده شهروند ایرانی- بریتانیایی یکی از آیتم‌ها و یکی از دستورکارهای این سفر باشد، اما قطعا مساله محوری و دستورکار انحصاری این سفر نخواهد بود.
«جانسون در تهران با یک بسته پیشنهادی» نیز عنوان یادداشتی در روزنامه آرمان است که در آن می خوانیم: روز گذشته بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان اعلام کرد که بوریس جانسون وزیر امور خارجه انگلستان امروز شنبه به ‌ایران سفر می‌کند و قرار است در این سفر درباره آخرین وضعیت روابط دو جانبه به خصوص در حوزه همکاری‌های عالی اقتصادی دو کشور، گسترش روابط تجاری، مسائل منطقه‌ای و تحولات بین‌المللی گفت‌وگو و تبادل نظر شود.
به نوشته این روزنامه، اما رسانه انگلیسی رویترز اعلام کرده است: بوریس جانسون وزیر خارجه انگلیس قرار است امروز برای گفت ‌وگو با محمدجواد ظریف در مورد آزادی نازنین زاغری که در حال گذراندن دوران محکومیت خود به جرم جاسوسی در ایران است به تهران سفر کند.

** تاملی بر روز دانشجویی
روزنامه های امروز، دو روز پس از روز دانشجو که مصادف با 16 آذرماه است، به انتشار برخی یادداشت ها و گزارش ها در این زمینه پرداختند.
روزنامه ایران در یادداشتی با عنوان «جنبش دانشجویی نماد نقد، عقلانیت و اعتدال» به قلم «سیدرضا صالحی ‌امیری» وزیر پیشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، نوشت: از میان جنبش‌های اجتماعی در ایران، شامل جنبش قومی، معلمان، زنان، کارگران، زیست‌محیطی، علمی، مذهبی و روشنفکری، جنبش دانشجویی همچنان طی چند دهه گذشته پیشاهنگ جنبش‌های اجتماعی در ایران است. این جنبش فراز و فرودهای زیادی را قبل از انقلاب اسلامی سپری کرده که 16 آذر و حضور فعال در جریان مبارزه با رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی از مهم‌ترین دستاوردهای این جنبش تا قبل از انقلاب تلقی می‌شود.
جنبش اجتماعی در ایران دارای ویژگی مهم عقلانیت، صداقت و شفافیت است. از منظر سیاسی و اجتماعی، دانشجو علاوه‌ بر رسالت علمی، مسئولیت نقد، نظاره‌گری و مطالبه‌گری را هم‌زمان دنبال می‌کند. دانشجو حلقه ارتباط میان افکار عمومی و نظام سیاسی است. از این منظر، باید دانشجو و دانشگاه را به رسمیت شناخت. ضرورت دارد که از نگاه کهنه تهدیدمحوری عبور کرده، دانشگاه و دانشجو را فرصتی بزرگ برای ملت و نظام سیاسی تلقی کنیم.
در ادامه آمده است: صف ‌بندی ‌های سیاسی موجود در دانشگاه و دانشجویان باید در روند خود به توسعه ملی منجر شود و از این منظر، هر نوع رفتار رادیکال و مناقشه‌آمیز که باعث گسترش شکاف و قطبی ‌سازی در جامعه و دانشگاه شود، مغایر اهداف ملی تلقی می‌ گردد. عدالت‌ جویی، نفی تبعیض و نفی فساد، از شاخص‌های اصلی جنبش دانشجویی در ایران است. مطالبات سه‌گانه فوق همواره در سالم‌ سازی فضای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور نقش بسزایی داشته و دارد.
«نگرانی از ستاره‌ دار شدن برخی دانشجویان» نیز عنوان خبری در روزنامه «مردم سالاری» است که به یادداشتی از «معصومه ابتکار» معاون زنان و امور خانواده ریاست جمهوری در کانال تلگرامی وی درباره روز دانشجو اختصاص دارد.
ابتکار در این یادداشت می نویسد: خوشبختانه در دوران دولت یازدهم و دوازدهم شاهد برگزاری گسترده مراسم روز 16 آذر و فضای بهتر اجتماعی و سیاسی بوده ایم، گرچه موانع و محدودیت‌هایی هم قابل احصاء باشد. چنانچه ستاره دار شدن و محدودیت برای ادامه تحصیل برخی دانشجویان نگرانی‌هایی را به وجود آورده که با اطلاع و پی گیری جدی وزیر علوم، تعدادی از این موارد کاهش یافته و روند ستاره زدایی ادامه دارد.
در ادامه می خوانیم: از طرفی رشد تشکل‌ها و ارایه مجوز به برخی اتحادیه‌ها و نشریات دانشجویی، فعالیت‌های ورزشی، فرهنگی و هنری دانشجویان مورد حمایت قاطع دولت بوده و حاکی از بهبود شرایط عمومی‌است، در عین حال اما ضرورت توجه به مهارت‌های زندگی در دانشگاه ها، توان افزایی دانشجویان در زمینه‌های حقوقی، ‌ ارتباطی، فضای مجازی، حل و فصل اختلاف و کاهش خشونت، مقابله با آسیب‌ها، خودمراقبتی، خودشکوفایی و حفاظت از محیط زیست بسیار جدی است. دختر و پسر هر دو برای آینده و زندگی سالم خود نیازمند این رویکرد بوده و هستند.

پژوهشم**9282**3050**خبرنگار:مهتاب افشین نسب** انتشار: فاطمه دوله
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.