روابط تهران و لندن پس از پیروزی انقلاب با فراز و نشیب های گوناگونی روبرو بوده که حتی تا قطع کامل روابط دیپلماتیک نیز پیش رفت، اما دو کشور به هر روی منافع خود را در ادامه روابط یافته اند.
مساله سلمان رشدی و حمله به سفارت انگلیس تنها دو مورد از این تحولات بوده که مدت طولانی روابط دو کشور را با چالش روبرو کرد اما هیچکدام از این مسائل بزرگ نتوانست روابط دو کشور را برای همیشه با مشکل روبرو کند.
ایرانیان سابقه خوبی از انگلیس ندارند و بطور قطع یکی از دلایل این همه فراز و نشیب روابط دو کشور، نیز همین موضوع است.
یکی از اهداف سفر وزیر امورخارجه انگلیس به تهران بررسی مساله «نازنین زاغری راتکلیف»، شهروند ایرانی - انگلیسی که به عنوان مدیر پروژه در شرکت رسانه‌های گروهی «تامسون رویترز» فعالیت می‌کرد، عنوان شده است.
غلامحسین محسنی اژه ای سخنگوی قوه قضاییه هفتم آذرماه امسال در پاسخ به پرسشی درباره ادعای بریتانیا در پرداخت بدهی این کشور به ایران و آزاد کردن نازنین زاغری از متهمان مسایل امنیتی گفت: وضع او هم مانند بقیه محکومان است؛ او در حال گذراندن محکومیتش است.
نازنین زاغری 15م فروردین 95 در حالی که قصد داشت تهران را به مقصد لندن ترک کند، در فرودگاه امام خمینی (ره) به همراه دختر خردسالش دستگیر و در دادگاه انقلاب به 5 سال حبس محکوم شد.
سفر امروز وزیر امور خارجه انگلیس به تهران در حالی انجام می شود که منطقه و روابط بین الملل با چالش های مختلفی روبرو است.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از باطل کردن توافق نامه هسته ای (برجام) که شش کشور از جمله انگلیسی ها آن را امضا کرده اند و به تایید شورای امنیت سازمان ملل نیز رسیده است، سخن می گوید، در یمن و قطر هنوز مشکلات این کشورها با عربستان رفع نشده است. علی عبدالله صالح رئیس جمهورب سابق یمن هر چند کشته شده است اما معلوم نیست سرنوشت مردم این کشور درصورت از سرگیری بمباران ها چه خواهد شد و در لبنان و سوریه نیز شرایط نه جنگ و نه صلح حاکم است و شناسایی بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل توسط ترامپ بر پیچیدگی مسایل افزوده است.
تصمیم ترامپ درباره بیت المقدس نه تنها کشورهای مسلمان و عرب را که حتی متحدان خود ازجمله اروپایی ها به خشم درآورده و به واکنش واداشته است. لندن مثل موضوع برجام با آمریکا در شناسایی بیت المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی همراهی نکرده است.
در این اوضاع اگر شرایط بیت المقدس به سود مسلمانان تغییر نکند، طبیعتا اعتراض ها بالا خواهد گرفت. همه این مسائل در یک سفر آن هم سفر وزیر امور خارجه انگلیس به تهران قابل حل نخواهد بود، اما می توان راه هایی برای خروج از این وضع یافت.
ایران از لحاظ ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک از کشورهای قدرتمند خاورمیانه و آسیای غربی است و می تواند تاثیر بسزایی در تحولات منطقه داشته باشد. انگلیس نیز در اروپا از قدرت منحصر بفردی برخوردار است و عضویت دائمی آن در شورای امنیت سازمان ملل و سایر سازمان ها و نهادهای بین المللی این قدرت را مضاعف کرده است.
تهران و لندن با این ظرفیت می توانند تاثیرات زیادی در حل مناقشات منطقه ای و پیشگیری از افزایش این تنش ها داشته باشند.
یکی از اهداف سفر بوریس جانسون، گفت و گو و تبادل نظر با مقام های ایرانی در باره مسائل منطقه ای و تحولات بین المللی است و طبیعتا در باره تحولات منطقه و بین الملل نیز سخن خواهند گفت.
خاورمیانه و منطقه همواره با تنش ها و مناقشات روبرو بوده است که اغلب این بحران ها با حضور و دخالت قدرت های فرامنطقه ای بوقوع پیوسته است. پیشرفت و توسعه کشورهای منطقه هرگز با ادامه مناقشات حاصل نشده و تاکنون نیز چنین بوده است.
ادامه چالش ها و مناقشات، بازار فروش تسلیحات را داغ تر خواهد کرد و این بازار به نفع کشورهای قدرتمند دورتر از منطقه و دارنده تسلیحات خواهد بود.
کشورهای منطقه هیچ منفعتی از این مسابقه تسلیحاتی و فروش آن نخواهد برد بلکه خزانه این کشورها با خرید این تسلیحات خالیتر خواهد شد و با جنگ با یکدیگر خسارات جانی و مالی فراوانی به هم تحمیل خواهند کرد.
لندن در مساله برجام خلاف واشنگتن حرکت می کند و این می تواند روابط تهران و لندن را مستحکمتر کند. جانسون پیشتر در حمایت از برجام برای گفت و گو با اعضای کنگره آمریکا به واشنگتن سفر کرد و از آنان خواست تا از خروج واشنگتن از توافق هسته ای جلوگیری کنند.
لندن همچنین در مساله اخیر انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس از همنوایی با ترامپ سرباز زد و این هم می تواند به پایداری روابط ایران و انگلیس کمک کند.
در بحث اقتصادی ایران و انگلیس ظرفیت های مختلفی برای گسترش روابط دارند و یکی از اهداف سفر جانسون به تهران نیز همین موضوع است.
ایران می تواند بازار 80 میلیونی برای کالاهای انگلیسی باشد و از سوی دیگر می تواند فرآورده ها و محصولات نفتی و غیر نفتی خود را به این کشور صادر کند.
هم اکنون یکی از مشکلات دو طرف در مراودات تجاری در حوزه بانکی است که این سفر می تواند گشایشی برای حل این موضوع جهت گسترش مناسبات تجاری دو طرف ایجاد کند.
استفاده ایران از فناوری ساخت محصولات انگلیسی، شکل دیگر این همکاری را می تواند در برگیرد تا یک روابط پایاپای میان دو کشور شکل گیرد.
ایران همچنین با توجه به قدرت انگلیس در اروپا و روابط نزدیک این کشور با آمریکا و حضورش در مجامع مختلف بین المللی می تواند از این کشور در مسائل بین المللی یاری بجوید.
انگلیس از قدرت سیاسی و اقتصادی زیادی در اروپا و حتی جهان بهره مند است و ایران می تواند از این پتانسیل در رفع مناقشات منطقه ای و بین المللی استفاده کند.
با این حال پایداری و استحکام روابط تهران و لندن به احترام متقابل وابسته است، بطوری که با نگاهی به فراز و نشیب های این روابط نیز در خواهیم یافت که هر زمان این احترام متقابل با حاشیه هایی روبرو شده به روابط دو کشور صدمه وارد کرده است.
اروپام**1569**1479
گزارش از: علی حبیبی **ناشر:حسن سالک رضائی