پرداخت سودهای دو رقمی در شرایطی که دولت برای جلوگیری از افزایش تورم ارزش ریال در مقابل دلار را حفظ می کند کاملا غیر منطقی است و دلیلی ندارد نرخ سود ریال خیلی بیش از نرخ سود دلارباشد که حدود ٢ درصد در سال است . بانک ها که در عمل قوانین بانکداری اسلامی را فراموش کرده اند با سیاست های پونزی شکل با ولع تمام و با ارائه سود های بالا در جهت جذب سپرده های جدید با هم مسابقه گذاشته اند. آنها خوب می دانند مانند دیگر معاملات پونزی اگر ورودی سپرده های جدید قطع شود در خطر ورشکستی هستند پس به هر وسیله ای برای جذب سپرده های جدید متوسل می شوند.
معاملات کلاهبردارانه پونزی معاملاتی هستند که سود سرمایه گذاران نه بر اساس میزان سود واقعی بلکه از طریق جذب سرمایه های جدید پرداخت می شود.
بانک ها با این سیاست ها همه ماهه نقدینگی زیادی را بصورت واریز سود سپرده وارد بازار می کنند و سیاست های ضد تورمی دولت را نقش بر آب می نمایند.
یادتان هست چطور بانک ها تا دقیقه آخر ضرب الاجل اخیر تعیین شده از سوی بانک مرکزی برای محدود کردن پرداخت سود های روزشمار به ١٠ درصد در سال با باز نگهداشتن شعبه های خود تا ١١ شب اقدام به جذب سپرده با سودهای بیست و اندی درصدی کردند. بدون اینکه لحظه ای فکر کنند که بعدا چگونه می خواهند این سودها را پرداخت نمایند. از آن تاریخ به بعد هم همچنان به راه های ابتکاری خود نظیر ایجاد صندوق های سرمایه گذاری با تضمین سود برای دور زدن سیاست های مالی کلان کشور و جذب سپرده با سود بیست و اندی درصدی ادامه می دهند.
از طرف دیگر بانک ها به شیوه های مختلف سیاست پرداخت تسهیلات با نرخ حداکثر ١٨ درصد در سال را دور می زنند و از آن طفره می روند. برای مثال یکی از بانک ها از مشتریان خود می خواهد مبلغی را در این بانک بدون سود سپرده گذاری کنند و در مقابل دو برابر مبلغ مذکور را با نرخ ١٨ درصد در سال وام بگیرند. پر واضح است که این به معنی سود تسهیلات ٣٦ درصد در سال و نه ١٨ درصد است.
متأسفانه دود این پلشتی ها در عملکرد بانک ها مستقیما به چشم دولت و ملت می رود و منابع ملی ما را مصروف خود می کند چرا که به موجب سیاست حفظ ارزش ریال در مقابل دلار این سودهای اضافی پرداخت شده بصورت مستقیم و غیر مستقیم تبدیل به تقاضا برای دلار می شود و منابع محدود ارزی کشور را تحت فشار می گذارد.
دولت باید خود را از زیر این فشار برهاند و بهترین راه هم این است که سیاست حفظ ارزش ریال در مقابل دلار را رها کند و اجازه دهد به میزان تفاوت متوسط نرخ سود ریال با دلار ارزش پول کاهش یابد. البته این موضوع به معنی افزایش تورم در کشور خواهد بود اما واقعیت این است که سیاست حفظ ارزش ریال در مقابل دلار بعنوان ستون فقرات مبارزه با تورم از ابتدا اشتباه بوده و خسارات زیادی را ببار آورده است.
دولت باید در اسرع وقت ارزش ریال را واقعی کند تا اقتصاد به جایگاه واقعی خود بازگردد. تا وقتی ارزش دلار در مقابل ریال بسیار کمتر از قیمت واقعی آن است منابع ارزی ما در معرض چپاول سرمایه های راکدی است که در بانک لمیده و سودهای سرشار بانکی دریافتی را به ارز تبدیل و مصروف خود می نماید.
فراموش نکنیم که اگر قرار است نرخ دلار در مقابل ریال ثابت باشد باید نرخ سود ریال بسیار نزدیک به نرخ بهره دلار یعنی حدود ٣ درصد در سال باشد و هرچه بانک ها بیش از ٣ درصد در سال سود می دهند در حقیقت سیاست حفظ ارزش ریال را تحت فشار می گذارند. اکنون ٦ سال است که نرخ ریال در مقابل دلار کم و بیش ثابت مانده در حالی که متوسط نرخ بهره طی این مدت بیش از ٢٠ درصد در سال بوده است. سپرده ای که ٦ سال پیش انجام شده با این نرخ متوسط ٢٠ درصد در سال اکنون ٣ برابر شده، در حالی که ارزش دلار طی ٦ سال گذشته تنها ١٠ درصد افزایش یافته است. این گاف بزرگی در سیاست گذاری های مالی کشور است که باید در اسرع وقت برای آن تدبیری اندیشیده شود.
---------------------------------------------------------------------------------
*فعال اقتصادی بخش خصوصی