نبود زیر ساختهاى جادهاى مانع ظرفیت فرا ملى چابهار
صاحبخبر - ذوالفقاری - پروژه ها، فعالیتها و طرحها زمانی تحت استفاده بهینه قرار میگیرد که به صفر تا صد آن و طرحهای مرتبط و مکمل آن همزمان توجه شود تا اثرگذاری لازم را داشته باشد . راه اندازی مرحله اول طرح توسعه بندر چابهار اگر چه اقدامی بزرگ و زیر بنایی در منطقه است اما غفلت یا کم توجهی به طرحهای مرتبط با آن از جمله حمل و نقل، نقصی محسوس است چرا که از این پس با پهلوگیری کشتیها در بندر، مشکلات حمل و نقلی از جمله جادهای و ریلی بیش از پیش نمود پیدا میکند که البته در همین روزها نیز برای جا به جایی محمولههای گندم هندوستان به افغانستان تا حدودی خود را نشان داده است . فاز نخست طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار هفته گذشته با حضور رئیس جمهور و دیگر مسئولان عالی رتبه کشوری و مقام های 17 کشور به بهره برداری رسید، بندری که می تواند عاملی مهم برای توسعه نه تنها سیستان و بلوچستان بلکه کشور و فراتر از آن منطقه باشد و به عنوان بزرگ ترین بندر اقیانوسی کشور در آیندهای نزدیک پس از تکمیل زیرساختها به یکی از شاه راههای ترانزیت و قطب بزرگ تجاری و اقتصادی کشور تبدیل شود . با این افتتاح امکان پهلوگیری کشتی های 100 هزار تنی در آن فراهم شد و قرار است از طریق این بندر واردات و صادرات کالاهای ترانزیت ایران و دیگر کشورهای محروم از بندر و دریا انجام شود . پس از تکمیل زیر ساختهای حمل و نقل بندری، جادهای و ریلی، این بندر به بندری رقابتی، مدرن و دروازه ملل منطقه تبدیل می شود اما آن چه در این زمینه مهم است و به نوعی نمیتواند چرخه ترانزیت کالا را تکمیل کند همخوان نبودن محورهای مواصلاتی و حمل و نقلی است زیرا این استان هنوز از جاده مناسب و خطوط ریلی لازم برخوردار نیست . حلقه مفقودهای که با وجود سرمایه گذاری بزرگ و برنامه های هدفمند دولت و نقش بندر چابهار در توسعه شرق کشور کار را دشوار و گاه غیر ممکن میکند . جاده های کم عرض و مشکل تصادف یکی از رانندگان تریلی که در مسیر چابهار – میلک در زمینه جابه جایی بار مشغول فعالیت است می گوید : جاده های سیستان و بلوچستان از نظر زیرساختی مشکلات زیادی دارد و باید دو بانده شود تا خودروهای سنگین بتوانند به راحتی در آن تردد کنند، چند سالی است که احداث بزرگراه زابل – زاهدان در دست اجراست اما هنوز به بهره برداری نرسیده و مشکلات پا برجاست . « محمود جهانتیغ » میافزاید : در بسیاری از جاده های استان به ویژه از ایرانشهر به سمت خاش به دلیل عرض کم جاده امکان تردد دو دستگاه خودروی سنگین در کنار هم وجود ندارد و یکی از تریلیها به ناچار باید به حاشیه جاده کشیده شود که خطر تصادف و واژگونی را به همراه دارد . آزادسازی تریلی های ترانزیت بر اساس توان جاده مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان نیز در این باره اظهار می کند : درست است که فاز نخست طرح توسعه بندر شهید بهشتی راه اندازی شد اما زمانی شرایط اقتصادی میشود که ریل راه اندازی شود و از مزایای راه آهن بهره مند شویم، تا زمانی که ریل راه اندازی نشود صادرات مواد معدنی از نظر اقتصادی پذیرفته نیست . « بهروز آقایی » می افزاید : مشکل جاده نیز در استان وجود دارد به ویژه در خروجیهای بندر که باید آزاد راه خروجی بندر درست شود چرا که گلوگاه اصلی خروجی بندر است . به گفته وی محموله ترانزیتی گندم برای صادرات به افغانستان از هند وارد بندر چابهار شد اما به دلیل مشکلات جاده ای روزانه فقط 50 کامیون با توجه به کشش جاده آزاد می شود تا در مسیر چابهار - میلک ترافیک ایجاد نشود، اما اگر همزمان دو یا سه کشتی در بندر پهلو بگیرد به طور قطع در جاده ترافیک ایجاد و شرایط سخت میشود . کمترین آزاد راهها و بالاترین آمار تلفات جاده ای رئیس مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان هم می گوید : دولت سرمایه گذاری خوبی برای افزایش ظرفیت بندر چابهار انجام داده است برای این که این ظرفیت صورت واقعی به خود بگیرد و عملکردی شود زیرساختهای مکمل دیگری نیاز دارد، مشکل اصلی که با آن مواجه هستیم راه هاست، راههای استان توان وضعیت ترافیکی فعلی را هم ندارد و بالاترین آمار تصادفات جادهای متاسفانه بر اساس برخی شاخصها مربوط به استان است . در عین حال سیستان و بلوچستان کمترین میزان آزادراه و بزرگراه را از نظر سرانه دارد و در همه راهها رفت و برگشت از یک محور انجام میشود . « امینی فرد » ادامه می دهد : راه آهن که موضوع مهمی در ترانزیت است پیشرفت کندی دارد که به رئیس جمهور اعلام کرده ایم با این روند و اعتبارات قطره چکانی که در حوزه راه آهن در بودجه سالانه داریم تکمیل آن سالها طول میکشد، در عمل زیرساختهای خوبی برای استفاده از ظرفیتهای ترافیکی نداریم بنابراین پیشنهاد مجمع نمایندگان استان این بود که حداقل یک میلیارد دلار به صورت استقراض از صندوق ذخیره ارزی به این طرح اختصاص داده شود و در جلسهای که با رئیس جمهور داشتیم با این پیشنهاد مخالفتی نداشت و به انجام کار کارشناسی بیشتری موکول کرد . وی اظهار می کند : اگر پیشنهاد از طرف دولت مطرح شود مقام معظم رهبری با توجه به عنایتی که به منطقه دارند و دورنمایی که ما راجع به توسعه سواحل مکران داریم میتوان امیدوار بود که ظرفیت تحقق یافته در فاز نخست طرح توسعه بندر شهید بهشتی و فازهای بعدی که تا 85 میلیون تن قابل افزایش است در توسعه استان و کشور و حتی منطقه نقش مناسبی ایفا کند، البته در صورتی که زیرساختها به خوبی محقق شود . وی تصریح می کند : کمتر از 200 کیلومتر آزاد راه یا بزرگراه در استان وجود دارد و قسمت اعظم این راه مواصلاتی مشخصه حتی راه درجه یک را هم ندارد بنابراین امکان کشش ترافیکی بیشتری از این جاده نیست . باند دوم چابهار – زاهدان در انتظار ردیف اعتباری مدیر کل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان نیز می گوید : کارهای مطالعاتی باند دوم بزرگراه چابهار – زاهدان، تصویب طرح و کارهای فنی در استان و وزارت راه و شهرسازی نیز انجام و برای سازمان برنامه و بودجه ارسال شده است که منتظر هستیم کمیسیون ماده 23 تشکیل شود و برای شروع عملیات اجرایی ردیف اعتباری اختصاص یابد . « مسعود مالکی » ادامه می دهد : تا دهه فجر امسال، 45 کیلومتر از باند دوم این بزرگراه از زاهدان به خاش شروع خواهد شد که اگر ردیف اعتباری اختصاص پیدا کند عملیات اجرایی آن زودتر آغاز میشود . در مسیر خاش - ایرانشهر هم 50 کیلومتر باند دوم بزرگراه به زودی بهرهبرداری میشود، از ایرانشهر به خاش نیز برای ساخت 44 کیلومتر قرارداد منعقد شده است که 10 کیلومتر آن در سفر رئیس جمهور افتتاح شد . به گفته وی، عملیات ساخت بزرگراه ایرانشهر - چابهار در قالب ردیف اعتباری پس از اختصاص بودجه شروع خواهد شد اما درباره زاهدان تا میلک نیز باید گفت که از زاهدان تا زابل از 200 کیلومتر 69 کیلومتر زیر بار ترافیک رفته است. مدیر کل راه و شهرسازی میافزاید : حدود هزار و 49 میلیارد تومان اعتبار برآورد اولیه برای باند دوم بزرگراه چابهار- زاهدان است که به دلیل این که طرح سال گذشته ارسال شده و با توجه به این که قیمتها افزایش پیدا کرده است ممکن است بیشتر از این اعتبار لازم باشد . جزو طرح های ملی رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی نیز میگوید : باند دوم بزرگراه زاهدان – چابهار جزو طرح های ملی است و فقط سازمان برنامه و بودجه کشور، وزارت راه و شهرسازی و اداره کل راه و شهرسازی استان اطلاعات مربوط به موافقت نامه و میزان اعتبارات را دارند . « مالکی » تصریح میکند : این طرحها به سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ابلاغ میشود و بزرگراه و راه آهن جزو پروژه های ملی است . مدیر کل راهداری و حمل و نقل جادهای هم در این باره میگوید : در محور چابهار - میلک زیرساختها راه اندازی شده است یا در دست اجراست و پایانه بار چابهار با 34 هکتار ظرفیت پذیرش هزار دستگاه را دارد، 36 واحد حمل و نقلی نیز در این پایانه مستقر است و امکانات رفاهی برای رانندگان وجود دارد . « خانقایی » میافزاید : احداث پل دوم مرزی میلک، زمینه افزایش تردد از این مرز را فراهم میکند و موجب کاهش و تسهیل زمان تردد میشود که پس از عقد تفاهم نامه میان ایران و افغانستان این پل ساخته میشود . پایانه مرزی میلک فقط چهار کیلومتر تا زرنج افغانستان فاصله دارد که یک مزیت محسوب می شود . به گفته وی، نزدیکی مرز میلک به بندر چابهار سبب کاهش هزینهها و زمان حمل و نقل تجار میشود و واقع شدن در دالان ترانزیتی محور شرق، دسترسی سریع به استانهای جنوبی افغانستان، تسریع در انجام تشریفات کامیونهای ورودی مرز میلک، گسترش تجارت میان افغانستان و ایران و توسعه اقتصادی از ویژگیهای دومین مرز کشور از نظر صادرات است .∎