مهکامه علیقلی: هفته گذشته حباب قیمتی سکه مرز ۲۰۰ هزار تومان را هم رد کرد، و نرخ سکه تمام با رشد ۵۰ هزار تومانی تا مرز یک میلیون و ۴۵۰ هزار تومان پیش رفت عده‌ای در توجیه این رویداد گفتند، نبود و کمبود سکه نقدی در بازار این حباب را به‌وجود آورده است،

با ورود بانک کارگشایی و عرضه سکه در بسته‌های ۲۰تایی و ۳۰تایی نزدیک به ۸۰ هزار تومان از حباب سکه خالی شد. این در حالی است که سکه در جلسات حراج ۱۰ درصد بالاتر از نرخ ذاتی خود به‌فروش می‌رود. تحلیلگران بازار طلا با بررسی دلایل ایجاد حباب، فرضیه‌هایی مطرح می‌کنند و معتقدند با توجه به بضاعت بانک مرکزی در میزان عرضه سکه که هرگز به اندازه تقاضا نخواهد بود، مهار قیمت‌ها اتفاق کوتاه‌مدتی است و دوباره پس از توقف عرضه سکه، به‌دلیل وجود تقاضا، بار دیگر منجر به افزایش قیمت‌ها در این بازار خواهد شد. با توجه به اینکه بخشی از افزایش نرخ سکه و طلا در ایران به دلیل افزایش نرخ تبدیل دلار به ریال ایران است، تا زمانی که این نرخ تبدیل، میل به صعود دارد، مهار نرخ سکه کاری از پیش نمی‌برد. کارشناسان و اقتصاددانان باور دارند که این روش‌های کم‌فایده که بر آزمایش و خطا استوار است، چاره درد اقتصاد ایران نیست و نباید با روش‌های ناکارآمد منابع ارزی و منابع طلای کشور در بازار حراج شود و دولت و بانک مرکزی نباید در این بازار دخالت کنند. ازسوی دیگر برخی معتقدند اگر سکه به میزان کافی عرضه نشود، منجر به ضرب سکه تقلبی در بازار می‌شود.

فرضیه‌های ایجاد حباب
دراین‌باره یکسری فرضیه وجود دارد، ازجمله اینکه نرخ سکه به دلیل کمی عرضه دچار حباب شده است. این درحالی است که طلای آب‌شده و اونس حباب ندارد. حراج سکه بعد از وقفه ۶ ساله برگزار شد و در این مدت نقدینگی ۲۰۰ درصد رشد داشته است. به‌نظر می‌رسد سکه‌های موجود به احتمال در این مدت کم‌کم از دسترس بازار خارج شده و به فرض مثال وارد سبد سرمایه‌گذاری مردم شده باشد. میثم رادپور تحلیلگر بازارهای طلا با بیان این مطلب درباره ارتباط حباب ایجادشده و تاثیر کاهش نرخ سود بانکی به صمت گفت: نرخ سود بانکی ۳ ماه است که کاهش پیدا کرده اما بیش از یک سال است نرخ سکه حبابی شده است. ضمن اینکه طلای آب‌شده و شمش حباب ندارند و این موضوع، پدیده بازار سکه است.وی درباره فرضیه‌های موجود برای حباب ایجادشده در سکه طلا گفت: ورود صندوق‌های طلا به بازارسرمایه، کاهش نرخ سود بانکی، کمبود عرضه، افزایش نبود اطمینان و ایجاد سامانه سنا (برای صرافان که ملزم شده‌اند قیمت‌های معاملاتی را در این سامانه درج کنند) ممکن است برای خریداران نگرانی‌هایی ایجاد کند و احتمال اینکه به سمت بازارهای موازی دلار و سکه بروند وجود دارد.وی افزود: افزایش شفافیت بازار دلار و انتقال از بازار دلار به سکه ازجمله دلایل ایجاد حباب قیمتی سکه است، البته هرکدام از این فرضیه‌ها قابل رد یا تایید است. این حباب قبل از ایجاد صندوق‌ها و زمانی که حجم خرید صندوق‌ها هنوز قابل توجه نشده بود نیز وجود داشت.رادپور با توضیح بیشتر درباره فرضیه کمبود عرضه سکه طلا، گفت: زمانی که نقدینگی افزایش پیدا کرده است و از سایر بازارها به سمت بازار سکه می‌آید بنابراین بخشی از دارایی‌های مردم به سمت این بازار روانه می‌شود. از این رو نمی‌توان گفت که تقاضای زیاد منجر به کمبود سکه در بازار شده بلکه حجم عرضه متناسب با تقاضای معمولی هم نبوده است. سکه شناور موجود در بازار در این مدت به دلیل اینکه عرضه جدیدی اتفاق نیفتاد کاهش پیدا کرد. به گفته این کارشناس بازارسرمایه دلیل اصلی حباب ایجادشده، توقف عرضه بانک کارگشایی در ۶ سال گذشته بوده است که البته این عرضه‌ها در این مدت به‌جز چند مورد اتفاق نیفتاد. به‌نظر می‌رسد آن بخش از سکه که ازسوی مردم عادی خریداری شده است مورد معامله قرار نمی‌گیرد و این اهالی بازار هستند که دائم خرید و فروش می‌کنند. این حباب با همان تقاضای معمول و همیشگی سکه موجود در بازار نخستین‌بار است در تاریخ معاملات سکه مشاهده می‌شود.وی با بیان اینکه طولانی‌شدن دوران حباب سکه بی‌سابقه است، افزود: این بازار ۲۰۰ هزار تومان حباب دارد، از آنجا که بانک مرکزی ضارب سکه است بنابراین اگر سکه ازسوی این بانک عرضه نشود منجر به افزایش تعداد سکه‌های تقلبی در بازار خواهد شد. رادپور در پاسخ به معترضان عرضه سکه ازسوی بانک کارگشایی گفت: از این عده باید پرسید اگر بانک مرکزی از بازار تهران طلا بخرد و به سکه تبدیل کند ضرر می‌کند یا سود؟ بانک مرکزی با این اقدام در هر سکه ۱۰ درصد سود می‌کند. به این معنی که بالاتر از نرخ ذاتی سکه به فروش می‌رسد.

وی درباره تاثیر حباب ایجادشده برای بازیگران سکه آتی گفت: به‌نظر می‌رسد بعد از کاهش نرخ سود بانکی به‌تازگی برخی از سرمایه‌گذاران پول‌های خود را به سمت این بازار یا حتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری روانه کرده باشند. بازار آتی سکه جدا از بازار نقدی نیست و در بازار آتی به‌طور مستقیم تاثیر می‌گذارد. بازار آتی بازاری اهرمی است و ریسک آن نیز کم است. رادپور با تاکید بر اهمیت حجم و میزان عرضه سکه ازسوی بانک کارگشایی، افزود: عرضه ازسوی بانک کارگشایی منجر به کاهش حباب خواهد شد، اما عرضه‌ها در این حجم و بسته‌های ۲۰تایی دردی از بازار دوا نمی‌کند، حجم عرضه مهم است ضمن اینکه تاثیر این عرضه‌ها در حجم کم در بازار بسیار اندک است. اگر بانک کارگشایی با همین روند فعلی ادامه دهد. انتظار می‌رود حباب سرجای اولش برگردد. عرضه‌های ناچیز تاثیر چندانی در راستای ثبات در بازار نخواهد داشت.

دلایل اصلی ایجاد حباب
افرادی که درحال‌حاضر در حراج بانک کارگشایی شرکت می‌کنند فعال بازار نیستند بلکه افراد عادی هستند که فقط مقداری پول دارند و شنیده‌اند سکه حراج می‌کنند و آمده‌اند بانک کارگشایی و سکه می‌خرند. در همین چند روز به دفعات قیمت‌هایی که معامله شده، بیشتر از بازار نقدی و خارج از بانک کارگشایی بوده است. این بانک اقدام به حراج می‌کند و در اینجا قیمتی مهم است که بیشتر باشد. درحالی که گفته می‌شود سکه حراج می‌کنیم تا قیمت‌ها شکسته شود. محمدمهدی رفیعی مدیر کالایی یک کارگزاری با بیان این مطلب به گفت: اما به دلیل سازوکار غلط صمت بانک کارگشایی و ورود افرادی که به هیچ‌وجه با روش قیمت‌گذاری سکه و بازارهای جهانی آشنا نبودند معاملات در بانک کارگشایی سبب شد قیمت‌ها در بازار نقدی بالاتر از بانک کارگشایی برود. وی از حجم بالای پول نزد مردم و نبود فرصت‌های سرمایه‌گذاری، به‌عنوان دلیل اصلی ایجاد حباب در بازار سکه نام برد و افزود: نبود فرصت‌های سرمایه‌گذاری جایگزین، نبود نظام مالیاتی که بتواند فعالیت‌های سفته‌بازی را نشانه بگیرد و تزلزل اقتصادی، عطش فعالان بازار برای ایجاد تورم، افزایش بی‌رویه و مداوم نرخ دلار و ترس بیشتر از بی‌ارزش شدن بیشتر ریال و رفتارهای غلط اقتصادی، بی‌اعتمادی مردم به بانک‌ها و موسسه‌های مالی، مردم را به سمت دلار و بازار طلا سوق داده است. این تحلیلگر بازار طلا ادامه داد: وقتی سکه دارای حباب مثبت است، نشان از نبود ظرفیت بازار و اقتصاد در تخلیه حباب است، چون محاسبه‌ها نشان می‌دهد نرخ سکه بی‌رویه بالا رفته است، از طرفی انتظارات آینده به نفع اقتصاد نیست، بنابراین تقاضا برای دلار و سکه بالا می‌رود. عنصر اصلی در محاسبات بهای سکه در این روزها نرخ دلار بوده است. وی افزود: گفته می‌شود دولت برای کنترل نرخ سکه نسبت به عرضه آن از طریق بانک کارگشایی اقدام کرده و ازسوی دیگر این موضوع همزمان با رسیدن به پایان سال میلادی و شروع سال جدید، منجر به افزایش تقاضای دلار شده است و به ایجاد حباب در نرخ سکه دامن زده است. این درحالی است که آنالیزی از متقاضایان دلار در دست نیست. رفیعی درباره دلایل اصلی ایجاد حباب و راهکارهای جلوگیری از آن گفت: غیر از عرضه‌های با حجم کم، یکی از دلایل این موضوع، ناشی از ضعف اقتصاد در ایجاد ارزش و ناشی از کاهش ارزش پول ملی یا افزایش ارزش دلار است که این موضوع هم به دلیل اقتصادی است که در آن حجم صادرات به قدری نیست تا عرضه دلار در آن به‌راحتی انجام شود. ازسوی دیگر ضعف در اجرای سیاست‌های پولی و مالی است که منجر به بروز چنین مشکلاتی می‌شود. وی با تاکید بر کوچک‌شدن دولت و افزایش سهم شرکت‌های خصوصی در اقتصاد گفت: دولت باید از موج‌سواری بر اقتصاد خودداری کرده و از افراد متخصص و با تجربه کمک بگیرد تا بتواند بازدهی در اقتصاد را متوجه صنعت و کشاورزی کرده و ارزش افزوده ایجاد کند.