هادی غلامحسینی
در حالي كه حدود 23ميليون و300هزار شاغل در كشور وجود دارد، تعداد كارگران تحت پوشش بيمه تأمين اجتماعي 13ميليون و 779هزار نفر اعلام شده است. بدين ترتيب كارگران بزرگ‌ترين جامعه نيروي كار ايران را تشكيل مي‌دهند و كاركنان دولت با جمعيتي بالغ بر 2ميليون و 400 هزار نفر و نيروهاي مسلح و نهادهاي عمومي غيردولتي نيز با جمعيتي بيش از يك ميليون نفر در صف بعدي جامعه نيروي كار ايران مي‌ايستند.
چندي پيش جمشيد انصاري، معاون استخدامي رئيس‌جمهور گفت: حدود 23 ميليون و 300 هزار شاغل داريم كه در بخش عمومي و خصوصي مشغول به كار هستند. از اين تعداد 3/5 ميليون نفر در بخش عمومي اعم از دولتي، نيروهاي مسلح و نهادهاي عمومي غيردولتي بوده كه 15درصد شاغلان را شامل مي‌شود، دولت به‌طور مشخص 2ميليون و 400 هزار كارمند مستقيم دولتي دارد كه اين 10 درصد نيروي كار در كشور تأثير بسزا و بيشتري در تصميمات نسبت به سهم خود در اداره كشور دارند.
هر چند انصاري به تعداد شاغلان بخش كارگري اشاره نكرد، طبق جديدترين آمار رسمي تعداد كارگران تحت‌پوشش بيمه تأمين اجتماعي به ۱۳ ميليون و ۷۷۹ هزار نفر رسيده است. بدين ترتيب جامعه كارگري با سهمي بيش از 55درصد از جامعه شاغل ايران، بزرگ‌ترين جامعه نيروي كار ايران را تشكيل مي‌دهد و جامعه كارمندي و شاغل در بخش عمومي و نيروهاي مسلح در صف بعدي چنين تقسيم‌بندي قرار مي‌گيرند. به گزارش خبرنگار مهر، بر همين اساس طبق جديدترين آمار دريافتي از واحد آمار اقتصادي و اجتماعي سازمان تأمين اجتماعي، تعداد نيروي كار بيمه شده تحت‌پوشش سازمان تأمين اجتماعي تا پايان سال ۹۵ معادل ۱۳ ميليون و ۷۷۹ هزار و ۶۲۰ نفر اعلام شده است.
با توجه به اينكه جمعيت بيمه شده در سال ۹۴ نيز معادل ۱۳ ميليون و ۷۱۱ هزار و ۷۲۶ نفر بود، آمار بيمه‌شدگان سال ۹۵ نشان مي‌دهد تعداد اين افراد در سال گذشته نسبت به سال ۹۴ به ميزان ۶۷ هزار و ۸۹۴ نفر افزايش داشته است. بر اساس اين گزارش، تغييرات جمعيتي تعداد بيمه‌شدگان اصلي سازمان تأمين اجتماعي طي پنج سال گذشته نشان مي‌دهد، تعداد افراد بيمه شده اصلي در اين مدت ۲ ميليون و ۲۸۲ هزار و ۵۳۱ نفر افزايش داشته و از حدود ۱۱ ميليون و ۴۹۷ هزار نفر در سال ۹۰ به ۱۳ ميليون و ۷۷۹ هزار و ۶۰۰ نفر در سال ۹۵ رسيده است.
بررسي جمعيت بيمه‌شدگان اصلي به تفكيك هر سال نيز حاكي از آن است كه اين جمعيت در سال ۹۱ معادل ۱۲ ميليون و ۲۸۶ هزار و ۶۸۳ نفر، در سال ۹۲ معادل ۱۲ ميليون و ۸۰۸ هزار و ۴۷ نفر، در سال ۹۳ تعداد ۱۳ ميليون و ۳۴۴ هزار و ۴۹۸ نفر و در سال ۹۴ نيز ۱۳ ميليون و ۷۱۱ هزار و ۷۲۶ نفر بوده است. علاوه بر بيمه‌شدگان اصلي تأمين اجتماعي، تعداد بيمه‌شدگان «تبعي» كه افراد تحت‌پوشش بيمه‌شدگان اصلي هستند نيز بر اساس آخرين آمار ۲۱ ميليون و ۹۳۳ هزار و ۵۹۶ نفر اعلام شد. بر اساس اين گزارش، مجموع بيمه‌شدگان اصلي و تبعي در سال ۹۵ از جمعيت ۳۵ ميليون و ۷۱۳ هزار و ۲۱۶ نفري خانواده‌هاي كارگري در كشور حكايت مي‌كند.
كاهش جمعيت تحت‌پوشش تأمين اجتماعي
اما بررسي آمار جمعيتي بيمه‌شدگان تبعي از كاهش جمعيت «تحت‌پوشش» بيمه‌شدگان اصلي در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۴ حكايت دارد؛ چراكه اين ميزان در سال ۹۴ معادل ۲۲ ميليون و ۲۸۴ هزار و ۲۸۸ نفر بود كه كاهش ۳۵۰ هزار و ۶۹۲ نفري را نشان مي‌دهد.
تغييرات جمعيتي بيمه‌شدگان تبعي تأمين اجتماعي طي پنج سال گذشته نشان مي‌دهد، تعداد افراد تحت‌پوشش كارگران سرپرست خانوار در اين مدت ۲ميليون و ۶۷۳ هزار نفر رشد داشته است، به‌طوري‌كه اين جمعيت از ۱۹ ميليون و ۲۶۰ هزار و ۶۲۹ نفر در سال ۹۰ به ۲۱ ميليون و ۹۳۳ هزار و ۵۹۶ نفر در سال ۹۵ رسيده است.
تعداد بيمه‌شدگان تبعي سازمان تأمين اجتماعي در سال ۹۱ به ميزان ۲۰ ميليون و ۷۲۲ هزار و ۵۸ نفر بود كه در سال ۹۲ به ۲۱ ميليون و ۴۹۱ هزار و ۶۴۵ نفر، در سال ۹۳ به ۲۱ ميليون و ۸۰۶ هزار و ۳۶۰ نفر و در سال ۹۴ نيز به ۲۲ ميليون و ۲۸۴ هزار و ۲۸۸ نفر افزايش يافت.
4 ميليون كارگر غیر رسمی
جمعيت كارگران رسمي كشور هر ساله به استناد تعداد افراد بيمه شده اصلي اعلام مي‌شود، در حالي كه بر‌اساس اعلام برخي نمايندگان كارگري حدود ۴ ميليون كارگر شاغل تحت‌پوشش بيمه تأمين اجتماعي قرار ندارند كه تحت عنوان كارگران غيررسمي شناخته مي‌شوند که اگر این آمار به آمار 13/7 کارگر بیمه شده افزوده شود جمعیت کارگری به 17/7 میلیون نفر می‌رسد. اگرچه حداقل حقوق كارگران طبق قانون كار در سال 96 زير يك ميليون تومان تعيين شده است، اما اگر ميانگين حقوق 13ميليون و 700هزار كارگر در اقتصاد ايران را به طور ميانگين در ماه 2ميليون تومان در نظر بگيريم، مجموع دريافتي ماهانه جامعه كارگري كمتر از 27هزار و 500 ميليارد تومان مي‌شود.
ضعف مصرف در اقتصاد علتش ضعف دستمزد است
جمعيت 13/7 ميليوني كارگري در ايران را اگر با ميانگين بعد خانوار 3/5 در كشور ضرب كنيم به عدد حدودي 48 ميليون نفر مي‌رسيم، در واقع اگر قائل به اين موضوع باشيم كه هر خانوار كارگري تنها يك شاغل داشته باشد، بدين ترتيب در حدود 48ميليون نفر از جمعيت ايران ماهانه بايد با منابعي در حدود 27هزار ميليارد تومان امورات خود را رتق و فتق كنند. بايد اضافه كنيم كه طبق آمارهاي رسمي در حدود 55درصد خانوارهاي ايراني تنها يك فرد شاغل دارند. براي درك آنچه در بخش مصرف اقتصاد در جريان است بايد بگوييم كه در سال 94 كل مصرف در كشور 540 هزار ميليارد تومان بوده است كه دهك دهم (ثروتمند‌ترين دهك) در حدود 140 هزارميليارد تومان از اين مصرف را كه حدود 30 درصد كل مصرف مي‌شود، به خود اختصاص داده است.