فاطیما فردوس: نوشتیم از مهر جا نمانند و حالا دو ماه از سال تحصیلی گذشته و بسیاری از کودکان افغانستانی هنوز رنگ میز و صندلی و مدرسه را ندیده‌اند. دو ماه از سال تحصیلی گذشته و امید کودکان به همان توییتی است که وزیر در آن نوشت: تلاش می‌کنم تا هیچ‌کس از مهر جا نماند و بعد هم هیچ! توییتی که به نفع وزیر تمام شد و ضررش به دانش‌آموزانی رسید که بازهم نتوانستند به مدرسه بروند. بعد از همین ماجراها بود که به‌دنبال پیگیری برای ثبت‌نام گروهی از کودکان افغان در مدارس، یکی از مسئولین در معاونت ابتدایی از سوی روابط‌عمومی به عنوان نماینده این کار معرفی شد که بعد از گذشت دو ماه و با وجود پیگیری‌های مداوم نتوانست شرایط ثبت‌نام این کودکان را فراهم کند.
به دنبال اعتراض به این وضعیت، رضوان حکیم‌زاده، معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش در جلسه‌ای گفت: «ما ابزار این کار را نداریم و وظیفه ما پیگیری این حوزه نیست. در واقع این مسئله در حوزه اختیارات ما نیست و اگر همکار من در این حوزه همکاری داشته، لطف کرده است؛ زیرا همه چیز باید سلسله مراتبی حل شود.»
هرچند به گفته آموزش‌و‌پرورشی‌ها خیلی‌ها توانسته‌اند ثبت‌نام کنند؛ اما در مقابل خیلی‌ها هم از مهر جامانده‌اند و اعتراض‌ها و پیگیری‌ها تا این لحظه به اینجا رسیده است: «به ما مربوط نمی‌شود.»
از وزارت کشور بپرسید!
پیگیری‌ها در آموزش‌و پرورش درباره ثبت‌نام کودکان افغان سلسله‌مراتبی است؛ «ثبت‌نام این کودکان به دو بخش تقسیم می‌شود؛ کودکانی که اقامت قانونی دارند و کودکانی که اقامت قانونی ندارند. هر چند قرار شد کلیه کودکانی که فاقد اوراق هویتی هستند نیز به فرمانداری‌ها مراجعه کنند تا کارت حمایت تحصیلی دریافت کنند.»
اینها را حکیم‌زاده می‌گوید. در حالی که فرمانداری به بسیاری از کودکان کارت حمایت تحصیلی نداده است و تنها واکنش او این است: «اگر فرمانداری به کسی کارت حمایت تحصیلی نداده به ما مربوط نمی‌شود و باید از وزارت کشور پرسید چرا این کودکان کارت حمایت تحصیلی ندارند؟»
در این بین گروهی هم هستند که ادعا می‌کنند هیچ دانش‌آموزی از تحصیل بازنمانده است؛ اما حکیم‌زاده می‌گوید: «نرخ پوشش تحصیلی ابتدایی ما 99 درصد است و این آمار نشان می‌دهد که بسیاری از کودکان ایرانی ما هم بازمانده از تحصیل هستند؛ پس هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که تمام کودکان افغانستانی در مدارس ثبت‌نام شده‌اند.»
طرحی جایگزین برای پیگیری از طریق شکایت‌ها
در نظم سلسله‌مراتبی آموزش و پرورش کار اکنون به مسئول دیگری به نام رضا مددی، مشاور وزیر رسیده است؛ او در ابتدا طی حکمی از سوی وزیر مسئول رسیدگی به این کودکان بوده و توانسته مشکل بسیاری از کودکان را برطرف کند. مددی هم حالا قول پیگیری و ثبت‌نام بازمانده از تحصیل‌‌ها را داده است.
اما نکته قابل توجه این است که اگر این کودکان هم ثبت‌نام شوند، قطعا تعداد زیاد دیگری باز هم بازمانده از تحصیل به حساب می‌آیند و پیگیری‌‌‌ای هم اگر از سوی آموزش‌و‌پرورش باشد، بر اساس شکایت‌ها خواهد بود. پروسه‌ای که عملا یا هیچ‌کس خودش را درگیر آن نمی‌کند یا اطلاعی از آن ندارد! پروسه‌ای که می‌تواند با یک طرح جایگزین و راحت‌تر این مشکل را حل کند. آموزش‌و‌پرورش می‌تواند با درج اطلاعیه‌ای مبنی بر اینکه هرکس تا این لحظه نتوانسته در مدارس ثبت‌نام کند به این آدرس مراجعه یا با این شماره تماس بگیرد. پیشهادی که حکیم‌زاده از آن استقبال می‌کند و می‌گوید: «ایده بسیار خوبی است؛ با روابط‌عمومی مطرح و سعی کنید آگاهی‌رسانی کنید که این وظیفه خبرنگاران و رسانه‌هاست!»
حکیم‌زاده همچنین می‌گوید: «ما 430 هزار دانش‌آموز افغان جذب کردیم که در مقابل هیچ مجوز و اعتباری برای جذب معلم و نیروی جدید به ما ندادند.»
بازی جمعیت امام علی با سرنوشت کودکان افغان
بی‌توجهی به کودکان افغانستانی بازمانده از تحصیل در ایران، به‌خصوص در بعد جهانی، بی‌تاثیر از گزارش جمعیت امام علی نیست. گزارشی از وضعیت کودکان مهاجر افغانستانی در ایران که در نشست 35ام از جلسه ادواری 31ام شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در 24 اسفند 1394 (مصادف با 14 مارس 2016) رخ داد. نمایندۀ این سازمان، به عنوان تنها سازمان غیردولتی ایرانی که اجازه قرائت گزارش در صحن سازمان ملل را دارد در بخشی از گزارشش می‌گوید:
Recently the sound of NGOs is being respected and heard by governmental authorities and a better view on the capabilities and effectiveness of NGOs has come in to existence. In case of education and behaving with foreign refugees and immigrants we have seen some improvements. Now afghan children have the right to study in official schools regardless of having identity documents
که ترجمه آن می‌شود:
اخیرا توسط مقامات دولتی، صدای سازمان‌های غیردولتی شنیده شده و مورد احترام قرار گرفته و دیدگاهی بهتر نسبت به سازمان‌های غیردولتی و ظرفیت‌ها و اثرگذاری آنان ایجاد شده است. در مورد آموزش و رفتار با مهاجران و پناهندگان شاهد برخی بهبودها بوده‌ایم. در حال حاضر کودکان افغان فارغ از دارابودن [یا نبودن] اوراق هویتی، در مدارس رسمی [دولتی] حق تحصیل دارند. این گزارش در حالی ارائه شد که ده‌ها هزار کودک افغانستانی در لحظه قرائت آن، از حق تحصیل در ایران به‌طور سیستماتیک محروم بودند. گزارشی که کمک کرد بخش قابل‌توجهی از فشارهای بین‌المللی به ایران درباره رفتار با کودکان مهاجر از بین برود! درحالی که کودکان مهاجر در ایران تحت فشار بودند و هنوز هم هستند.
۴۷۲۳۸