جهان اسلام با یک و نیم میلیارد جمعیت می‌تواند به عنوان یکی از نقش‌آفرینان مهم در صحنه جهانی ایفای نقش داشته باشد. به رغم وجود ظرفیت‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی تاکنون این مهم محقق نشده است. آنچه تحقق بخش این ظرفیت خواهد بود در یک کلید واژه تجلی می‌یابد و آن تحقق تمدن اسلامی است. حال این سوال مطرح می‌شود که تمدن اسلامی چیست و چگونه می‌تواند راهگشای امت اسلامی در مقابله با تهدیدات و رسیدن به جایگاه واقعی خود در نظام بین‌الملل باشد؟
برخی بر این عقیده‌اند که تمدن اسلامی یعنی توجه به آنچه در دوران پیامبر(ص) به عنوان اساس و محور جهان اسلام اجرا و مورد تاکید بوده است و به نوعی بازگشت به گذشته همان سلفی‌گری را راهکار تحقق تمدن اسلامی می‌نامند. عده‌ای نیز بر این عقیده‌اند که تمدن اسلامی یک سیر تاریخی از ابتدای آغاز رسالت پیامبر اسلام(ص) تا به امروز است که دارای فراز و فرودهای بسیاری بوده و باید با الگوگیری از این فرآیند برای مقابله با مشکلات گام برداشت. در این میان یک دیدگاه دیگر نیز مطرح است و آن اینکه تمدن اسلامی را در یک واژه تعریف و آن را کلید حل تمام مشکلات می‌داند و آن تکیه بر اصل وحدت جهان اسلام است.
براساس این دیدگاه آنچه نام اسلام را در جهان طنین‌انداز کرده و آن را به الگویی جهانی مبدل می‌سازد وحدت شیعه و سنی و در یک کلام اتحاد تمام فرق اسلامی و مقابله واحد آنان با انحرافات و حرکت در مسیر تحقق ارزشها و مبانی اسلام ناب است.
بررسی کارنامه جهان اسلام در چند دهه اخیر نشان می‌دهد آنچه تجلی‌بخش و ظهور و درخشندگی جهان اسلام شده است همین اصل وحدت‌گرایانه است روز جهانی قدس یکی از نمودهای این وحدت است که امت اسلامی یک صدا برای مقابله با دشمن اول جهان اسلام یعنی رژیم صهیونیستی گام برمی‌دارند.
مرحله دیگر این وحدت را در برگزاری مراسم روز اربعین حسینی(ع) در کربلا می‌توان مشاهده کرد. مسلمانان برای برگزاری این روز بزرگ بدون توجه به ماهیت شیعه و سنی خود در مسیری واحد با پای پیاده گام برداشته و در سایه پرچم ولایت و امامت امام حسین(ع) دست در دست هم، حماسه‌ای بزرگ را رقم می‌زنند.
حضور میلیونی در مراسم اربعین که به اذعان جهانیان بزرگترین اجتماع جهانی است تنها در سایه وحدت اسلامی رقم می‌خورد که حلقه تکمیلی آن حضور پیروان سایر ادیان در این مراسم است که خود بیانگر ظرفیت‌های عظیم جهان اسلام می‌باشد.
نمود دیگر تجلی وحدت اسلامی را در مبارزه با تروریسم در عراق و سوریه می‌توان مشاهده کرد در حالی که آمریکا ادعای زمان ۲۰ الی ۳۰ ساله را برای نابودی داعش مطرح می‌کرد، جبهه مقاومت برگرفته از گروه‌هایی از شیعه و سنی از کشورهای اسلامی و غیراسلامی گردهم آمده بودند توانست در ۶ سال آن را نابود سازد. نابودی حاکمیت داعش در عراق و سوریه تنها با یک مولفه رقم خورد و آن وحدت و یکپارچگی امت اسلامی در قالب مقاومت بود که جهانیان را به تحسین اسلام و جهان اسلام واداشت.
کنار هم قرار دادن نمونه‌هایی که در بالا ذکر شد بیانگر یک اصل است و آن اینکه تمدن اسلامی شکل گرفته و در حال تجلی یافتن است. تمدنی که اساس آن را وحدت و یکپارچگی امت اسلامی در تحقق اهداف تشکیل می‌دهد چنانکه در زمانی که شخصیت‌ها و رسانه‌های غربی اقدامات موهن علیه اسلام و پیامبر(ص) و قرآن صورت می‌دهند جهان اسلام یکپارچه برای مقابله با آن گام برمی‌دارند.
این حرکت‌ها صرفا جنبه درونی برای جهان اسلام نداشته بلکه به الگوی جهانی مبدل شده چنانکه روز قدس در سراسر جهان برگزار می‌شود و در راهپیمایی اربعین حسینی(ع) پیروان سایر ادیان نیز حضور دارند و یا در باب مبارزه با تروریسم افرادی از اقلیتهای دینی نیز به صفوف مقاومت پیوسته و در عرصه جهانی به حمایت از مقاومت و محکوم‌سازی اقدامات علیه آن می‌پردازند.
نکته مهم در تمدن اسلامی آن است که هرگز به دنبال تحمیل خود به سایر ملتها نبوده و مانند نظام‌های کمونیستی و سرمایه‌داری به دنبال سلطه‌گری نبوده و تنها راه را به ملتها برای رسیدن به آن آزادی و آزادگری نشان می‌دهد و این امر و دستاوردهایی که نشات گرفته از تمدن اسلامی دیده‌اند زمینه‌ساز گرایش جهانی به این الگوی پایدار و موفق شده است. امروز اگر تمام نظام سرمایه‌داری علیه اسلام و مسلمانان به پاخاسته و حتی گروه‌های تروریستی را ایجاد و نسل‌کشی در جهان اسلام را اجرا می‌کند و یا در جوامع غربی به طور گسترده علیه اسلام اقدام و مسلمانان محدودتر می‌شوند برگرفته از خشم نظام سلطه از رویکرد جهان به اسلام است.
نهادهای تحقیقاتی غربی تاکید می‌کند سالهای آینده نیمی از جمعیت اروپا مسلمان خواهند شد و این امر نه با سلاح و زور بلکه با تمدن اسلامی است که راه صحیح عدالت و آزادی‌خواهی را به جهانیان نشان می‌دهد. بر این اساس می‌توان گفت که جهان اسلام در پیچ تاریخی و مهم قرار دارد که یک بعد آن تمدن اسلامی است و بعد دیگر آن نظام سلطه است و تنها یکی از آنها از این پیچ رد خواهد شد در حالی که تنها مولفه و شاخصه جهان اسلام برای عبور موفق از این مرحله تاریخی، وحدت و یکپارچگی و دوری از تفرقه است.
امروز جهان اسلام درحالی برای دوران پسا داعش آماده می‌شود که توجه به مردم مظلوم یمن، فلسطین، وحدت در بازسازی عراق و سوریه، گرفتار نیامدن در رفتارهای تفرقه‌افکنانه دشمنان، مقابله با رژیم صهیونیستی و آمریکا به عنوان دشمن اصلی جهان اسلام، بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمای جهان اسلام همچون شیخ عیسی قاسم عالم برجسته بحرینی و شیخ زکزاکی عالم نیجریه‌ای که در بند حاکمان هستند می‌تواند زمینه‌ساز تجلی بیشتر تمدن اسلامی ‌گردد.
در این میان سی و یکمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی با محوریت وحدت و الزامات تمدن نوین اسلامی در تهران می‌تواند گامی مهم در یکپارچگی بیشتر جهان اسلام در مسیر تدوین و تجلی تمدن اسلامی باشد که مشارکت گسترده علمای اسلامی در این نشست نشانگر اراده جهان اسلام برای تحقق این مهم است که همگان با نام واحد امت اسلامی و به دور از هر تفرقه‌ای در آن حضور می‌یابند.

^{نویسنده: قاسم غفوری}