طليعه اسدالهي*

بر اساس مقياس استرس « هلمز- راهه » پر استرس‌ترين رويداد زندگي، مرگ همسر است. افراد به طرق متفاوتي با مرگ همسرشان كنار مي‌آيند. براي برخي اين فرآيند كنار آمدن، كوتاه و براي برخي ديگر طولاني است. پس بايد در نظر داشته باشيم ازدواج با مردي كه همسرش فوت كرده است چالش‌هاي زيادي دارد، به ويژه اگر فرزند نيز داشته باشد. براي مثال فرزندان اين مرد ممكن است از اينكه شما را دوست داشته باشند يا اينكه شما به آنها علاقه داشته باشيد، احساس گناه كنند. ممكن است احساس كنند علاقه به شما يعني فراموش كردن مادرشان. شما در چنين موقعيتي از حمايت‌هاي كمي نيز برخوردار هستيد، بنابراين تجربياتي كه با آن روبه‌رو خواهيد شد بسيار منحصر به فرد خواهد بود. در ادامه برخي از اين تجربيات را مرور مي‌كنيم.
بايد بدانيم مردي كه از بابت مرگ همسرش احساس گناه مي‌كند زمان زيادي لازم دارد تا از اين احساس گناه رهايي يابد. بايد بتوانيد به همسرتان زمان لازم براي كنار آمدن با سوگ همسر سابقش را بدهيد و براي رهايي از احساس گناه با او همدردي كنيد. ناديده گرفتن غم همسرتان، تلاش براي انكار غمش و دعوت كردن وي به سكوت فقط مدت زمان سوگواري وي را طولاني مي‌كند، بنابراين بايد فضايي آزاد براي صحبت و درددل همسرتان ايجاد كنيد.
 همچنين مي‌توان پيش‌بيني درستي از مدت زمان و نحوه سوگواري فرزندان و كنار آمدن آنها با مرگ مادرشان داشت. حتي اگر آنها به شما علاقه‌مند باشند، حضور شما يادآور غيبت و نبود مادرشان خواهد بود.
زندگي كردن در خانه‌اي كه شما انتخاب نكرده‌ايد و در دكوراسيون و چيدمان آن دخالتي نداشته‌ايد نيز چالش‌هاي مخصوص خود را دارد. مثلاً اينكه آن خانه پر از وسايلي است كه براي كودكان، يادآور خاطرات مادرشان است و نيز براي همسرتان يادآور خاطرات زندگي گذشته‌اش... مبلماني كه با يكديگر خريداري كرده‌اند يا ديواري كه با هم آن را رنگ زده‌اند. در نظر داشته باشيد زماني كه شما قصد ايجاد تغييراتي در چيدمان منزل داريد ممكن است با مقاومت كودكان مواجه شويد، چراكه آنها فكر مي‌كنند روح مادرشان اين تغييرات را دوست ندارد. بايد به آنها اجازه دهيد خاطراتشان را داشته باشند. صبر داشته باشيد. با گذشت زمان آنها ياد مي‌گيرند كه شما را دوست داشته باشند و به جايگاه و نظرات شما احترام بگذارند.  چالش ديگري كه با آن مواجه خواهيد شد نظريات نادرست و آسيب‌رسان اطرافيان است. مثل «مادر واقعي(تني) هيچ وقت قابل جايگزين كردن نيست ...»،«از اينكه نفر دوم در زندگي اين مرد هستي، چه احساسي داري؟» و...
  ارتباط با خانواده سوگوار را بياموزيد
از موارد ديگري كه با آن رو‌به‌رو خواهيد شد ارتباط همسرتان و فرزندانش با خانواده مادر مرحوم كودكان است. بايد متوجه باشيد كه فرزندان همسرتان بايد با پدربزرگ و مادربزرگشان رابطه داشته باشند و شما نمي‌توانيد و نبايد مانع اين ارتباط شويد. پدربزرگ و مادربزرگ آنها دخترشان را از دست داده‌اند و داغدار هستند و ممكن است رفتارهاي اشتباه و نادرستي مرتكب شوند. ممكن است به شما به عنوان فردي نگاه كنند كه جاي فرزندشان را گرفته يا حتي به اشتباه شما را مسبب مرگ فرزندشان بدانند. شما بايد آمادگي لازم براي مقابله و رفتار صحيح داشته باشيد. يك راهكار، مطالعه و ياد گرفتن در مورد مراحل سوگواري است، اينگونه بهتر آنها را درك خواهيد كرد و آرامش بيشتري خواهيد داشت. همچنين زمان‌هايي خواهد بود كه همسر شما و فرزندانش به راستي دلتنگ مادر از دست رفته مي‌شوند. در اكثر موارد مردي كه از همسرش طلاق مي‌گيرد، خود مايل به فراموش كردن خاطرات زندگي گذشته‌اش است و با تصميم و ميل شخصي به رابطه گذشته‌اش پايان داده است اما اين در باره شما صدق نمي‌كند. مردي كه همسرش فوت كرده است، فرزندان و حتي خواهران ، برادران و والدين متوفي هر سال براي او سالگرد مي‌گيرند. در روز تولدش يادش را زنده مي‌كنند، درباره خوبي‌هاي او صحبت مي‌كنند و...،  بنابراين سايه همسر قبلي هميشه دركنار شما خواهد بود. اينجا خطري كه وجود دارد اين است كه شما براي جلب توجه خانواده جديدتان و حفظ آن سعي كنيد تا مثل مادر مرحوم فرزندان باشيد. از اين اشتباه دوري و سعي كنيد كه خود واقعي‌تان باشيد. به مرور زمان همانگونه كه هستيد پذيرفته خواهيد شد و شما نيز با خانواده جديدتان صاحب خاطرات مشترك خواهيد شد.
مردي كه همسرش فوت كرده است بسيار نسبت به فرزندانش حساس است. از آنجا كه از دست دادن مادر فاجعه بزرگي است لذا او سعي مي‌كند تا از فرزندانش صد چندان حمايت كند و نسبت به هرگونه انتقادي (حتي انتقاد منطقي و صحيح )نسبت به فرزندانش بسيار آسيب‌پذير است، به ويژه اگر اين انتقاد از طرف همسر جديدش باشد، زيرا او اين انتقاد را نه تنها سازنده قلمداد نمي‌كند، بلكه تصور مي‌كند همسر جديدش فرزندان او را زير سؤال برده است.
به خاطر داشته باشيد راهي كه پيش‌رو داريد بسيار دشوار است، بنابراين توانايي‌هاي خود را براي عبور از اين راه به طور واقعي برآورد كنيد. اگر در ذهن خود يك رابطه رمانتيك با همسر آينده‌تان و فرزندانش تصور كرديد، رابطه‌اي پر از احساس و بدون مشكل، قطعاً در اشتباه هستيد. بايد قوي و واقع بين باشيد و از موارد زير اطمينان حاصل كنيد:
- اطمينان حاصل كنيد كه رابطه  بين شما و همسرتان به قدر كافي مستحكم و استوار است و از حمايت‌هاي وي براي طي كردن اين راه دشوار برخوردار خواهيد بود.
- اگر همسر شما صاحب فرزند است، فراموش نكنيد  بايد فرزندانش را به طور كامل بپذيريد و به آنها عشق بورزيد. به خاطر داشته باشيد كه آنها مادرشان را از دست داده‌اند و اين غم كوچكي نيست. شما با پذيرفتن اين ازدواج براي هميشه صاحب فرزنداني خواهيد شد كه اگرچه از خون شما نيستند، اما لازم است كه همچون فرزندان خودتان آنها را دوست داشته باشيد.
بسياري از اوقات شايد ندانيد با چه كسي دردل كنيد يا از چه كسي كمك بگيريد. شما در موقعيت خاصي قرار داريد كه شايد براي همه قابل درك نباشد. منزوي نگه داشتن خودتان راه‌حل مسئله نيست. مشكل بدتر خواهد شد. قطعاً شما نمي‌توانيد به تنهايي و بدون حمايت ديگران از پس مشكلات پيش‌رو بر آييد. گرفتن حمايت براي كنار آمدن با مشكلات ضروري است. سعي كنيد كساني را دور خودتان جمع كنيد كه تجربيات مشابه شما را دارند. آنها مي‌توانند تجربيات سودمندشان را با شما به اشتراك بگذارند و در صورت لزوم به شما اطمينان خاطر لازم را براي مواجهه و حل مشكلات بدهند. آشنايي با اين افراد به شما كمك مي‌كند تا متوجه شويد تنها نيستيد و راه پر پيچ و خم عاطفي را كه طي مي‌كنيد طبيعي است. آنها جو همدلي، زمينه اعتراف، درد دل و تخليه هيجاني را برايتان مهيا مي‌كنند. هيچ كس نبايد با مشكلات به تنهايي روبه‌رو شود. گرفتن حمايتي كه احتياج داريد براي تندرستي و مقابله با مشكلات بسيار مهم است. در اينگونه مواقع از همراهي يك مشاور متخصص در اين زمينه نيزغافل نشويد.
*دكتراي تخصصي روانشناسي سلامت