همه امکاناتش یک ساک دستی و چند وسیله اولیه معاینه پزشکی با اقلام محدود و معدودی دارو است ؟، اما شرح وظایفش در چارتی که وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی تدارک دیده ، در حد یک و اندازه یک اکیپ چند نفره پزشکی با اطلاعات و توانمندی های متنوع است.

با این وصف ، نه امکانات کم ' رویا فدایی ' را ناامید می کند و نه وظایف متنوع او را خسته . او حتی فراتر از وظایف تعریف شده ، بار سنگین تامین سلامتی جامعه زیر پوشش را بر دوش می نهد و هر از چند گاهی هم طرح نو در می اندازد تا الگویی برای دیگران قرار گیرد.

اینجا روستای ' خارمیان ' در 10 در کیلومتری شمال شهر ساری است ، جایی که خانم فدایی با اجرای طرح غربالگری دیابت فراتر از طرح های مصوب دانشگاه علوم پزشکی مازندران ، تلاش دارد تا جلوی پیشروی این بیماری خاموش را در میان حدود یکهزار نفر از ساکنان روستا بگیرد.

زنگ خطر دیابت در روستای خارمیان برای این بهورز با پشتکار و دلسوز زمانی به صدا در آمد که نتایج دو طرح غربالگری رسمی انجام شده در سال های 83 و 87 نشان داد تعداد قابل توجه و دور از انتظاری از اهالی روستا به این بیماری خاموش مبتلا هستند.

معنا دار بودن منحنی ابتلا به دیابت در روستای خارمیان ، خانم فدایی را بر آن داشت تا به رغم نبود امکانات و طرح مشخص از بالا ، دست به کار شود و در گام نخست انجام آزمایش قند خون برای تمامی اهالی روستا بویژه خانواده های در معرض خطر ابتلا را در دستور کارش قرار دهد.

خانم فدایی که خود از اهالی روستای خارمیان است ، فعالیتش را به عنوان بهورز از سال 1372 در خانه بهداشت روستا آغاز کرد ، خانه بهداشتی که زمینش را پدرش به عنوان خیر سلامت روستا تامین کرد.

او که طرحش را برای اجرا به دانشگاه علوم پزشکی مازندران ارائه داد تا توسط حدود دو هزار بهورز روستایی دیگر هم اجرا شود ، در باره طرح غربالگری دیابت برای اهالی روستای خارمیان به خبرنگار ایرنا گفت: وقتی نتایج دو مرحله اجرای طرح غربالگری دیابت روستاییان در سال های 83 و 87 مشخص شد ، متوجه شدم که اهالی روستای خارمیان به طرز نگران کننده ای در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

وی افزود : در آن طرح ها تعداد بیماران دیابتی شناسایی شده بالای 30 سال در روستای خارمیان 40 نفر اعلام شد ، و این آمار ابتلا در جامعه روستایی که شغلشان کشاورزی و باغداری است و مانند شهرنشینان تغذیه فست فودی هم زیاد ندارند ، برایم غیر منتظره بود و در واقع زنگ خطر را برایم به صدا در آورد.

این بهورز پرتلاش و با احساس مسوولیت ، گفت : همچنین مشاهده روند فزاینده چاقی و اضافه وزن اهالی روستا هم پیش از این برایم نگران کننده شده بود و با مشخص شدن نتایج غربالگری ، همبستگی معنی دار میان ابتلا به دیابت و چاقی مرا بر آن داشت تا خودم دست به کار شوم و جلوی پیشروی این بیماری را بگیرم.

وی شناسایی مشکل را گام نخست در حل آن دانست و افزود : به همین خاطر تصمیم گرفتم در درجه اول تست قند خون را برای تمامی اهالی بالای 30 سال روستا که تعدادشان حدود 500 نفر است ، انجام دهم و برای این منظور با اعضای شورای اسلامی روستا و دهیار جلسه گذاشتم و اهمیت موضوع را برایشان تبیین کردم.

برای انجام تست قند خون اهالی روستا ، مهم ترین نیاز ، دستگاه ' گلوکومتر ' بود که خانه بهداشت آن را در اختیار نداشت و نبود این دستگاه هم یعنی معرفی روستاییان به مراکز بهداشتی و درمانی شهر ساری که هم برای اهالی هزینه بر بود و هم متقاعد کردنشان برای انجام چنین آزمایشی ، تقریبا امکان ناپذیر.

خرید دستگاه گلوکومتر و نوارهای اندازه گیری قند خون تنها و بهترین راهی بود که می توانست کارساز باشد و خانم فدایی موفق شد با متقاعد کردن اعضای شورای اسلامی و دهیار و تقبل بخشی از هزینه ها توسط خودش ، با هزینه حدود 10 میلیون ریال ، دستگاه مورد نیاز را خریداری کند.

وی در این باره هم به خبرنگار ما گفت : هزینه خرید این وسایل و تجهیزات حدود 10 میلیون ریال شد که به نظر هزینه زیادی نیست ، ولی با همین هزینه اندک و کنترل قند خون حدود یکهزار نفر از اهالی روستا و جلوگیری از ابتلای آنان به دیابت ، نه تنها سلامت روستاییان تامین می شود ، بلکه از هزینه های درمانی زیادی که در صورت پیشروی دیابت متوجه کشور می شود ، جلوگیری خواهد شد.

فدایی با تاکید بر اینکه کنترل و آزمایش قند خون سالی یک بار برای افراد بالای 30 سال ضروری است ، افزود : به دلیل مسافت روستای خارمیان تا شهر ساری ، برای بهره مندی از خدمات آزمایشگاه و همچنین درگیر بودن اهالی به کار کشاورزی و دیگر حرفه ها ، امکان انجام این آزمایش برای آنها فراهم نیست.

وی که تست قند خون اهالی روستای خارمیان را از بیستم ماه آبان جاری همزمان با هفته دیابت آغاز کرد ، از استقبال گسترده اهالی روستا از اجرای طرح ابراز خرسندی کرد ولی با این حال گفت : به رغم این از این که تعدادی بیمار دیابتی جدید در میان اهالی روستا شناسایی شدند و حتی برخی از آنان در حالی به این بیماری مبتلا شدند که اضافه وزن هم ندارند ، برایم ناراحت کننده است.

او افزود : یکی از نکات نگران کننده این است که بسیاری از بیمارانی که با اجرای این طرح پی به بیماری دیابت خود بردند نه تنها از بیماری خود اطلاع نداشتند ، بلکه تصورشان بر این بود که به خاطر برخوردار نبودن از اضافه وزن ، در معرض خطر قرار ندارند.

فدایی ارجاع بیماران دیابتی شناسایی شده به آزمایشگاه برای تست دوباره قند خون و اطمینان از نتیجه دستگاه تست قند خون را اقدام بعدی در این طرح برشمرد و گفت : پس از آن نیز کلاس های آموزشی تغذیه و رژیم درمانی با حضور کارشناسان برای روستاییان برگزار خواهد شد تا نسبت به این بیماری آگاهی لازم را کسب کنند.

دهیار روستای خارمیان نیز به خبرنگار ایرنا گفت : اعضای شورای اسلامی و دهیاری همگام با اهمیت دادن به مساله آموزش و ساخت فضاهای آموزشی ، در زمینه تامین سلامت اهالی روستا نیز از هیچ کوششی دریغ نمی کنند.

' قاسم حبیبی ' افزود : با پیشنهاد طرح انجام تست قند خون توسط بهورز خانه بهداشت روستای خارمیان ، شورا و دهیاری تمام تلاششان را به کار گرفتند تا این طرح اجرایی شود و اکنون نیز طرح در حال اجرا است.

وی با اظهار خوشحالی از حضور بهورز بومی در روستا ، گفت : خانم فدایی ، بهورز روستای خارمیان با قدم گذاشتن در راه پدرش که خیر سلامت روستایمان است ، راهش را ادامه می دهد.

دهیار روستای خارمیان افزود : سال ها پیش ' علی فدایی ' پدر این بهورز زمین یکهزار متر مربعی خود را برای ساخت خانه بهداشت روستا اهدا کرد و امروز دخترش با پیشنهاد طرح اندازه گیری رایگان قند خون اهالی روستا و تقبل بخشی از هزینه خرید دستگاه و لوازم مورد نیاز ، در مسیری ادامه طریق می دهد که پدرش قدم گذاشته بود.

دیابت که از آن به عنوان مرگ خاموش یاد می شود ، در صورت بی توجهی و رعایت نکردن مقررات و ضوابط بهداشتی و تغذیه ای بیش از هر بیماری دیگری آسیب زا و حتی کشنده است.

بر اساس گزارش های مراجع رسمی ، استان مازندران از مناطقی است که بیشترین بیماران دیابتی را دارد و جمعیت این استان بیشتر از سایر نقاط کشور در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

بر همین اساس نیز معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران از افزایش ابتلای مردم استان به بیماری دیابت خبر داد و گفت: هم اکنون ابتلا به این بیماری در مازندران به مرحله هشدار و گذر از خط قرمز رسیده است.

' محسن اعرابی ' در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از چاقی به عنوان اصلی ترین عامل بروز نوع دوم دیابت یاد کرد و افزود : اندازه دور کمر یکی از پارامترهای تعیین چاقی است و بر این اساس زنانی که اندازه دور کمر آنان بیشتر از 88 سانتی متر باشد و مردانی که دارای دور کمر بیشتر از 120 سانتی متر باشند ، چاق محسوب می شوند.

وی تغییر سبک زندگی و مصرف غذاهای فست فودی را عامل تاثیر گذار بر روند افزایش وزن در شهروندان مازندرانی ها دانست و ادامه داد : 54 و چهار دهم درصد جمعیت 15 تا 64 سال مازندران دچار اضافه وزن و چاقی هستند و در واقع مازندران بدترین استان در این زمینه است.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران شیوع چاقی در قشر جوان و نوجوان را هم تهدیدی برای سلامت جامعه در آینده ارزیابی کرد و اظهار داشت : گزارش وزارت بهداشت در سال 1392 نشان می دهد که هفت و هفت دهم درصد از نوجوانان مازندرانی دچار چاقی هستند در حالی که میانگین کشوری در این زمینه پنج و نه دهم درصد است.

وی با اشاره به اینکه عامل 47درصد مرگ و میرهای زیر 60 سال در جهان دیابت است ، افزود : تنظیم وزن، مصرف سبزی ، میوه و پرهیز از خوردن مکرر و زیاد غذاهای فست فودی و پرچربی می تواند در کنترل و پیشگیری از بیماری دیابت تاثیر گذار باشد .

اعرابی اجرای دو مرحله طرح غربالگری دیابت در جمعیت بالای 30 سال روستاهای مازندران را بخشی از فعالیت های کنترل روند این بیماری دانست و گفت : با اجرای این طرح در سال های 83 و 87 مشخص شد که 12 هزار و 286 نفر در مازندران مبتلا به بیماری دیابت هستند و شش هزار و 224 نفر هم در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند.

بر اساس تازه ترین آمار منتشر شده از سوی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران از جمعیت دو میلیون و 641 هزار نفری زیر پوشش این نهاد بیش از یکصد هزار نفر مبتلا به دیابت هستند.

مازندران با حدود سه میلیون و 200 هزار نفر جمعیت دارای دو دانشگاه علوم پزشکی مازندران و بابل است.

دیابت در علوم پزشکی به سه نوع تقسیم می شود که دیابت نوع یک دیابت وابسته به انسولین است که به طور معمول قبل از 30 سالگی ظاهر می شود و علت اصلی بروز آن نیز فقدان یا کمبود ترشح انسولین در بدن است.

دیابت نوع دو یا غیر وابسته به انسولین نیز بیشتر در بزرگسالان و افراد بالای 40 سال دیده می شود و به طور معمول دو سوم افراد مبتلا به این نوع دیابت اشخاص چاق هستند.

دیابت نوع سه نیز به دیابت دوران بارداری معروف است.

هم اکنون جامعه هدف کنترل بیماری دیابت ، دیابت نوع دوم است که با کاهش مصرف انواع شیرینی ، مصرف بیشتر سبزی و میوه ، خودداری از مصرف غذاهای پرچرب و فست فود و ورزش قابل جلوگیری است.

چهاردهم نوامبر، سالگرد تولد 'فردریک بانتینگ' کاشف انسولین، اولین بار در سال 1991با همکاری بنیاد بین المللی دیابت (IDF) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) به عنوان روز جهانی دیابت نامگذاری شده است.

همچنین در ایران 20 تا 26 آبان هفته دیابت نام دارد.ک/4

گزارش از : فاطمه قنبری قادیکلایی

7329/1654