به گزارش شفاف، دو روز پس از آنکه کنگره آمریکا به اتفاق آرا طرح تحریم‌های جامع علیه ایران، روسیه و کره‌شمالی را به تصویب رساند، نمایندگان مجلس ایران نیز از تصویب کلیات طرحی در جلسه فوق‌العاده کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خبر دادند که برای مقابله با تحریم‌هایی که «اقدامات خصمانه و ماجراجویانه آمریکا علیه ایران» خوانده می‌شود، نگاشته شده است؛ طرحی که حالا آماده است برای کسب رای نمایندگان مجلس، در اولین فرصت به صحن علنی برود و با موافقت مجلسی‌ها به تصویب برسد. این طرحی است که وزارت امور خارجه هم موافقت خود را با پیش‌نویس آن اعلام کرده است.

 

تصویب کلیات این طرح در کمیسیون امنیت ملی مجلس، گرچه اقدام نهاد قانونگذاری ایران برای مقابله با اقدامات تحریمی اخیر ایالات‌متحده علیه ایران است، اما واکنش به تصویب این طرح تحریمی تنها به مجلس ایران ختم نشده است؛ از یکسو عباس عراقچی، معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزیر امور خارجه ایران دیروز در جلسه کمیسیون امنیت ملی مجلس موافقت وزارت خارجه با طرح «مقابله با اقدامات خصمانه علیه ایران» را اعلام کرد و در عین حال با وجود آنکه از «نقض بندهای 26، 28 و 29 برجام از سوی آمریکایی‌ها» سخن گفت که «نیازمند عکس‌العمل مناسب است»، تاکید کرد: «اینکه نقض عهدی صورت گرفته است در آن شکی نیست، اما هنوز تا نقض فاحش برجام فاصله داریم و در مورد پاسخ مقتضی ایران نسبت به این موارد هیات عالی نظارت بر برجام تصمیم‌گیری خواهد داشت.»

از سوی دیگر اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری ایران نیز دیروز در اظهاراتی تاکید کرد که «جمهوری اسلامی ایران در برابر حرکت‌های تهدیدآمیز نه تنها عقب‌نشینی نکرده؛ بلکه اقدامی تندتر یا متناسب با آن انجام می‌دهد.»

آنچه واکنش مقامات جمهوری اسلامی ایران را درباره نقض برخی مفاد برجام با تصویب طرح جامع تحریم‌ها علیه ایران از سوی ایالات‌متحده برمی‌انگیزد، آن است که آمریکایی‌ها با تصویب طرح یاد شده و تحریم‌های جدید، مانع دستیابی کامل ایران به منافع اقتصادی حاصل از برجام خواهند شد. اسحاق جهانگیری نیز دیروز در اظهارات انتقادی خود به طرح جامع تحریم علیه ایران به این موضوع اشاره کرد. براساس آنچه «ایرنا» از سخنان جهانگیری منتشر کرده، معاون اول رئیس‌جمهوری تاکید کرد که آمریکا تلاش دارد فضای ایران را برای کار و فعالیت پُرریسک و نامطمئن نشان دهد و به فعالان اقتصادی و دولت‌ها بگوید با این کشور کار نکنید و تحریم‌های بزرگی در راه است. او در نشست مشترک اعضای شورای ملی گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی با تاکید بر اینکه آمریکایی‌ها هدف‌های مشخصی را در طرح جامع تحریم‌ها علیه ایران دنبال می‌کنند، گفت: مهم‌ترین هدف گروه حاکم بر آمریکا این است که بتواند در فضای بین‌المللی، «ایران» را به‌عنوان «ناقض برجام» معرفی کند و اجماعی در کشورهای 1+5 و سایر کشورها و سازمان ملل علیه ایران به راه بیندازد.

 

اعلام موارد نقض برجام از سوی آمریکا

علاوه‌بر جهانگیری که دیروز از «اقدام تند و متناسب ایران» برای مقابله با طرح تحریم آمریکا سخن گفته بود، عباس عراقچی رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام هم بر «اقدام مقتضی» در مقابل «حرکات خصمانه و خبیثانه آمریکا» به‌خاطر «آثاری که در اجرای برجام می‌گذارد و منافع جمهوری اسلامی ایران از این توافق را کاهش می‌دهد» تاکید کرد. معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه با بیان اینکه در جلسه کمیسیون مشترک برجام که اخیرا در وین برگزار شد، ایران نسبت به موارد نقض برجام از سوی آمریکا به‌طور کامل به اعضای کمیسیون اطلاع‌رسانی کرد، گفت: آقای ظریف تاکنون چندین نامه به خانم موگرینی به‌عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام نوشته‌اند و از ایشان خواسته‌اند که این موارد نقض عهد آمریکا بین تمام اعضای کمیسیون توزیع شود و از نظر ما تمام این موارد در کمیسیون مشترک ثبت شده و کاملا مشخص است. عراقچی افزود: ما موارد نقض عهد آمریکا در قالب برجام را به شورای‌عالی نظارت بر اجرای برجام گزارش داده‌ایم، اینکه نقض عهدی صورت گرفته است در آن شکی نیست، اما هنوز تا نقض فاحش برجام فاصله داریم و در مورد پاسخ مقتضی ایران نسبت به این موارد هیات عالی نظارت بر برجام تصمیم‌گیری خواهد داشت.

 

چرا نقض برجام؟

با این همه برخی از کارشناسان به‌دلیل آنچه «نقض توافق هسته‌ای از سوی آمریکا» می‌خوانند، خواهان پاسخگویی «هیات نظارت بر برجام» در این زمینه‌اند. حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، دیروز در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، درباره ماهیت «طرح جامع تحریم‌های ایران، روسیه و کره شمالی» در مجلس نمایندگان آمریکا گفت: آنچه اخیرا مجلس نمایندگان آمریکا تصویب کرده است، تجمیع چهار نوع تحریم حقوق بشری، تروریسم، موشکی و صلح خاورمیانه است؛ به همین جهت «مادر تحریم‌ها» نامگذاری شده که همه تحریم‌های غیرهسته‌ای را شامل می‌شود. این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه این مصوبه نقض برجام است، توضیح داد: به‌دلیل اینکه در خود برجام آمده است که هرگونه تحریم جدید ایران و نیز اقداماتی که مانع بهره‌برداری ایران از آثار برجام شود، نقض برجام است؛ بنابراین این مصوبه نیز نقض برجام تلقی می‌شود.

در سوی دیگر اما سعید جلیلی که به‌عنوان یکی از منتقدان برجام شناخته می‌شود، علاوه‌بر آنکه تاکید دارد مصوبه اخیر تحریمی آمریکا، بندهای ۲۶، ۲۸ و ۲۹ برجام را به‌طور آشکار نقض می‌کند، بر این باور است که این مصوبه، تجمیع تحریم‌های قبلی نیست. این عضو هیات نظارت بر اجرای برجام در نشستی که به چرایی نقض برجام با تحریم‌های اخیر آمریکا پرداخت، تاکید کرد: «اینکه برخی می‌گویند «این تحریم جدید محسوب نمی‌شود»، «غیرهسته‌ای است» یا «فقط تجمیع تحریم‌های قبلی است» غلط است؛ زیرا طبق این تحریم، دستور اجرایی 13382 رئیس‌جمهور آمریکا در سال 2005 که به بهانه «مقابله با سلاح‌های کشتار جمعی» از جمله سلاح‌های «هسته‌ای» اعمال شده بود، امروز به یک «قانون» جدید تبدیل شده و علاوه‌بر آن تحریم‌های وسیع و جدید دیگری نیز علیه ایران وضع شده است.»