گروه آیین و اندیشه فرهنگ نیوز: عید فطر یکی از مهم ترین اعیاد مسلمانان می باشد.در این روز باشکوه مسلمانان بعد از سپری کردن یک ماه روزه داری و عبادت خالق در نماز باشکوه عید فطر در کنار دیگر مسلمانان شرکت کرده و این روز را در کنار هم جشن می گیرند.

عید فطر در مفهوم:

 عیدفطر مرکب از دو واژه است یکی عید و دومی فطر، واژه عید در اصل از فعل عاد(عود) یعود اشتقاق گردیده و معانی مختلفی برای آن در نظر گرفته شده است از جمله «خو گرفته» هر چه باز آید از اندوه و بیماری و غم و اندیشه و مانند آن «روز فراهم آمدن قوم». اما کلمه فطر به مفهوم فطرت است، یعنی انسان در روز عید فطر به فطرت اولیه خود بازگشت می کند چرا که اگر از موهبات ماه رمضان به درستی استفاده کرده باشد فطرت و ضمیر او از هرگونه آلایندگی پاک می گردد.

عید فطر در سیره پیامبر اسلام(ص):

این عید در نظر معصومین(ع) دارای اعتبار و اهمیت ویژه ای است. نبی مکرم اسلام (ص) در حدیثی علت انتخاب روزی بنام عید فطر و قربان را چنین بیان می دارد: «زمانی که وارد مدینه شدم، دریافتم که از زمان جاهلیت دو روز بوده است که مردم آن طی آن دو روز به بازی و تفریح می پرداخته اند، لذا خداوند به جای آن دو روز دو روز بهتر به شما داد، روز فطر و روز قربان».  در روایتی طولانی در فضیلت ماه رمضان، از پیامبر(ص) نقل شده است:«فَإِذَا كَانَتْ لَیلَةُ الْفِطْرِ وَ هِی تُسَمَّى لَیلَةَ الْجَوَائِزِ أَعْطَى اللَّهُ الْعَامِلینَ أَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسَابٍ...» ؛و چون شب عید فطر-كه شب جوائز نام دارد- فرا رسد، خداوند پاداش عمل‏ كنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد.

 «فَإِذَا كَانَتْ غَدَاةُ یوْمِ الْفِطْرِ بَعَثَ اللَّهُ الْمَلَائِكَةَ فِی كُلِّ الْبِلَادِ فَیهْبِطُونَ إِلَى الْأَرْضِ وَ یقِفُونَ عَلَى أَفْوَاهِ السِّكَكِ فَیقُولُونَ یا أُمَّةَ مُحَمَّدٍ اخْرُجُوا إِلَى رَبٍّ كَرِیمٍ یعْطِی الْجَزِیلَ وَ یغْفِرُ الْعَظِیمَ ». 
و چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه ‏ی شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر كوچه‏ ها و گذرها بایستند و [ با صدایى كه آن را همه‏ ی آفریده‏ هاى خدا جز جن و آدمیان می‏شنوند] گویند: اى امّت محمّد! به سوى پروردگار كریم [براى نماز عید] بیرون شوید كه او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد...

عيد فطر در خطبه حضرت علي (ع):

امیرالمومنین (ع) در خطبه ای ویژگی های عید فطر را در موارد زیر بیان می دارند:

ـ روزي كه نيكوكاران ثواب مي‏ برند؛
ـ روزي كه گناه‏ كاران زيان مي ‏بينند؛
ـ شبيه ‏ترين روز به روز قيامت است؛
ـ روز غفران و بخشش؛
ـ روز عبرت گرفتن است؛
ـ وقتي از خانه ‏هايتان براي خواندن نماز عيد خارج مي‏ شويد، به ياد آوريد زماني را كه از قبر خود خارج خواهيد شد و به سوي خداي خود خواهيد رفت.
ـ وقتي در جايگاه نماز خود مي ‏ايستيد، به ياد آوريد زماني را كه در محضر عدل الهي مي ‏ايستيد و از شما حساب ‏رسي مي‏ كنند.
ـ وقتي از نماز به خانه ‏هايتان برمي ‏گرديد، به ياد آوريد زماني را كه به خانه ‏هاي خود در بهشت خواهيد رفت. (ميزان الحكمة، ج ۹، صص ۴۲۰۱ و ۴۲۰۲)

امام صادق(ع) نیز به این خطبه حضرت اشاره کرده و می فرماید: «امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب در روز عید فطر خطبه ای ایراد فرمود و در آنجا اشاره کرد که ای مردم! همانا این روز شما، روزی است که در آن نیکوکاران پاداش می یابند و بدکاران زیان می بینند و شباهت بسیاری به روز رستاخیز شما دارد، پس، با بیرون آمدن از خانه هایتان به سوی مصلایتان، به یاد آن روزی افتید که از گورهایتان به سوی پروردگارتان بیرون می آیید و از ایستادن در مصلایتان، به یاد آن روزی افتید که در پیشگاه پروردگارتان می ایستید و از بازگشتن به سوی خانه هایتان آن روز را یاد آورید که به خانه های خود در بهشت بازمی گردید، ای بندگان خدا کمترین چیزی که برای مردان و زنان روزه دار می باشد این است که در روز آخرماه رمضان فرشته ای آنان را ندا می دهد: بشارت باد! بر شما ای بندگان خدا! که خداوند گناهان گذشته شما را بخشود. پس مواظب باشید که از این پس چه می کنید.

عید فطر در سیره  دیگر معصومین(ع):

نقل است که در روز عید فطر، امام حسن(ع) بر گروهی گذر می کند و آنان را سرگرم بازی و خنده می بیند، امام بالای سر آنها می ایستد و می فرماید: «خداوند ماه رمضان را میدان مسابقه خلق خود قرار داد تا به سبب اطاعت او به سوی خشنودیش از یکدیگر سبقت گیرند، پس، گروهی پیشی گرفتند و کامیاب شدند و گروهی عقب ماندند و ناکام شدند. بسیار بسیار تعجب است از کسی که از این روزی که نیکوکاران پاداش داده می شوند و هرزه کاران زیان می برند، در حال خنده و بازی است. به خدا سوگند، اگر پرده کنار رود، خواهند دانست که نیکوکار به نیکوکاری خود مشغول است و بدکار به بدکرداری خود»، سپس آن حضرت راه خود را در پیش گرفت و از میان آن جمع رفت...

سيره عملي معصومين عليهم ‏السلام در عيد فطر:

برده آزاد كردن:

امام سجاد عليه ‏السلام در ماه مبارك رمضان غلامان و كنيزان خود را تنبيه نمي ‏كرد، بلكه تمام اشتباه‏ هاي آنها را در دفتري مي‏ نوشت و در شب عيد فطر همه را جمع مي ‏كرد و اشتباه‏ هاي هر يك را به همراه روز و تاريخ آن به ايشان تذكر مي ‏داد. سپس از آنان اقرار مي ‏گرفت كه اي فلاني! به ياد مي ‏آوري در فلان روز فلان گناه را مرتكب شدي و من تو را تنبيه نكردم؟ آنها پاسخ مي‏ دادند: «بلي اي پسر رسول خدا، همچنان كه تو از گناهان ما گذشتي و ما را عفو كردي، خدا نيز از سر گناهان تو بگذرد و تو را عفو كند.» آن‏گاه امام عليه ‏السلام رو به غلامان و كنيزان مي ‏كرد و مي ‏فرمود: «من شما را بخشيدم و عفو كردم. اگر من به شما بدي كرده ‏ام، شما نيز مرا ببخشيد».
امام سجاد عليه‏ السلام در روز عيد فطر به مقدار نياز به آنها پاداش و جايزه مي‏ داد و آنها را آزاد مي‏ كرد و مي‏ فرمود: «خداوند سبحان در هر شب ماه رمضان وقت افطار هفتاد هزار نفر را از آتش جهنم آزاد مي ‏كند. در شب آخر ماه رمضان (شب عيد) به تعدادي كه در كل ماه رمضان آزاد كرده، آزاد مي‏ فرمايد و اكنون نيز من دوست دارم كه خداوند ببيند كه من نيز بندگان خود را آزاد مي‏ كنم، به اين اميد كه خداوند مرا از آتش دوزخ آزاد فرمايد».

امام رضا عليه‏ السلام در خصوص عید فطرمی فرمایند: روز فطر ازاين‏رو عيد قرار داده شد تا روز گردهمايي مسلمانان باشد و در اين روز، گردهم آيند و براي خدا به صحرا درآيند و خداوند را بر منّتي كه بر آنها نهاده است ستايش و به بزرگي ياد كنند.امام هادي (ع) نیز مي‏ فرمايد: «شيعيان فقط چهار عيد دارند: فطر، قربان، غدير و جمعه«.

امام رضا عليه ‏السلام و برپايي نماز عيد:

هنگامي كه آفتاب صبح اول ماه شوال طلوع كرد، امام رضا عليه ‏السلام برخاست و غسل كرد و عمامه‏ اي سفيد بر سر بست. عصا بر دست و پابرهنه به سوي مصلي حركت كرد. وقتي كه ايستاد، دست‏هايش را به سوي آسمان بلند كرد و چهار تكبير گفت. هم‏گام با صداي امام، مردم نيز اين جملات را تكرار كردند و با شوق و اشتياق نداي اللّه اكبر سر دادند و گريستند. مأموران دولتي كه تحت تأثير قرار گرفته بودند، از مركب‏هاي خود پايين آمدند و به پيروي از امام پابرهنه شدند و فرياد «اللّه اكبر» سردادند.

هنگامي كه گزارش اين جريان به مأمون رسيد، بسيار ناراحت و خشمگين شد. مشاورانش به او گفتند: «اگر امام رضا عليه‏ السلام با اين وضع به مصلي برود، انقلابي مردمي صورت مي‏ گيرد و مردم در بازگشت از نماز عيد، تاج و تختي براي شما باقي نمي ‏گذارند. پس بهتر است كه امام رضا عليه ‏السلام را از اين كار منصرف كني».مأمون كه خطر را احساس مي‏ كرد، دستور داد امام از ميان راه برگردد و خود براي خواندن نماز عيد به سوي مصلي حركت كرد.